کارمندِ جامانده بین خانه و خیابان

معصومه اصغری | حالا بیش از دو هفته است که تهران و تعداد زیادی از شهر‌های کشورمان در شرایط اضطرار و نزدیک به قرمز در شیوع ویروس کرونا قرار دارند و حتی مسئولان هم به نداشتن درک کامل از وضعیت انتشار و ابتلای این ویروس اذعان دارند؛ اما خبری از قرنطینه شهر‌ها و تعطیلی ادارات نیست.

شهروندان از مراجع مختلفی توصیه به ماندن در خانه می‌شوند و استرس و نگرانی بخش زیادی از جامعه را در بر گرفته؛ اما هم‌زمان اجبار به حضور در محل کار هنوز برداشته نشده است و کماکان شهروندان در اماکن عمومی متعددی با احتمال بالای ابتلا به کرونا حضور دارند.

البته بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها تا حدی که شرایط و مقررات به آن‌ها اجازه می‌داده، کارمندان خود را شیفتی یا دورکار کرده‌اند و در برخی دیگر که تعطیلی در کار نبوده، کارمندان تلاش کردند با نوبت کاری و شیفت‌گذاشتن مدت‌زمان حضور خود در بیرون از خانه را کمتر کنند؛ اما مسئله اینجاست که بیش از دو هفته است که مردم ایران و به‌ویژه شهر‌های درگیر با ویروس کرونا در این شرایط یک بام و دو هوا قرار گرفته‌اند و وضعیت‌شان هر روز وخیم‌تر شده است.

این بی‌تفاوتی و کوچک‌انگاری موضوع، زمانی بیشتر برای مردم نگران‌کننده شد که رئیس‌جمهور در هیئت دولت دو هفته قبل اعلام کرد: «از شنبه همه‌چیز به روال عادی برمی‌گردد»؛ اما خیلی زود وزیر بهداشت اعلام کرد که شرایط در هفته اول اسفند نگران‌کننده است و هفته سختی را پیش‌رو داریم؛ اما باز هم موضوع قرنطینه سراسری و تعطیلی ادارات در کار نبود.

به عبارتی در‌حالی‌که رئیس‌جمهور می‌گفت: همه چیز عادی است، وزیر بهداشت اعلام کرد شرایط نگران‌کننده‌ای داریم و در شرایطی که همه از الزام قرنطینه و ماندن در خانه صحبت می‌کردند، تعطیلی و قرنطینه‌ای در کار نبود و کارمندان مجبور بودند سر کار خود حاضر باشند.

این دوگانگی در هفته بعد با همان شرایط نگران‌کننده و آماری که یکباره تعداد فوتی‌هایش به مرز ۳۰۰ نفر رسیده، ادامه دارد و هنوز مسئولان تصمیمی درباره آن نگرفته‌اند؛ تصمیمی که نگرفتن آن مساوی با تهدید جان تعداد بیشتری از مردم کشورمان است.

در این دو هفته مسئولانی در رده‌های مختلف درباره شهر‌هایی که وضعیت نگران‌کننده دارند یا سرعت بالایی در انتشار و تعداد مبتلایان داشته‌اند، بر قرنطینه کامل و تعطیلی ادارات تأکید داشتند؛ اما ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا و رئیس آن که وزیر بهداشت است، درباره این موضوع هیچ ورودی نداشت و مقامات بالاتر هم تصمیمی جدی اتخاذ نکردند.

همه این‌ها در حالی بود که هفته گذشته دو استان گیلان و مازندران در فاصله چند روز تبدیل به استان‌های پرخطر با تعداد بالایی از مبتلایان و فوتی‌ها شدند و مردم عصبانی و معترض در ورودی شهر‌ها با مسافران مقابله کردند.

به عبارتی این نبود تدبیر و مدیریت درباره جلوگیری از انتشار بیماری باعث شد مردم در مقابل مردم قرار بگیرند و خیلی زود تصاویر و فیلم‌هایی در فضای مجازی از درگیری مردم در شهر‌های مختلف منتشر شد و هنوز هم این روند ادامه دارد.

مترو و بی‌آرتی، عامل سیار انتشار کرونا
هفته گذشته شهروندان در شهر‌هایی که بیشترین آمار را داشتند، با حضورنیافتن‌شان در اماکن عمومی تا حدی که امکان داشت، چهره خلوتی را به تهران و برخی دیگر از شهر‌ها دادند؛ اما بسیاری از الزامات زندگی نمی‌گذارد شهروندان در خانه بمانند. فعال‌بودن ادارات دولتی، بانک‌ها، مؤسسات حقوقی و بیمه‌ای، شهرداری‌ها و... باعث می‌شود شهروندان برای موارد مهمی که مجبورند اقدام کنند تا بیشتر از این متضرر نشوند.

در‌این‌میان حساب کارمندان ادارات مختلف هم جدای از بقیه بود که در هر شرایطی مانند آلودگی هوا و اعتراضات خیابانی و هر واقعه سیاسی و اجتماعی دیگری باید سر کار حاضر شوند.

هفته گذشته وقتی در مترو و اتوبوس‌های همواره مملو از جمعیت پایتخت حضور به هم می‌رساندید، حتی در ساعات اوج ترافیک با تعداد محدودی از شهروندان روبه‌رو بودید که به‌خوبی می‌توانستند فاصله یک متر را رعایت کنند؛ اما روز شنبه و به‌ویژه روز گذشته تصاویری در فضای مجازی از مترو و اتوبوس‌های تهران منتشر شد که باز هم شهروندان با نزدیک‌ترین فاصله جانبی رودرروی هم و آویزان از اتوبوس و مترو بودند؛ اما این تصاویر نگران‌کننده از عوامل سیار انتشار کرونا در تهران تنها یک عکس در یک لحظه نبود و از این روز‌ها ساعت‌ها به طور مداوم تکرار شده است و خدا می‌داند چقدر به تعداد مبتلایان افزوده شده است.

اگرچه شهرداری تهران از دو هفته قبل اعلام کرده که شبکه حمل‌ونقل عمومی را حداقل دوبار در طول روز ضدعفونی می‌کند، اما در شرایطی که این حجم از جمعیت قرار است از این ناوگان استفاده کنند، نمی‌توان گفت که ضریب ابتلا چقدر با اقدام به ضدعفونی کاهش می‌یابد. اما در میان مسئولان شهری هم تنها چند عضو شورا بودند که در مورد الزام به قرنطینه و تعطیلی ادارات به طور صریح تأکید داشتند و این تأکید و صراحت را از سوی رئیس شورای شهر یا شهردار تهران شاهد نبودیم.

درست است که مسئولیت اعلام چنین موضوعی با وزیر بهداشت یا مقامات بالاسری اوست، اما اگر این حساسیت و نگرانی از سوی این مسئولان احساس شده، می‌توانستند این الزام را اعلام کنند. به نظر می‌رسد اعلام رسمی و تأکید چنین موضوعی از سوی فردی مانند شهردار تهران که مسئولیتی مستقیم در مورد پایتخت و وقایع آن دارد و درعین‌حال در هیئت دولت حضور دارد و می‌تواند دلایل خود را رودررو تشریح کند، می‌توانست اثرگذار باشد.

البته شهرداری برخی از امور شهری را برای شهروندان تسهیل کرده یا استمهال کرده است. روز گذشته هم مهلت پرداخت عوارض شهری را تا پایان اردیبهشت‌ماه تمدید کردند. باوجوداین حجت نظری، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران، از دولت به دلیل عدم تعطیلی کشور یا استان‌هایی که بالاترین ابتلا به کرونا را دارند گلایه کرد و گفت: جای تعجب است با اینکه دولت توصیه به خانه‌نشینی دارد، اما اقدام به تعطیلی کشور نکرده و حتی می‌توانست استان‌هایی را که بالاترین نرخ ابتلا را دارند تعطیل کند، اما این کار را نکرده و تعجب‌آورتر اینکه صداوسیما از یک طرف با پخش برنامه‌های مختلف مردم را دعوت به خانه‌نشینی می‌کند، اما از سوی دیگر برنامه‌هایی را نشان می‌دهد که لازمه آن حضور در مراکز خرید و محل‌های پراجتماع است. همین اعتراض را تعدادی از نمایندگان شورای شهر و مجلس شورای اسلامی سایر شهرها، از جمله گیلان و مازندران هم داشتند.

محمدرضا تابش، نایب‌رئیس فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی، روز گذشته پیشنهاد تعطیلی قطعی ادارات یا شیفتی و دورکاری‌کردن کارمندان را دوباره مطرح کرد و گفت: این اقدام می‌تواند زنجیره ارتباطی بیماری کرونا را قطع کند. اگر اقدامات لازم با قاطعیت انجام شود، این وضعیت تا خردادماه بیشتر ادامه نخواهد یافت.

محمدرضا نجفی، نماینده مردم تهران، با طرح این سؤال که چطور بدون تعطیل‌کردن ادارات از مردم می‌خواهیم در خانه بمانند؟ خطاب به وزیر بهداشت گفت: عادی‌نمایی کشور بزرگ‌ترین خطای مدیریتی ممکن در این برهه است. درحالی‌که هر روز با ابعاد تازه‌ای از بحران مواجه می‌شویم، توصیه به عادی‌کردن ساعات کار ادارات و ... کاملا غلط است.

وی افزود: «آقای دکتر نمکی باید قاطعانه و استوار مطابق تکالیف حرفه‌ای و وجدانی، در برابر این قبیل فشار‌ها ایستادگی کند و به‌عنوان دبیر ستاد ملی به آقایان روحانی و رئیسی دستور تعطیلی محاکم و ادارات را در اسرع وقت ابلاغ کند؛ حفظ سلامت مراکز تجمعی مانند پادگان‌ها و مقر نیرو‌های امنیتی- انتظامی بسیار مهم است، ایزوله‌سازی یا چاره‌اندیشی برای جلوگیری از آلودگی این مراکز بسیار بااهمیت است».

اما گویا این بلاتکلیفی یا به بیانی عدم درک شرایط تنها در سطوح بالا نیست و مسئولان وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با مدیر توسعه مدیریت وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مورد موزه‌ها در نوروز اختلاف داشتند و، اما دست‌آخر مونسان حکم تعطیلی را داد و خیال همه را راحت کرد و کاش دولت و مقامات دیگر تصمیم‌گیر هم در مورد تعطیلی ادارات و قرنطینه کامل برخی شهر‌ها این حکم آخر و قطعی را بدهند و خیال مردم نگران را راحت کنند.

این خیال راحت متأخرمانده در حالی است که در کشور‌هایی که همانند ایران درگیر با آمار بالای مبتلایان و رشد سریع شیوع هستند، قرنطینه سراسری در بیشتر شهر‌ها یا کل کشور اعلام شده است.