تبعات عرضه سهام شرکت‌های دولتی در قالب صندوق‌های EFT

تبعات عرضه سهام شرکت‌های دولتی در قالب صندوق‌های EFT

اما ایراد اساسی این واگذاری از نظر منتقدان این است که " با وجود واگذاری تمام سهم دولت، همچنان انتخاب اعضای هیات‌مدیره در شرکت‌های سرمایه‌پذیر را دولت در اختیار خواهد داشت. به علاوه، تجربه نشان داده که در اکثر موارد، حضور دولت در هیات‌مدیره شرکت‌ها، حتی اگر محدود به یک عضو هیات‌مدیره باشد، عملا به معنای کنترل هیات‌مدیره است. بنابراین، به‌نظر می‌رسد دولت در تلاش است در عین تجهیز منابع مالی، کنترل خود بر این شرکت‌ها را حفظ کند. " انفعال در کاهش و افزایش سرمایه، مشکلات دامنه نوسان و مشکلات حکمرانی از دیگر تبعاتی است که برخی اقتصاددانان منتقد شیوه «واگذاری سهم دولت از سه بانک و دو بیمه در قالب صندوق ETF» به آن‌ها اشاره کرده اند.

کد خبر : ۷۹۹۴۲
بازدید : ۵۹۶۷
تبعات عرضه سهان شرکت‌های دولتی در قالب صندوق‌های EFT
فرادید | پذیره نویسی از نخستین صندوق EFT دولتی که مربوط به سهام بانکی و بیمه‌ای است، از امروز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت ماه آغاز شد. بر اساس برآورد اولیه این فروش، به ۱۶ هزار میلیارد تومان نقدینگی نیاز داشته و به همین دلیل دولت با اعمال تخفیف ۲۰ درصدی قصد دارد تا به هدف مورد نظر خود برسد. البته این واگذاری با وجود رونقی که برای بازار ایجاد خواهد کرد، اما برخی از اقتصاددانان نحوه واگذاری دارایی‌های دولت در قالب صندوق ETF را اشتباه و دارای تبعات ارزیابی کرده اند.

به گزارش فرادید، اقتصاددانان واگذاری دارایی‌های دولت در بورس را خصوصی سازی واقعی ندانسته و از دولت خواسته اند تا به منظور اجتناب از آثار نامناسب اقتصادی آن در آینده، از تصمیم شتابزده در این خصوص خودداری کرده و این تصمیم را برای بررسی بیشتر و اجماع کارشناسی به تعویق بیاندازد. اما با این حال دولت صبح امروز تصمیم خود را بالاخره اجرایی کرد.

در این واگذاری سهام دولت در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات و دو بیمه البرز و اتکایی امین در قالب صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله ETF عرضه می‌شود.

علاوه بر این دولت قصد دارد که سهام خود در شرکت‌های پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران را با ایجاد صندوق گروه پالایشی سرمایه‌گذاری قابل معامله ETF واگذار کند.

التبه حسن روحانی خواستار حضور بیشتر شرکت‌های نفتی و پتروشیمی در بورس شده است. او در گفت و گوی تلفنی با بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت با اشاره به ارائه سهام شرکت‌های دولتی در بازار سرمایه، بر ضرورت حضور بیشتر و فعال‌تر شدن شرکت‌های نفتی و پتروشیمی در بورس تاکید کرده است. رئیس جمهور در این گفتگوی تلفنی به وزیر نفت گفت: "وزارت نفت در شرایط سخت حاکم بر کشور ناشی از تحریم‌های ناعادلانه، با تلاش و کوشش بیشتر برای تسریع در به بهره برداری رسیدن پروژه‌ها می‌تواند در تحقق شعار "جهش تولید" پیشگام باشد."

دولت همچنین قصد دارد با ایجاد صندوق‌های خودرویی و فلزی شامل گروه خودرو و فلزات، سهام خود در شرکت‌های ایران خودرو، سایپا، صنایع مس و فولاد مبارکه را در بورس واگذار کند.

چرا دولت بخشی از دارایی خود را واگذار می‌کند؟

کارشناسان اقتصادی معتقدند که واگذاری باقیمانده سهم دولت از سه بانک و دو بیمه با هدف استفاده از فرصت تامین مالی کسری بودجه، از سوی مدیران ارشد دولتی مطرح شده است.

اما دولت مخالف این دیدگاه است. ربیعی سخنگوی دولت دراین باره گفته است که " برخی، این روز‌ها الفاظی به کار می‌برند که دولت با این واگذاری‌ها می‌خواهد هزینه‌های جاری خود را تامین کند و یا پول آن را به بخش‌های غیر مولد ببرد که به طور قطع این گونه نیست. قطعا بخش‌هایی از درآمد‌های این واگذاری‌ها به بخش‌های مولد اختصاص خواهد یافت. به خصوص در نهاد‌های عمومی مثل تامین اجتماعی یا سازمان تأمین اجتماعی نیرو‌های مسلح (ساتا) که (سهام) خود را عرضه خواهند کرد؛ بنابراین رویکردی است که منجر به سرمایه گذاری جدید می‌شود. "

با این حال منتقدان واگذاری اموال دولتی در قالب صندوق ETF و البته با اعمال تخفیف ۲۰ درصدی می‌گویند که " یکی از اهداف اصلی واگذاری سهام دولت و شرکت‌های دولتی در شرایط کنونی، تامین منابع مالی برای پوشش کسری بودجه دولت است. این در حالی است که سایر روش‌های واگذاری از جمله واگذاری سهام به صورت بلوکی یا حتی واگذاری سهام به شکل خرد در بازار، در حالت معمول درآمد بیشتری نسبت به واگذاری از طریق صندوق‌های ETF که (تخفیف برای آن پیش بینی شده) نصیب دولت می‌کند. "

منتقدان همچنین می‌گویند که "به طور کلی مشخص نیست که با چه منطقی روی یک دارایی که امکان فروش در قیمت‌های جاری بازار و حتی بالاتر از آن را دارد، تخفیف اعطا می‌شود. این در حالی است که این دارایی‌های دولت در واقع دارایی‌های عمومی تلقی شده و مالک حقیقی آن‌ها مردم هستند. حتی اگر دولت سهام خود را نه به صورت بلوکی بلکه به صورت خرد و از طریق عرضه در بورس نیز واگذار کند، درآمد بیشتری نسبت به حالت فعلی به دست خواهد آورد. حال باید پرسید آیا این شکل از واگذاری به واسطه ارزان فروشی، تضییع دارایی‌های عمومی محسوب نمی‌شود؟ "
تبعات عرضه سهان شرکت‌های دولتی در قالب صندوق‌های EFT

واگذاری سهام بانکی وبیمه ای دولت در قالب صندوق EFT چه تبعاتی دارد؟

بسیاری از کارشناسان و اقتصاددان با وجود اینکه اذعان دارند این واگذاری موجب جذابیت بازار بورس و جذب نقدینگی می‌شود، اما معتقدند که نحوه واگذاری اشتباه بوده و تبعات ادامه داری را به دنبال خواهد داشت.

برخی از اقتصادانان معتقدند که پیش از این، واگذاری بنگاه‌ها به نهاد‌های شبه‌دولتی و صندوق‌های بازنشستگی و همچنین نحوه عرضه سهام‌عدالت به کمک شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سه اشتباه بزرگ دولت در واگذاری‌های خود طی سال‌های گذشته بوده و اکنون فروش سهام دولتی در قالب ETF‌های پیشنهادی چهارمین خطای بزرگی است که چالش‌های جدی در حکمرانی شرکت‌های به اصطلاح خصوصی ایجاد خواهد کرد.

آن‌ها می‌گویند که آنچه تحت عنوان ETF معرفی شده و قرار است به بازار عرضه شود، ویژگی‌های اصلی ETF را نداشته و عمدتا شبیه به یک شرکت سرمایه‌گذاری یا هلدینگ است که مدیران آن را افرادی غیر از مالکان این شرکت سرمایه‌گذاری تعیین می‌کنند.

انتقاد دیگری که کارشناسان به این واگذاری دارند این است که "برخلاف شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌ها که الزامات موجود در قانون تجارت (مسوولیت هیات‌مدیره در مقابل سهامداران، حقوق سهامداران خرد، تقسیم سود و.) بر آن حاکم است، در ساختار پیشنهادی، خود دولت (از طریق سازمان بورس و اوراق بهادار) چارچوب حکمرانی موردنظر خود را طراحی کرده است. علاوه بر چالش حکمرانی، ساختار پیشنهادی به‌دلیل بدعت‌های موجود در آن در مقایسه با ساختار ETF، زمینه‌ساز مشکلات عدیده‌ای برای دولت، شرکت‌های واگذارشده و مهم‌تر از همه میلیون‌ها سرمایه‌گذاری است که این روز‌ها با هجوم به بازار سرمایه قصد حفظ ارزش دارایی‌های خود را دارند. ".

اما ایراد اساسی این واگذاری از نظر منتقدان این است که " با وجود واگذاری تمام سهم دولت، همچنان انتخاب اعضای هیات‌مدیره در شرکت‌های سرمایه‌پذیر را دولت در اختیار خواهد داشت. به علاوه، تجربه نشان داده که در اکثر موارد، حضور دولت در هیات‌مدیره شرکت‌ها، حتی اگر محدود به یک عضو هیات‌مدیره باشد، عملا به معنای کنترل هیات‌مدیره است. بنابراین، به‌نظر می‌رسد دولت در تلاش است در عین تجهیز منابع مالی، کنترل خود بر این شرکت‌ها را حفظ کند. "

انفعال در کاهش و افزایش سرمایه، مشکلات دامنه نوسان و مشکلات حکمرانی از دیگر تبعاتی ست که برخی اقتصاددانان منتقد شیوه "واگذاری سهم دولت از سه بانک و بیمه در قالب صندوق ETF" به آنها اشاره کرده اند.

ایرادات مرکز پژوهش‌های مجلس به واگذاری بزرگ دولت

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز ضمن بررسی مسائل و مشکلات واگذاری سهام دولت در قالب صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) به برخی از چالش‌ها و ایرادات این واگذاری اشاره کرده است. مرکز پژوهش‌ها گفته است که "این موضوع موجب ایجاد اختلال درحکمرانی بخش‌های اقتصادی کشور می‌شود. اولین واگذاری مربوط به سهام دولت در سه بانک و دو شرکت بیمه است. دراین راستا صندوق سرمایه گذاری مالک حدود ١٧ درصد از سه بانک ملت، تجارت و صادرات خواهد شد. طبق ماده (٥) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل وچهارم (٤٤) قانون اساسی، اولاً هر شخص اعم ازحقیقی وحقوقی تنها مجاز به مالکیت حداکثر ١٠ درصد ازسهام بانک است ومالکیت بیش از ١٠ درصد تا ٢٠ درصد تنها با مجوزبانک مرکزی مجازخواهد بود. "
- اساسنامه صندوق‌های مذکور که در تاریخ ٣١ فروردین به تصویب هیئت وزیران رسید، دارای ملاحظات جدی است که چشم انداز فعالیت این صندوق‌ها را بسیار مبهم می‌سازد.

- نکته مهم درخصوص سازوکار در نظر گرفته شده در اساسنامه برای انتقال مدیریت این است که تضمینی نیست این سازوکار حتی در بلند مدت، مدیریت را از ید دولت خارج و به بخش خصوصی منتقل نماید.

- با سیاست‌های کلی اصل چهل وچهارم (٤٤) قانون اساسی مغایرت دارد.

- موجب کاهش درآمد دولت نسبت به سایر روش‌های واگذاری و تضییع دارایی‌های عمومی می‌شود.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در جمع بندی این گزارش اعلام کرده است که "مصوبه هیأت وزیران را نمی‌توان خصوصی سازی به معنای حقیقی دانست؛ بلکه به نظر می رسد هدف اصلی از این اقدام، درآمدزایی از ناحیه واگذاری مالکیت بنگاه‌ها وتأمین سریع کسری بودجه و در عین حال حفظ مدیریت دولت بر این شرکت‌ها تا پایان دوره برنامه ششم توسعه است. استفاده از ساز وکار صندوق‌های سرمایه گذاری اگر چه مسئله کوتاه مدت دولت را به نحو ساده‌ای حل می‌کند، اما مسئله‌ای بزرگ‌تر برای کشور در آینده ایجاد می‌کند. "
۰
نظرات بینندگان
اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    سایر رسانه ها
    تازه‌‌ترین عناوین
    پربازدید