حمله ترکیه و احتمال احیای داعش

در هشت سال گذشته و در پی آغاز بحران سوریه، کرد‌های این کشور با هیچ گروه و دسته‌ای به مبارزه نپرداختند الا داعش. با این همه آن‌ها در دفاع از سرزمین‌هایی که به طور خودمختار در شمال و شمال شرق سوریه اداره می‌کردند، به جنگ با گروه‌های بسیاری تن دادند که مهم‌ترین آن‌ها ارتش ترکیه بود.

آنکارا در سال‌های گذشته سه بار به مناطق کردنشین سوریه حمله کرده و این بار نیز در قالب عملیاتی که در طنزی تلخ «عملیات صلح» نام گرفته، با تمام توان نظامی خود به جنگ با کرد‌ها برخاسته است و گوشش بدهکار هیچ انتقادی از جانب جامعه جهانی نیست.

روز گذشته و در چهارمین روز عملیات نظامی ترکیه، یکی از مقام‌های نظامی ارشد این کشور مدعی شد که شورشیان سوری تحت حمایت ترکیه توانسته‌اند کنترل شهر رأس‌العین را در دست بگیرند. به‌گفته این مقام ترک، ارتش ملی شورشیان سوری صبح شنبه کنترل مرکز این شهر را در اختیار گرفت و ایست‌های بازرسی در مناطق مسکونی برپا شد. این در حالی است که نیرو‌های دموکراتیک سوریه به رهبری یگان‌های مدافع خلق این گزارش‌ها را رد کرده‌اند.

در همین حال، ارتش ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد ۱۴ روستای سوریه نیز از کنترل کرد‌ها خارج شده است. وزارت دفاع ترکیه نیز اعلام کرده که از زمان آغاز عملیات در روز چهارشنبه، ۳۹۹ نیروی یگان‌های مدافع خلق «خنثی» شده‌اند. مقامات سوریه معمولا از واژه «خنثی» برای تسلیم‌شدن، کشته‌شدن یا اسارت نیرو‌های کرد استفاده می‌کنند.

این وزارتخانه همچنین از کشته‌شدن سه سرباز ارتش ترکیه در عملیات چند روز اخیر خبر داده است. بر اساس همین گزارش سه نفر از سربازان ارتش ترکیه نیز زخمی شده‌اند. این در حالی است که کرد‌ها می‌گویند تنها ۲۹ نفر از نیروهایشان کشته شده‌اند.

عملیات ارتش ترکیه و شورشیان سوری تحت حمایتش در مناطق شرقی رود فرات پس از آن آغاز شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، از خروج نیرو‌های نظامی آمریکا از مناطق مرزی ترکیه و سوریه خبر داد. این خروج به معنای پشت‌کردن آمریکا به کرد‌ها تعبیر شد که متحدان زمینی این کشور در جنگ علیه داعش در سوریه بودند.

گرچه نیرو‌های آمریکایی از مناطق مرزی خارج شدند و ترامپ هم این جنگ را فرسایشی خواند و از لزوم خروج از این جنگ گفت، ولی بر اساس گزارش‌ها هنوز نیرو‌های آمریکایی مستقر در بخش‌هایی از سوریه دستوری مبنی بر خروج دریافت نکرده‌اند و بیشتر آن‌ها در شهر کوبانی، یکی از کانتون‌های مناطق کردنشین شمال سوریه، مستقرند.

بر اساس گزارش‌ها گرچه به نظر می‌رسد بنا بوده نیرو‌های آمریکایی از حملات ترکیه در امان باشند، ولی جمعه‌شب نیرو‌های آمریکایی مستقر در شمال سوریه از سوی توپخانه ارتش ترکیه هدف حمله قرار گرفتند.

به گزارش نیوزویک به نقل از یک مقام ارشد پنتاگون، شلیک گلوله توسط نیرو‌های ترکیه علیه مواضع نیرو‌های آمریکایی مستقر در شمال سوریه بسیار سنگین توصیف شده است. در پی این حمله، وزارت دفاع ایالات متحده روز گذشته با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد این حمله به منطقه‌ای امنیتی در مواضع نیرو‌های آمریکایی حوالی کوبانی صورت گرفته و نظامیان ترک با اطلاع از مختصات این منطقه اقدام به این حمله کرده‌اند.

بر اساس بیانیه وزارت دفاع آمریکا هیچ یک از نیرو‌های آمریکایی در این حمله کشته یا زخمی نشده‌اند. وزارت دفاع ترکیه، اما با انتشار بیانیه‌ای ضمن تکذیب حمله به نیرو‌های آمریکایی در کوبانی اعلام کرده گلوله‌باران منطقه‌ای حوالی کوبانی در پاسخ به حملات خمپاره‌ای شبه‌نظامیان کرد صورت گرفته است.

همچنین در بیانیه وزارت دفاع ترکیه آمده است همه اقدامات تأمینی برای درامان‌ماندن نیرو‌های آمریکایی پیش از شروع حمله به مواضع کرد‌ها حوالی کوبانی انجام شده بود و پس از حمله نیز به درخواست نیرو‌های آمریکایی مستقر در آن منطقه، گلوله‌باران متوقف شده است.

با این حال دونالد ترامپ که به خاطر دستور خروج نیرو‌های آمریکایی از سوریه در داخل کشور مورد انتقاد گسترده قرار گرفته، روز گذشته از احتمال اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه آنکارا خبر داد.

هم‌زمان با این عملیات که زندگی به نسبت آرام اخیر کرد‌های سوریه را آشوب‌زده کرده، هزاران نفر از اهالی مناطق شمال شرقی سوریه مجبور به ترک شهر و دیار خود شده‌اند. همچنین حمله ترکیه به قلمرو تحت حمایت کرد‌ها در شمال شرقی سوریه به ترس‌ها درباره قدرت‌گرفتن دوباره داعش دامن زده است. روز جمعه، پنج شبه‌نظامی داعش از یک زندان تحت کنترل کرد‌ها در قامشلی گریختند و داعش هم مسئولیت انفجار بمب در قامشلی را پذیرفت.

در پی این تحولات، سخنگوی نیرو‌های سوریه دموکراتیک گفت که کرد‌ها دیگر نمی‌توانند مسئولیت نگهداری از هزاران داعشی و حامیان آن‌ها را بپذیرند. به‌گفته مصطفی بالی: «در برابر این حمله «نسل‌کشانه» وظیفه اول نیرو‌های کرد «حفاظت از مردم، مرز و خاک» آنهاست».

در پی انتقاد‌ها از حمله ترکیه و احتمال احیای داعش و پیامد‌های هولناک بعد از آن، اردوغان وعده داد است که جنگ علیه داعش ادامه خواهد داشت و نیرو‌های ترکیه و متحدان آن به نگهبانی از همه زندان‌های اسرای داعش ادامه خواهند داد.

با این حال، عملیات ترکیه تلاش‌ها برای تحت کنترل نگه‌داشتن نیرو‌های داعش را تا حد زیادی نقش بر آب کرده است. گرچه نیرو‌های کرد و آمریکایی شبه‌نظامیان داعش در شمال شرقی سوریه را شکست داده‌اند، این گروه سلول‌هایی مخفی در منطقه دارد که می‌تواند از فرصت به‌دست‌آمده در هر آشوبی استفاده کند و قلمرویی را که در سال‌های ابتدایی جنگ سوریه به چنگ آورده بود، باز پس بگیرد.