ساخت داروی درمانی کرونا به کجا رسید؟

فرادید | براساس آخرین آمارها، تاکنون بیش از ۱۷۶ کشور جهان آلوده به ویروس کرونا شده و شیوع این بیماری در جهان روز به روز در حال افزایش است. از طرفی هم ناشناخته بودن این ویروس و نبود داروی درمانی آن، باعث شده تا دولت‌ها تمام تلاش خود را برای رسیدن به داروی درمانی کرونا به کار گیرند. با این حال برخی کشور‌ها مدعی شده اند که به ساخت واکسن کرونا نزدیک شده اند و آزمایش این دارو‌ها روی بیماران کرونایی را نیز مثبت گزارش کرده اند.


به گزارش فرادید، در حال حاضر نزدیک به ۳۵ شرکت و موسسه دانشگاهی در حال رقابت بر سر تولید و ساخت چنین واکسنی هستند و دستکم ۴ مورد از واکسن‌های تولید شده بر روی حیوانات آزمایش شده اند و حتی به تازگی نیز خبری مبنی بر نخستین آزمایش واکسن کرونا بر روی نمونه انسانی در فیلادلفیای آمریکا شنیده شد. هرچند شرکت‌های تولیدکننده واکسن نزدیکترین زمان آزمایش حیوانی واکسن خود را در بهار سالجاری اعلام کرده اند؛ به عنوان مثال یکی از این شرکت‌های مستقر در بوستون آمریکا قرار است آزمایش حیوانی واکسن تولیدی خود را در آوریل (فروردین) انجام دهند.

روزنامه گاردین در گزارشی مفصل دراین باره نوشته است: " یک شرکت پژوهشی مستقر در مریلند آمریکا اعلام کرده است که اولین آزمایش انسانی واکسن تولیدی خود را در بهار امسال آغاز می‌کند. همه واکسن‌ها بر یک اساس عمل می‌کنند؛ آن‌ها بخشی یا تمام عوامل بیماری زا را از طریق تزریق با دوز پایین به سیستم ایمنی بدن انسان وارد کرده و آن را وادار به تولید آنتی بادی می‌کنند. آنتی بادی‌ها نوعی حافظه ایمنی دارند که با یکبار مواجهه با عامل بیماری زا، برای مدتی در بدن باقی مانده و دفعات بعد آمادگی لازم برای مقابله با ویروس و یا هر عامل بیماری زای دیگر را پیدا می‌کنند. "

در ادامه این گزارش آمده است: "به طور سنتی، ایمن سازی بدن از طریق واکسن با استفاده از اشکال زنده ویروس یا شکل ضعیف شده آن انجام می‌گیرد. اما در برخی پروژه‌های ساخت واکسن کرونا، از برخی فناوری‌های جدیدتر بهره گرفته می‌شود. یک راهبرد جدید استفاده از واکسن «نوترکیب» است. این امر مستلزم استخراج کد ژنتیکی پروتئین سطح ویروس کرونا است که به احتمال زیاد باعث ایجاد واکنش ایمنی در انسان می‌شود. کارآزمایش‌های بالینی واکسن هم براساس مقرررات، معمولا در سه مرحله انجام می‌شود. اولین مرحله، شامل ده‌ها داوطلب سالم است. در مرحله دوم چند صد نفر از کشور‌های مختلف که به این بیماری مبتلا شده اند انتخاب شده و با تزریق واکسن بر روی آن اثربخشی واکسن سنجیده می‌شود. مرحله سوم شبیه مرحله دوم است، اما در مقیاس چند هزار نفر انجام می‌گیرد. "

با این حال باید تاکید کرد تمامی داوطلبانی که مرحله اول را به خوبی گذرانده اند، لزوما سایر مراحل را هم با موفقیت طی نمی‌کنند. چراکه ممکن است داوطلبان ناکارآمد و نامعتبر باشند. به همین دلیل تولید واکسن ممکن است یک دهه یا حتی بیشتر به طول بینجامد و شاید به همین سبب دونالد ترامپ در نشست خبری روز ۲ مارس (۱۲ اسفند) در کاخ سفید سراسیمه خواستار تهیه واکسن تا ماه نوامبر (آبان ماه و زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری) شد.

بنابر گزارش‌ها، در سیاتل آمریکا که کانون اولیه شیوع ویروس کرونا در آمریکا شناخته می‌شود، ۴۵ داوطلب تندرست نخستین واکسن آزمایشی کرونا ۲۰۱۹ را دریافت کردند. دانشمندان امیدوارند این واکسن که حاوی ویروس کرونا ۲۰۱۹ نیست و تنها بخشی از هویت ژنتیکی آن را در بردارد سیستم ایمنی دواطلبان را در برابر ویروس واقعی ایمن کند. داوطلبان روز ۱۶ مارس، نخستین تزریق خود را در مرکز تحقیقاتی شرکت کیزر پرمننته در سیاتل دریافت کردند که یکی از بزرگترین شرکت‌های بیمه درمانی با مجموعه بیمارستان‌ها و کلینیک‌های اختصاصی خود در آمریکاست.

این واکسن برخلاف واکسن‌های رایج که حاوی نسخه ضعیف شده یا کشته شده ویروس است، حاوی ویروس کرونا ۲۰۱۹ نیست و تزریق آن نمی‌تواند داوطلبان را به بیماری کووید-۱۹ مبتلا کند. کارشناسان می‌گویند با وجود آغاز آزمایش این واکسن بروی انسان، هنوز ممکن است ماه‌ها طول بکشد تا نتایج این تزریق آزمایشی قابل تعمیم به عموم ارزیابی شود.

همزمان با این تجربه در سیاتل آمریکا، دانشمندان بسیاری در نقاط دیگر جهان مشغول تهیه واکسن ویروس کرونا ۲۰۱۹ هستند. این واکسن که هزینه‌های تحقیقاتی آن از سوی وزارت بهداشت آمریکا تامین شده توانسته بی نیاز از گام نخست معمول برای ساخت واکسن باشد که معمولا دانشمندان را ملزم می‌کند نمونه نخستین را بروی حیوانات آزمایش کنند و نتیجه آن بروی سیستم دفاعی بدن حیوانات بررسی کنند.

اما شرکت مدرنا تراپیوتیکز که تحقیقات و ساخت این واکسن را برعهده داشته، می‌گوید در تهیه این واکسن از ترکیباتی استفاده کرده که همه آن‌ها قبلا از آزمایش‌های معمول عبور کرده است. کتر جان ترگونینگ، متخصص بیماری‌های عفونی در دانشگاه ایمپریال کالج لندن در بریتانیا می‌گوید: "این واکسن از ترکیباتی استفاده کرده که شناخته شده‌اند و فناوری آن‌ها موجود بوده. این واکسن با رعایت استاندار‌های بسیار بالا تهیه شده. در تهیه آن از ترکیباتی استفاده شده که ایمن تشخیص داده شده اند و ما از قبل آن‌ها را می‌شناسیم و بی ضرر بودن آن‌ها برای انسان تایید شده بوده، ضمن این که کسانی که در تهیه این واکسن مشارکت داشته‌اند به صورت دقیق تحت نظارت و ارزیابی بوده‌اند. "بله. خیلی سریع آماده شده -، اما باید بدانیم که این مسابقه و رقابت در حقیقت علیه ویروس شکل گرفته نه این که دانشمندان با هم رقابت کنند، و باید بدانیم که همه این اقدامات برای منافع بشریت صورت گرفته است. "

بسیاری از واکسن‌های معمول از ویروس‌های کشته شده یا تضعیف شده تهیه شده اند، اما این واکسن آزمایشی که ام. آر. آن.‌ای ۱۲۷۳ نام گرفته حاوی ویروس کووید-۱۹ نیست. در عوض این واکسن حاوی بخشی از کد‌های ژنتیکی این ویروس است که دانشمندان توانسته اند در آزمایشگاه آن را تهیه کنند.

آن‌ها امیدوارند که این واکسن بتواند بدن دریافت‌کنندگان را در برابر ویروس واقعی ایمن کند. داوطلبان تزریق بعدی خود را ۴ هفته دیگر (۲۸ روز) دریافت خواهند کرد، اما آن طور که گزارش شده حتی در صورت نتایج مثبت این گروه، برای آماده شدن واکسن در سطح عمومی ممکن است ۱۸ ماه دیگر زمان لازم باشد.

دانشمندان موسسه تحقیقاتی کایزر پرماننته در سیاتل نیز واکسن آزمایشی خود را به چهار فرد داوطلب تزریق کردند. این واکسن قرار است دوبار در فاصله یک ماه بر روی ۴۵ نفر آزمایش شود. با وجودی‌که گفته می‌شود روند این تحقیق به خوبی پیش می‌رود، در صورت موفقیت این واکسن، ۱۲ تا ۱۸ ماه طول می‌کشد تا بتوان آن‌را در سطح گسترده استفاده کرد.

در روز‌های گذشته خبری منتشر شده بود در این باره که یک شرکت دارویی در شهر توبینگن آلمان در زمینه تولید واکسن و مقابله با ویروس کرونا پیشرفت‌هایی داشته و به نتایج خوبی رسیده است. روز یکشنبه نیز خبر دیگری در این باره توجه‌ها را به خود جلب کرد که بر پایه آن رئیس جمهوری آمریکا تلاش می‌کند با صرف و وعده مبالغی هنگفت به کارکنان این شرکت به نام CureVac، حق انحصاری دارو/واکسن ضدکرونا را به دست آورد.

روز دوشنبه ۲۶ اسفند (۱۶ مارس) روزنامه‌های آلمانی گزارش داده اند که این شرکت داروسازی با قراردادی انحصاری با آمریکا برای واکسن کرونا موافق نیست. کریستوف هتیچ، مدیرعامل این شرکت، به روزنامه "مانهایمر مورگن" گفته است، CureVac به دنبال ساخت واکسن برای تمامی جهان است و نه فقط برای برخی کشورها. این شرکت دارویی از ماه ژانویه در حال تحقیق بر روی واکسن ضد ویروس جدید کروناست. هیتچ گفته است که این شرکت از کارمندان خود و مقر شرکت در آلمان، دست نمی‌کشد.

در مورد این شرکت دارویی در حال حاضر بین آمریکا و آلمان اختلاف نظر وجود دارد. وزارت بهداشت آلمان گزارش روز یکشنبه "ولت آم زونتاگ" را در مورد تلاش‌های آمریکا تأیید کرده است. به گفته محافل دولتی، دونالد ترامپ تلاش می‌کند پژوهشگران آلمانی را با کمک‌های مالی بالا به آمریکا جذب کرده یا حقوق داروی ضد کرونا را منحصرا برای آمریکا به دست آورد.

یک مقام دولتی آمریکا در گفتگو با خبرگزاری فرانسه گزارش منتشر شده در مورد تلاش‌های آمریکا در این رابطه را "بسیار اغراق‌آمیز" خوانده است. در گزارش‌ها سخن از پیشنهاد مبلغی بالا به شرکت دارویی توبینگن از سوی رئیس جمهوری آمریکاست. از سوی دولت آلمان هم شنیده می‌شود که "ترامپ هر کاری برای اینکه این واکسن تنها در اختیار آمریکا قرار بگیرد، انجام می‌دهد. "

مقام‌های دولتی در آلمان هم در حال مذاکره با این شرکت داروسازی هستند. سخنگوی وزارت بهداشت و درمان آلمان تأیید کرده است، "دولت آلمان بسیار علاقمند به ساخت دارو و واکسن برای مقابله با ویروس جدید در آلمان و اروپاست و در همین رابطه، دولت در تماس و گفتگوی فشرده با شرکت داروسازی CureVac است". وزارت بهداشت آلمان همچنین می‌گوید، این کشور با پیشنهاد‌های مالی در تلاش برای حفظ این شرکت دارویی است.

یک مقام دولتی ایالات متحده که با خبرگزاری فرانسه مصاحبه کرده، از انجام مذاکرات آمریکا با ۲۵ شرکت که به گفته خودشان در زمینه ساخت دارو و واکسن ضد کرونا در حال تحقیق هستند، سخن گفته است. به گفته این مقام دولتی، بیشتر این شرکت‌ها از سوی سرمایه‌گذاران آمریکایی سرمایه آغازین را برای تحقیقات دریافت کرده‌اند. به گفته او، دولت آمریکا به مذاکره با "هر شرکتی که بتواند کمکی در این زمینه باشد"، ادامه خواهد داد و "هر راه‌حلی با تمامی جهان به اشتراک گذاشته خواهد شد. "

برخی سیاستمداران آلمانی از احزاب مختلف نسبت به این خبر واکنش نشان داده‌اند. یکی از اعضای بلندپایه حزب سوسیال دموکرات این موضوع را یک "مسئله‌ی اخلاقی و نه یک موضوع اقتصادی یا ملی" دانسته است. کریستسان لیندنر، رهبر حزب دموکرات‌های آزاد آلمان، تلاش آمریکا در این راستا را "توهین‌آمیز" خوانده است. حزب چپ آلمان هم هشدار می‌دهد که نباید اجازه داد این مسئله به تجارتی میلیاردی ختم شود.

وزارت علوم و تحقیقات آلمان اعلام کرده است که از پژوهش‌های مربوط به واکسن کرونا با بودجه‌های دولتی حمایت می‌شود. سخنگوی این وزارتخانه از گسترش و افزایش حمایت‌های مالی دولتی از تحقیقات ساخت دارو و واکسن ضد کرونا خبر داده است. به گفته وزارت علوم و تحقیقات آلمان، اتحادیه بین‌المللی ساخت واکسن CEPI (نوآوری‌های آمادگی اپیدمی) از جمله به شرکت آلمانی CureVac برای تحقیقات در زمینه ساخت واکسن کرونا مأموریت داده است.

پتر آلتمایر، وزیر اقتصاد آلمان هم بر روی "خواست و علاقه شدید دولت آلمان برای تولید این واکسن در آلمان و اروپا" تأکید کرده است. وزیر اقتصاد همچنین در مصاحبه با روزنامه‌های آلمانی به امکان دولت آلمان برای نظارت دقیق‌تر بر تصرف شرکت‌های آلمانی از سوی کشور‌های دیگر و در صورت لزوم مداخله در این مسئله، اشاره کرده است. آلتمایر از ضرورت این نظارت و مداخله "به ویژه هنگامی که پای منافع ملی یا مسائل امنیتی اروپا در میان است"، سخن گفته است.

سازمان بهداشت جهانی به تازگی در حساب توییتر خود اعلام کرد: این سازمان تاکنون هیچ دارویی را برای درمان "کووید ۱۹" تایید نکرده است. " سازمان بهداشت جهانی همچنین به افراد مشکوک به کرونا توصیه کرد از مصرف آنتی بیوتیک‌ها، الکورتیکواستروئید‌ها و برخی دارو‌هایی که برای درمان آنفلوانزا استفاذه می‌شود خودداری کنند.

هرچند «آنالی وایلدر اسمیت» Annelies Wilder-Smith استاد بیماری‌های عفونی و گرمسیری دانشکده بهداشت لندن بر این باور است که این واکسن مانند سایر واکسن ها، تا پیش از ۱۸ ماه تولید نمی‌شود. هرچند وی تاکید کرده که این ۱۸ ماه سریع‌ترین زمان ممکن است و در شرایطی واکسن کرونا به این سرعت تولید می‌شود که هیچ مشکلی پیش نیاید.

در این میان یک مشکل احتمالی دیگر وجود دارد و آن اینکه به محض تایید واکسن، مقدار زیادی از آن برای ارائه به بازار لازم خواهد بود و در این میان بی تردید بسیاری از شرکت‌های تولید کننده واکسن ظرفیت لازم را برای تولید انبوه ندارند. چراکه تولید واکسن به لحاظ تجاری امری پرخطر است و از این رو موسسه‌های اندکی در این راه سرمایه گذاری می‌کنند.

از سوی دیگر، به محض آنکه واکسنی که در انسان ایمن و مؤثر باشد، تاییدیه‌های لازم را بگیرد، تنها یک سوم راه را رفته است. در واقع علاوه بر زیست شناسی ویروس و فناوری ساخت واکسن‌ها که می‌توانند از عوامل محدود کننده تولید باشند، سیاست و اقتصاد از دیگر موانع سر راه ساخت واکسن هستند.

چالش آخر اطمینان خاطر از دسترسی همه افراد به واکسن است. از آنجا که بیماری‌های همه گیر ضربه سختتری به اقتصاد‌های شکننده وارد می‌کند، لذا بسیار محتمل است که پس از تولید واکسن کرونا، عدم تعادل بین نیاز و قدرت خرید به وجود آید. به عنوان مثال، در طول همه گیری آنفولانزای H. ۱ N. ۱ (آنفلونزای خوکی) در سال ۲۰۰۹، کشور‌هایی که توانایی تهیه آن را داشتند، واکسن را تهیه کردند و کشور‌های فقیر دست خالی ماندند.