زمان خداحافظی با کرونا

ویروس کرونا از ماه دسامبر میلادی وارد جهان شد و هنوز هم ماجراهایش ادامه دارد. در ایران البته مسئولان بعد از گذشت یک ماه که این ویروس در برخی کشور‌های شیوع پیدا کرده بود از ورود این ویروس به طور رسمی در کشور خبر دادند.

در حال حاضر هم بیش از ۵۰ کشور دنیا با کروناویروس دست به گریبان‌اند و می‌توان گفت: تقریباً همه جهان را به تعطیلی کشانده، اتفاق نادری که در تاریخ بی‌سابقه بوده است. قرنطینه، سبک زندگی‌ای که شاید بشر امروزی هیچ تصوری از آن نداشت، به روزمره همه مردم جهان بدل شد.

روندی که از اویل نیمه اسفندماه سال ۹۸ در ایران آغاز شد و به مدد تعطیلات عید نوروز، مدتی هم ادامه یافت، اما همه چیز با پایان یافتن تعطیلات تغییر کرد.

اگرچه در حال حاضر هم برخی مردم در کل کشور شغل‌شان را از خانه پیگیری می‌کنند، مهمانی‌ها را به روال سابق ادامه نمی‌دهند و تنها برای کار‌های ضروری به خارج از خانه می‌روند، اما به نظر می‌رسد این افراد در اقلیت‌اند، چراکه شهر‌ها با پایان یافتن فروردین‌ماه حسابی شلوغ شده است و ایران را می‌توان جزو کشور‌هایی به حساب آورد که چنان‌که از ابتدا مسئولانش با قرنطینه موافق نبودند و آن را رسمی قرون وسطایی می‌دانستند، حالا هم دیگر قرنطینه جدی‌ای در آن دیده نمی‌شود.

پس پرسش نخست، یعنی اینکه چه زمانی قرنطینه به پایان می‌رسد، شاید در ایران پرسش کاربردی‌ای نباشد. اما سوال اصلی هنوز بر سر جای خود باقی است: داستان کرونا چه زمانی خاتمه می‌یابد (بیشتر بخونیم)؟

سناریوی شکست کرونا در پایان فروردین‌ماه اجرا نشد
در همان روز‌های نخست فروردین‌ماه، چند سناریو برای تاریخ انقضای این بیماری مطرح شد. برخی متخصصان در ایران معتقد بودند که در صورت رعایت همگانی بهداشت و همچنین ماندن در خانه در روز‌های عید و تعطیلات و دوری کردن از هرگونه تجمعات خانوادگی، می‌توان شیب این بیماری را به سمت پایین هدایت کرد و شاهد کاهش شیوع بیماری بود.

در مقابل، همین متخصصان می‌گفتند در صورتی که مردم این نکات را رعایت نکنند، باید منتظر شیوع با شدت و حدت بیشتری باشیم.

گزارش پلیس راه و همچنین تصاویر به‌جامانده از شهر‌های ایران در روز‌های تعطیلات گواه آن بود که مردم به خوبی از پس اجرای این مهم برآمده‌اند. به جز اندک افرادی که باز هم سفر را اولویت نوروزشان قرار داده بودند، اما اکثر مردم جامعه به این نکات توجه کردند.

با این حال با پایان یافتن تعطیلات، دولت مشخصاً اقتصاد را هم در کنار سلامت جزو اولویت‌ها معرفی کرد و از ۱۶ تا ۳۰ فروردین، اصناف به مرور بازگشایی شدند. آمار کرونا هم در یک هفته گذشته، اگرچه کاهش اندکی پیدا کرده است، اما هنوز روزانه حدود ۱۰۰ ایرانی جان خود را از دست می‌دهند و بیش از هزار فرد جدید به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند، با این اوصاف به نظر می‌رسد فعلاً نمی‌توان توقفی برای شیوع این بیماری متصور شد.

مصونیت عمومی در برابر کرونا چه زمانی ایجاد می‌شود؟
برخی از پزشکان معتقدند شیوع این بیماری فقط زمانی در دنیا به پایان می‌رسد که یک مصونیت عمومی در جهان نسبت به ویروس کرونا ایجاد شود. مصونیت عمومی به این معناست که درصد قابل توجهی از مردم دنیا در برابر ویروس کرونا ایمنی پیدا کنند.

برای ایجاد این ایمنی در مقابل ویروس کرونا ۲ راه وجود دارد که یکی از آن‌ها تولید واکسن ویروس کروناست و دیگری اینکه درصد زیادی از مردم دنیا به ویروس کرونا مبتلا شوند و بدین شکل یک مصونیت عمومی در برابر این ویروس برقرار شود.

اما در مقابل این مساله هم فرضیه‌های دیگری مطرح می‌شود؛ از جمله اینکه هیچ سند علمی‌ای دال بر اینکه افراد بیش از یک مرتبه به این ویروس مبتلا نمی‌شوند در دست نیست.

همچنین سوال دیگری هم نیازمند پاسخ است: برای رسیدن به مصونیت عمومی، دقیقاً چند درصد از مردم باید مبتلا شوند و چقدر طول می‌کشد تا این درصد از مردم آلوده ویروس کرونا شوند و بنابراین زندگی به روال خودش برگردد؟ بر اساس تحقیقات دانشمندان، این رقم ۶۰ درصد عنوان شده است.

برخی هم عدد ۷۰ درصد را تخمین زده‌اند؛ اما اینکه در طول چه مدت‌زمانی این درصد از افراد یک جامعه به کرونا مبتلا می‌شوند هنوز پرسش بدون پاسخی است، زیرا سیاست کشور‌ها در زمینه مقابله با کرونا یکسان نیست.

گرما هنوز هم به عنوان جنگنده قوی با کرونا معرفی می‌شود
از میان تمام تحقیقات صورت‌گرفته یک مساله به خوبی روشن است: کرونا ویروسی از خانواده همان ویروس سرماخوردگی و آنفلوانزاست. همین مساله هم سبب شده از روز نخست تاکنون، فرضیه تاثیر گرمای هوا بر کاهش شیوع این ویروس با قوت بر جای خود باقی باشد.

اگرچه تا به حال هیچ کارشناسی و حتی سازمان جهانی بهداشت هم این موضوع را تایید نکرده است، اما به عنوان یک فرضیه قوی به آن توجه می‌شود، چون اعتقاد بر این است که سرماخوردگی هم در فصل گرما ضعیف‌تر می‌شود و با این شرایط می‌توان به کرونا هم با همین عینک نگاه کرد.

اما در مقابل، این هشدار هم وجود دارد که اگر گرما عامل کند شدن شیوع کرونا باشد، پس سرما و فصل‌های پاییز و زمستان و مشخصاً آبان‌ماه را باید زمان بازگشت مجدد این ویروس قلمداد کرد، موضوعی که هنوز مهر تاییدی بر آن زده نشده است.

کاهش آمار ابتلا به کرونا در ایران معنادار است؟
اما نکته جالب توجه درباره ایران اینکه همزمان با بی‌اثر شدن فاصله‌گذاری اجتماعی و برگشت مردم به سطح شهر‌ها و محل کارشان، آمار ابتلا و مرگ کرونا در کشور هم کاهش یافته است. نگاهی به وضعیت آمار کرونا در یک هفته گذشته به خوبی نشان می‌دهد که عدد و ارقام رو به کاهش گذاشته‌اند. اما آیا این مساله به معنای نزدیک شدن ایران به دوران پایان کروناست؟

آنلیز وایلدر اسمیت که یک پروفسور بیماری‌های عفونی دانشکده پزشکی در لندن است می‌گوید، آمار باید ۲ هفته تمام رو به شیب کاهش ادامه داشته باشد تا بتوان چنین پیش‌بینی‌ای کرد: «تن‌ها زمانی مردم می‌توانند به روال سابق زندگی خود برگردند که هر کشوری شاهد کم شدن آمار مبتلایان به ویروس کرونا در ۲ هفته متوالی باشد.»

با این حساب یعنی اگر شیب کاهشی آمار کرونا در ایران در هفته بعدی اردیبهشت هم ادامه یابد، به زندگی بدون کرونایی نزدیک می‌شویم؟ به نظر می‌رسد هنوز جواب این پرسش روشن نشده است.

نگاهی به وضعیت آمار در ایران و تعداد درگیرشدگان با این بیماری هم روش دیگری برای بررسی پایان این دوران است.

نرخ حمله یا «Attack Rate» مفهومی است که برای میزان ابتلا و مرگ این بیماری عنوان می‌کنند. به گفته پزشکان، همان‌طور که پیشتر هم اعلام شده بود، این نرخ حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد جمعیت کشور‌ها بود.

پرویز کرمی رئیس مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری همین ۲ هفته پیش، میزان مرگ‌ومیر این بیماری را در بهترین حالت و با مداخله سطح بالای دولت و منع شدید رفت‌وآمد‌ها تا هفت هزار و ۷۰۰ نفر و در بدترین حالت یعنی بدون دخالت دولت تا ۱۱۱ هزار نفر پیش‌بینی کرده بود.

همچنین علی‌نقی مشایخی استاد دانشگاه صنعتی شریف هم نتایج تحقیق خود را منتشر کرده بود که طبق آن در بهترین وضعیت ۱۲ هزار نفر و در بدترین شرایط تا ۳.۵ میلیون ایرانی جان خود را بر اثر ابتلا به کرونا از دست خواهند داد.

تا به امروز و بر اساس آمار رسمی‌ای که وزارت بهداشت به طور روزانه اعلام می‌کند، حدود ۸۸ هزار ایرانی به این ویروس مبتلا شده‌اند و بیش از پنج هزار و ۵۰۰ نفر هم جان‌شان را از دست داده‌اند. اگر بخواهیم با آماری که برخی مسئولان پیش‌بینی کرده‌اند جلو برویم، هنوز زمان زیادی تا رفتن این ویروس از کشور باقی مانده است.

از سوی دیگر، بیژن صدری‌زاده، مدیر سابق مبارزه با بیماری‌های واگیردار سازمان جهانی بهداشت در منطقه مدیترانه شرقی، فروردین‌ماه امسال اعلام کرده بود، می‌توان پایان اردیبهشت را پایان شیوع کرونا قلمداد کرد؛ ولی این تنها یک پیش‌بینی است و با توجه به اینکه در سایر کشور‌های جهان هنوز قرنطینه به شکل جدی ادامه دارد، انگار نمی‌توان به این سادگی‌ها خط پایانی برای این ویروس در نظر گرفت.

بشر فاصله زیادی با خداحافظی با کرونا دارد؟
برخی از محققان خارجی معتقدند شاید این ویروس تا پایان تابستان هم با ما همراه باشد. برخی مقاله‌ها از این می‌نویسند که امکان دارد بشر مجبور شود تا سال ۲۰۲۰، از هر گونه دست دادن، دیده‌بوسی و در آغوش گرفتن دیگران خودداری کند.

برخی دیگر از این می‌نویسند که مشاغل جهان به سمت آنلاین شدن پیش می‌روند و باید روزی را دید که دیگر دفتر‌های کار به شکل امروز و ساختمان‌های اینچنینی چندان وجود نداشته باشند.

عده‌ای می‌گویند که خرید‌ها به مرور زمان بیش از این، آنلاین انجام خواهند شد و همه این‌ها نشان از آن دارد که قرار است ماندن در خانه و دور شدن از تجمعات به سبک زندگی جدید مردم بدل شود.

البته، در مقابل، علم پزشکی در تلاش است تا واکسن این بیماری را هم کشف کند. در این صورت، افراد مسن، زنان باردار، افرادی با سابقه بیماری‌های خاص و امثالهم، همان‌طور که ابتدای فصل پاییز به فکر تزریق واکسن آنفلوانزا می‌افتند، شاید لازم باشد در سال‌های آینده واکسن کرونا را هم تزریق کنند.

اما تا رسیدن آن روز و خداحافظی ابدی با کرونا، فاصله زیادی داریم.

منبع: اعتمادآنلاین