چطور اختلالِ عاطفیِ فصلی را درمان کنیم؟

«دوشنبه اندوهگین»؛ افسرده‌کننده‌ترین روز سال، چگونه خلق شد؟

فرمولِ آرنال در ظاهر بسیار علمی است: [W+ (D-d)]xTQ/MxNA. اما اگر نگاهی دقیق‌تر به آن بیندازیم، متوجه می‌شویم متغیر‌هایی که در این فرمول اندازه‌گیری می‌شوند بسیار شخصی و به زبانِ ساده غیرعلمی هستند. بطور مثال، دبلیو در این فرمول نماینده آب‌و‌هوا است. دیِ بزرگ نماینده بدهکاریِ مالی و دیِ کوچک نماینده حقوق ماهیانه است. تیِ بزرگ نماینده مدت زمانی است که از کریسمس گذشته و کیو مدت زمانی است که فرد از اجرایی کردنِ قطعنامه‌های سال نو (قول و قرار‌هایی که در شروع سال برای خودمان می‌گذاریم) دست برداشته است.

تأملات گزارش ویژه

کد خبر: ۷۶۲۵۰

بازدید : ۷۷۱۴

۰۱ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۳:۳۹

فرادید| سومین دوشنبۀ ژانویه در تقویمِ غیررسمی کشور‌های اروپایی روز «دوشنبه اندوهگین» نام گرفته است و شایع است که این روز، افسرده‌کننده‌ترین روزِ سال است. اما چرا؟

علم تأیید نمی‌کند که یک روز از سال از سایر روز‌های آن افسرده‌کننده‌تر است، اما دوشنبه اندوهگین در واقع یک شگرد تبلیغاتی است که متأسفانه توانسته جای خود را در فرهنگ مدرن باز کند. از زمانی که دوشنبه اندوهگین معرفی شد، وبلاگ‌نویس‌ها، شرکت‌های خدماتی و بهداشتی و همینطور شبکه‌های اجتماعی شروع به معرفی محصولات و ارائه نکته‌هایی کردند تا مردم با توسل به آن‌ها بتوانند از شدتِ اندوهگینی این روز بکاهند.

خاستگاه این افسانه چیست؟

دوشنبه اندوهگین با یک خبر آغاز شد.
در سال ۲۰۰۵، یک کانالِ تلویزیونیِ انگلیسی به نام «اسکای تراول» که دیگر وجود خارجی ندارد، به روزنامه‌نگاران اعلامیه‌ای هیجان‌انگیز ارسال کرد که ادعا می‌کرد به کمک روان‌شناسان توانسته‌اند اندوهبارترین روز سال را محاسبه کنند.

آن‌ها ظاهراً این کار را با کمکِ یک فرمول پیچیده که توسط روان‌شناسِ انگلیسی دکتر کلیف آرنال، ارائه شده بود، انجام داده بودند. آب‌و‌هوا یکی از متغیر‌هایی بود که برای اندازه‌گیریِ پایین‌ترین خلق افراد در نظر گرفته شده بود.

هدف از این فرمول محاسبه و تحلیلِ زمانی بود که افراد برای تعطیلات اقدام می‌کنند، زیرا فرض گرفته بود که مردم وقتی بیشترین حد از افسردگی و خلق پایین را تجربه می‌کنند، اقدام به برنامه‌ریزی برای تعطیلات، خرید بلیت، رزور هتل و مسائل مرتبط با آن می‌کنند.

درواقع از آرنال خواسته شده بود بهترین روز برای سفر را تعیین کند و این باعث شد او فکر کند چرا مردم باید بخواهند به تعطیلات بروند؛ و به این ترتیب ایده محاسبه اندوهگین‌ترین روز سال متولد شد.

دکتر راوی‌شاه، روان‌شناس در مرکز پزشکیِ اروینگ در دانشگاه کلمبیا می‌گوید «افراد بطور کلی در روز‌های زمستانی غم و اندوه بیشتری را تجربه می‌کنند و ماه ژانویه نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای همین من فکر می‌کنم پرسش از اینکه چه چیزی باعث می‌شود زمستان تا این حد بر خلق افراد اثر بگذارد، پرسش بسیار مهمتری است تا اینکه پرسیده شود چه روزی خلق افراد در پایین‌ترین سطح است.»

البته برخی معتقدند که نامگذاری سومین دوشنبه ژانویه به عنوانِ دوشنبه اندوهگین ریشه در ژاپن نیز دارد. در سال ۲۰۰۹، تحقیقی در ژاپن منتشر شد که نشان داد مردان در روز‌های دوشنبه بیشتر از روز‌های دیگر سال خودکشی می‌کنند. تحلیلی که برای آن ارائه شد این بود که، چون روز‌های دوشنبه، روز نخست کاری است، افراد استرس بیشتری احساس می‌کنند؛ بنابراین سختی‌های شغلی و مشکلات اقتصادی به عنوان علل این پدیده معرفی شدند.

دوشنبه اندوهگین علمی نیست

هیچ‌کدام از متغیر‌هایی که آرنال در این فرمول گنجانده را نمی‌توان با واحدِ یکسان اندازه‌گیری یا با هم مقایسه کرد. این فرمول قابلیتِ ارزیابی یا اعتبارسنجی ندارد. برای مثال، هیچ راهی برای اندازه‌گیری میانگینِ مدت زمانی که افراد از اعتقاد به قطعنامه‌های سال نوی خود دست کشیده‌اند، وجود ندارد. در ضمن، آب و هوای ماه ژانویه در ایالت‌ها، کشور‌ها و قاره‌های مختلف متفاوت است. خلاصه‌اش کنیم: این فرمول علمی نیست.

بیشتر بخوانید:

چرا هر چه بیشتر دنبال شادی می‌رویم، غمگین‌تر می‌شویم؟

انسان می‌تواند با هک بدن خود به عمر جاودانه برسد؟

راز‌هایی برای این‌که زندگی خود را تغییر دهید!

آرنال در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان گفته است: «من اصلاً فکرش را هم نمی‌کردم این فرمول تا این اندازه محبوبیت پیدا کند. حدس می‌زنم که افراد چنین حالاتی را در خودشان تشخیص می‌دهند.»

آرنال همچنین مدعی شد کارزاری علیه فرمولِ دوشنبه اندوهگین با یک «گروه فعالِ اجتماعی» و با شعارِ توقف دوشنبه اندوهگین راه‌اندازی کرده است. اما کاشف به عمل آمد که حتی این گروه نیز یک کارزار تبلیغاتی است که این بار سفر زمستانی به جزایر قناری را تجویز می‌کند.

اکنون او به سی‌ان‌ان می‌گوید از کار خود پشیمان نیست.

«اصلاً پشیمان نیستم. من از رسانه در موقعیت‌های مختلف و با هدفِ شروعِ گفتگو درباره روان‌شناسی استفاده کرده‌ام.»

آرنال که برای معرفیِ دوشنبه اندوهگین ۱۲۰۰ پوند دریافت کرده است، می‌گوید: «مشکل من با روان‌شناسیِ دانشگاهی و مرورِ محضِ نشریه‌ها این است که آن‌ها واقعاً تفاوتی در زندگی مردم ایجاد نمی‌کنند.»

همه روان‌شناسان با آرنال هم‌عقیده نیستند.

آنتونیس کوسولایس، رئیسِ بنیادِ سلامتِ روانیِ انگلستان، می‌گوید: «این راهِ درستی برای افزایش آگاهی عمومی نیست. با معرفیِ یک روزِ واحد به عنوانِ روزی که در آن فرد بیشترین حد از افسردگی را تجربه می‌کند ما در واقع بیماریِ افسردگی را وضعیتی بی‌اهمیت و مبتذل جلوه می‌دهیم و از جدیت آن می‌کاهیم.»

او می‌افزاید: «بیماریِ روانی بزرگترین چالشِ سلامتی است که ما در نسل خود تجربه می‌کنیم و فروکاهیدنِ آن به هیچ وجه پذیرفتی نیست.»

شاه می‌گوید: «افسردگی پدیده‌ای نیست که فرد در یک روز آن را تجربه کند. افسردگی یک سندرم بالینی است که فرد باید حداقل به مدت دو هفته، در بیشتر ساعاتِ روز و اغلبِ روز‌ها آن را داشته باشد.»

اما، اندوهِ زمستانی واقعی است

منتقدانِ مفهومِ «دوشنبه اندوهگین» می‌گویند، ارائه فرمولی که افسردگیِ بالینی را به عواملِ خارجی، مانند مدت زمانی که از کریسمس گذشته مرتبط می‌سازد، بر روی وضعیتِ افرادی که از افسردگی رنج می‌برند، اثر عکس دارد؛ زیرا آن‌ها تصور می‌کنند با رزور تعطیلات در جایی آفتابی بیماری آن‌ها درمان خواهد شد.

آنچه واقعی است، اندوهِ زمستای است که بیشتر آن را با عنوانِ اختلال عاطفی فصلی یا «اِس‌اِی‌دی» می‌شناسند.
اِس‌اِ‌دی نوعی افسردگی است که معمولاً در طول ماه‌های پاییز و زمستان، وقتی که نور خوشید کمتر است، رخ می‌دهد. ماه‌های ژانویه و فوریه، بیشترین میزان از اِس‌اِ‌دی گزارش می‌شود (البته در کشور‌هایی که این دو ماه زمستانی است) و با آمدن بهار علائم بهبود پیدا می‌کند.

وقتی افسردگی چیزی بیشتر از اندوهِ زمستانی است

۱۰ میلیون آمریکایی دچار اِس‌اِ‌دی می‌شوند و ۱۰ تا ۲۰ درصد دیگر نیز علائم خفیفی از آن را گزارش می‌دهند. ۵ درصد از افراد در حدود ۴۰ درصد از سال علائم اِس‌اِ‌دی را تجربه می‌کنند که می‌تواند در انجام امور روزمره تداخل ایجاد کند.

این وضعیت به بهم‌خوردنِ تعادلِ بیوشیمیایی مغز بر اثر کوتاه شدنِ مدت زمانِ مواجه با نور خورشید مرتبط است. با تغییر فصل، افراد در ساعتِ زیستیِ داخلی یا همان ریتم‌های شبانه‌روزی تغییراتی را تجربه می‌کنند که منجر به بهم خوردنِ برنامه‌ریزی و خارج شدن از ریتم می‌شود.

به گفته انجمن روان‌شناسی آمریکا، نشانه‌های رایجِ اِس‌اِ‌دی خستگیِ مفرط علی‌رغم خواب کافی و افزایش وزن مرتبط با پرخوری و هوسِ کربوهیدرات است. احساسِ غم، از دست دادنِ علاقه نسبت به فعالیت‌هایی که زمانی از انجام آن‌ها لذت می‌بردیم، احساسِ بی‌ارزشی یا گناه، مشکلِ عدم تمرکز یا ناتوانی در تصمیم‌گیری و افکار خودشکی و مرگ یا حتی اقدام به خودکشی، از علائم این افسردگی هستند.

اِس‌اِ‌دی در هر سنی رخ می‌دهد، اما بین سنین ۱۸ تا ۳۰ سال و در بین خانم‌ها شایع‌تر از آقایان است.

چطور اختلالِ عاطفیِ فصلی را درمان کنیم

دکتر شاه، می‌گوید، بهترین روش برای شروع این است که در معرض نور خورشید قرار بگیریم. «اگر امکانِ مواجه با نور مستقیم خورشید را ندارد می‌توانید از جعبه نور استفاده کنید.»

نوردرمانی شاملِ نشستن در مقابل جعبه نوردرمانی است که به مدت حداقل ۲۰ دقیقه در روز از خود نور درخشان ساطع می‌کند. اغلب افراد بعد از دو هفته علائم بهبودی را گزارش می‌دهند.

برخی افراد نوردرمانی را پیش از شروع پاییز آغاز می‌کنند تا از بروز افسردگی فصلی پیشگیری کنند.

قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز در بهبود علائم افسردگی فصلی کمک‌کننده است. افرادی که خود را آسیب‌پذیر می‌دانند، باید بیشتر بیرون بروند و خارج از خانه یا کنار پنجره بنشینند. استفاده از دارو‌های ضدافسردگی و گفتگو درمانی نیز می‌تواند مؤثر باشد.

راه دیگر، توجه به سلامتی عمومی بدن است: ورزش منظم، خوردنِ غذا‌های سالم و خواب کافی سه توصیه همیشه کاربردی هستند. ارتباط با اقوام، خانواده و دوستان نیز کمک زیادی خواهد کرد.

گفتنی است آرنال به ایدۀ اندوهگین‌ترین روز سال بسنده نکرد، و بعد‌ها با حمایت یک شرکت بستنی‌سازی فرمول شادترین روز سال را معرفی کرد. بماند که غمگین‌ترین افراد هم در خوردنِ این محصول آرامش را تجربه می‌کنند.

منبع: CNN
ترجمه: سایت فرادید