طرح ارتقای امنیت اجتماعی؛ دوقطبی خوب‌ها و بدها

سعید اصغرزاده | از وقتی «ناجا» در سال ۷۰ با ترکیب‌شدن شهربانی، ژاندارمری و کمیته به وجود آمد، به‌طور رسمی مسئولیت حفظ امنیت داخلی کشور به آن سپرده شد. یک تشکیلات معظم با کلی عناوین پلیسی؛ پلیس پیشگیری، پلیس راهنمایی‌ورانندگی (راهور)، پلیس آگاهی ادارات مبارزه با جرایم خاص، سرقت، جنایی، پلیس مبارزه با موادمخدر، پلیس اطلاعات و امنیت عمومی (پاوا)، پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا)، فرماندهی مرزبانی، پلیس بین‌الملل، هوا ناجا، یگان ویژه، یگان امداد و همین‌طور بخش‌ها و عناوین دیگر که نشان از تخصصی‌بودن و برآورده‌کردن نیاز کشور و مردم دارد.

طبیعی است که با چنین نیرویی، اصلی‌ترین هدف، حصول امنیت و آرامش یا احساس امنیت و آرامش خواهد بود که شهروندان هر کشوری بدان محتاجند و صد البته که پلیس، پلیس همه مردم است و نه محدودشده در یک طبقه یا برای یک نوع تفکر!

در این بین هم طرح گشت ارشاد با نام رسمی «طرح ارتقای امنیت اجتماعی»، برنامه اجرایی نیروی انتظامی شد و در راستای مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی تحت عنوان «طرح جامع عفاف» اجرایی. مراحل نخستین طرح بیشتر بر پوشش زنان تمرکز داشت و در مراحل بعدی ابتدا جمع‌آوری معتادان و سپس جمع‌آوری اراذل و اوباش، بازرسی از کارگاه‌ها و فروشگاه‌های لباس و آرایشگاه‌های مردانه، عکاسی‌ها، کافی‌شاپ‌ها، مدلینگ، پارتی‌های مختلط و ... نیز در دستور کار نیروی انتظامی قرار گرفت.

با این همه شاید به دلیل این‌که این طرح باید مبتنی بر فرهنگ‌سازی، اصلاح روش‌ها و تغییر نگرش‌ها می‌بود، گویا موفقیتی حاصل نشده و برخی تریبون‌ها و صاحب‌نظران این عدم‌موفقیت را می‌اندازند پای توطئه بیگانه و برنامه‌های هدایت‌شده دشمن.

حالا، اما گویا برای رسیدن به موفقیت گرایش جدیدتری را ناجا مدنظر دارد؛ یک بخش دیگر به پلیس اضافه کنیم، شاید درست شد! رئیس عقیدتی-سیاسی نیروی انتظامی اعلام کرده که ناجا به دنبال راه‌اندازی پلیس امنیت اجتماعی و ارزشی است.

«سیدعلیرضا ادیانی» گفته که «در ابتدای سال پلیس برای این‌که بتواند به نیاز‌ها و امنیت اقتصادی مردم پاسخگو باشد، پلیس اقتصادی در کشور را راه‌اندازی کرد که نشان‌دهنده انعطاف و مردمی‌شدن ناجا برای خدمت به مردم بود و حالا پلیس به دنبال راه‌اندازی پلیس امنیت اجتماعی و ارزشی در جامعه است، چون تهدیدات متنوع شده‌اند، نیروی انتظامی نیز براساس وظیفه، برقراری نظم و امنیت اجتماعی و ارزشی را تشکیل خواهد داد. ازجمله این ارزش‌ها مسأله مهم حجاب محسوب می‌شود؛ ما با پدیده بی‌حجابی به‌خصوص سر برهنگی در خودرو برخورد می‌کنیم.»

نکته جالب این‌که پلیس امنیت اجتماعی بناست همان کار طرح ارتقای امنیت اجتماعی را انجام دهد و موضوع اصلی‌اش بی‌حجابی است. آیا این کار را همچون راه‌اندازی پلیس اقتصادی باید انعطاف ناجا دانست یا گسترده‌ترکردن دستگاه پلیسی و ایجاد نوعی القای روانی در جامعه‌ای که نیازمند آرامش است به این‌که مجرم زیاد شده و هر کسی می‌تواند مجرم ارزشی باشد.

نقش پلیس در هر جامعه‌ای متناسب با شــرایط اجتماعی آن جامعه و در راســتای برقراری نظم و امنیت و آرامش مردم آن جامعه تعریف می‌شود. بی‌شک با تغییر جامعه، شکل جرایم نیز تغییر می‌کند، اما در این‌جا جرم ثابت مانده و شکل پلیس تغییر می‌کند. گویی پلیس ما به دنبال نگاهی است که مجددا تجربه گشت ارشاد را به شکلی جدیدتر تکرار و تکرار کند.

بنا بود پلیس جامعه‌محور باشد و همه همراه با پلیس باشند، نه این‌که تحت عنوان ارزش‌ها و ضدارزش‌ها بخشی از جامعه را علیه بخش دیگر بشورانیم و تابلوی خوب‌ها و بد‌ها در دست بگیریم.

بنا بود پلیسی اجتماعی و در تعامل با مردم داشته باشیم. فلسفه حضور پلیس، امنیت‌بخشی به کل جامعه است، نه این‌که بخشی از جامعه را بترسانیم، چون بخش دیگر جامعه ما را تشویق می‌کند که آن‌ها را بترسانید، چون ما نتوانسته‌ایم آن‌ها را اقناع کنیم و باورمان نکرده‌اند.

آیا وظیفه پلیس اقناع جامعه است. جامعه‌ای که تا قانع نشود تن به قانون نمی‌دهد! جامعه برای تن دادن به قانون نیازمند امنیت فرهنگی و روانی است. پلیس بزرگترین رسالتش این است.