چگونه اعتیاد به شبکه های اجتماعی را کنار بگذاریم؟
چگونه اعتیاد به شبکه های اجتماعی را کنار بگذاریم؟ اولین گام برای حل هر مسئله، قبول کردن آن مسئله است. باید بپذیریم که وابستگی کلا چیز خوبی نیست. وابستهشدن و اعتیاد در هر شکل و قاموسی، رفتار ناسالمی است. وقتی اسیر شبکههای اجتماعی میشویم، تنها بهدنبال این هستیم که ببینیم دیگران در این شبکهها چه میکنند و چه چیزهایی را از زندگیشان منعکس میکنند. در واقع بهجای اینکه به زندگی حقیقی اطرافمان دقت کنیم، مدام زندگی را از دریچهی صفحات شبکههای اجتماعی نگاه میکنیم. رفتهرفته به یک تماشاچی مریض تمامعیار بدل میشویم.
از نگرانی در مورد حریم خصوصی گرفته تا مزاحمت آنلاین، معضلات هر روز کاربران شبکههای اجتماعی هستند. اما در کنار این نگرانیها، پژوهشهای تازه نشان دادهاند که وابستگی کاربران به اینترنت و شبکههای اجتماعی اثر منفی بر روی سلامت جسمی و روانی آنها دارد.
تازهترین پژوهش در بریتانیا نشان داده است که اینستاگرام تاثیر منفی بر سلامت جوانان دارد. اسنپچت در این مطالعه به عنوان دومین شبکه اجتماعی مضر برای سلامت روانی ذکر شده است.
شمار زیادی از کاربران رابطه عشق و نفرت با شبکههای اجتماعی دارند، اما درست مانند اعتیاد به هر چیز دیگری حتی در مواقعی که از شبکههای اجتماعی متنفر هستند، نمیتوانند آن را ترک کنند.
به دنبال بیشتر شدن تاثیرات منفی شبکههای اجتماعی، کاربران بیشتری علاقمند به تنظیم رابطه خود با دنیای آنلاین شدهاند. این مطلب پاسخی است به سوالهای تعدادی از مخاطبان در مورد راههای استفاده سالمتر از شبکههای اجتماعی.
تاثیرات منفی شبکههای اجتماعی بر سلامت روانی چیست؟
دکتر ریچارد گراهام، یکی از مشاوران مرکز ترک اعتیاد اینترنت در لندن، درباره تاثیر شبکههای اجتماعی بر مغز و حالتهای روانی کاربران به این نکات اشاره میکند:
- با اینکه مطالعات نشان داده است که شبکههای اجتماعی میتواند حافظه کاربران را تقویت کند، اما استفاده بیش از اندازه ممکن است باعث ضعیف شدن حافظه و کاهش تمرکز شود.
- تاثیر شبکههای اجتماعی بر اعتماد به نفس جوانان میتواند مخرب باشد، اگر مدام به دنبال مقایسه خود با دیگر کاربران باشند.
کاربران چطور میتوانند رابطه خود با شبکههای اجتماعی را کنترل کنند؟
دکتر گراهام و دیگر مشاوران توصیههایی کاربردی برای کاربران دارند تا رابطهای سالم با شبکههای اجتماعی داشته باشند:
- مراقب خواب خود باشید. نور صفحه موبایل یا تبلت باعث کاهش فعالیت هورمون خواب میشود و باعث میشود که مغز سیگنال بیدار شدن دریافت کند. از حدود یک ساعت مانده به زمان خواب، شبکههای اجتماعی را کنار بگذارید.
- استفاده از شبکههای اجتماعی را به زمان مشخصی محدود کنید، مثلا روزی چهار بار و هر بار فقط یک ربع به فیسبوک سربزنید و سعی کنید این میزان را به مرور کاهش دهید.
- مکان استفاده از شبکههای اجتماعی را محدود کنید. مثلا خودتان را مقید کنید که هیچ وقت در اتاق خواب سراغ اینستاگرام نروید.
- ابزارهای دیجیتال مانند موبایل و تبلت را در ساعات مشخصی از روز از خود دور نگه دارید تا سراغ شبکههای اجتماعی نروید.
- چالش کنترل استفاده از شبکههای اجتماعی را به عنوان یک فعالیت مثبت برای خود و اطرافیانتان جا بیندازید تا انگیزه کافی برای پایبند ماندن به آن داشته باشید،مثلا بگویید که میخواهید تمرکزتان را بالا ببرید.
آیا عضویت در شبکههای اجتماعی نفعی هم برای کاربران دارد؟
مشاوران علاوه بر توصیه به کاهش استفاده از شبکههای اجتماعی، توصیههایی هم دارند که کاربران چگونه از شبکههای اجتماعی استفاده کنند:
- قبل از تایپ کردن فکر کنید. یک قاعده ساده آن است که چیزی را که در گفتوگوی رو در رو به دیگران نمیگویید، در شبکههای اجتماعی هم ننویسید.
- عملکرد خود در شبکههای اجتماعی را حسابرسی کنید. هر از گاهی پروفایلهای خود در شبکههای اجتماعی را بررسی کنید و از خود بپرسید آیا از پیامها، عکسها و مطالبی که به طور عمومی منتشر میکنید راضی هستید؟ آیا چهرهای که برای خود ساختهاید با واقعیت زندگی شما منطبق است؟
- خانهتکانی دیجیتال را فراموش نکنید. لازم نیست که در همه شبکههای اجتماعی پروفایل داشته باشید. اگر یکی از حسابهای شما مدتی است که بیاستفاده مانده است، آن را پاک کنید.
۱. پذیرفتن وابستگی به شبکههای اجتماعی
اولین گام برای حل هر مسئله، قبول کردن آن مسئله است. باید بپذیریم که وابستگی کلا چیز خوبی نیست. وابستهشدن و اعتیاد در هر شکل و قاموسی، رفتار ناسالمی است. وقتی اسیر شبکههای اجتماعی میشویم، تنها بهدنبال این هستیم که ببینیم دیگران در این شبکهها چه میکنند و چه چیزهایی را از زندگیشان منعکس میکنند. در واقع بهجای اینکه به زندگی حقیقی اطرافمان دقت کنیم، مدام زندگی را از دریچهی صفحات شبکههای اجتماعی نگاه میکنیم. رفتهرفته به یک تماشاچی مریض تمامعیار بدل میشویم.
۲. خاموش کردن اطلاعیهها (نوتیفیکیشن)
اطلاعیهها و پیامهایی که مدام روی تبلت و تلفنمان ظاهر میشوند، به ما یادآوری میکنند که جریانهای جدیدی در دنیای مجازی در حال وقوع است و باعث میشوند که احساس کنیم اگر پیامها و وقایع را دنبال نکنیم، چیزی را از دست خواهیم داد. علاوه بر آن، اگر نوتیفیکیشنها را خاموش کنیم و بهندرت به گوشی و تبلتمان سر بزنیم، وقتی برای چک کردن پیغامها بهسراغ گوشی موبایل برویم، پیامهای بیشتری میبینیم که مرور آنها به یکباره هم وقت کمتری از ما میگیرد هم خوشحالترمان میکند. قبول دارید وقتی پیامهای بیشتری روی تلفن ظاهر میشود، بیشتر خوشحال میشویم؟
۳. پیداکردن سرگرمیهای جدید
در واقع بهتر است سرگرمی جدیدی برای خود بیابیم و آن را جایگزین استفاده از شبکههای مجازی نماییم. اگر بهدرستی از شبکههای مجازی استفاده کنیم، زمان زیادی در اختیارمان خواهد بود. کافی است برنامهریزی کنیم و به فعالیتهایی بپردازیم که دوست داریم.
۴. محدود کردن زمان حضور در شبکههای اجتماعی
مثلا روزی یک ساعت مشغول کار با شبکههای اجتماعی بشویم و در مجموع بهطور هفتگی تنها ۷ ساعت را به آنها اختصاص بدهیم. زمانی که شروع به کار میکنیم بهتر است از تایمر و زمانسنج برای شمارش مدت زمان مجاز حضور در اینترنت استفاده کنیم. وقتی زمان تعیینشده به پایان میرسد، اگرچه سخت است، اما باید عزممان را جزم کنیم و گوشی و تبلت را کنار بگذاریم. این تمرین برای تقویت اراده هم بسیار مفید است.
۵. پرهیز از انتشار محتواهای پوچ و بیارزش
در زندگی واقعی، تمام اتفاقات به انتخاب کاربر و با گذر از فیلترهای رنگارنگ رخ نمیدهند. مریضیها، ناخوشیها، دلشکستگیها و تنهایی، در زندگی واقعی از ما اجازه نمیگیرند که پُست بشوند یا خیر. پس باید بدانیم که شبکههای مجازی واقعی نیستند و تمام واقعیت کاربران را نشان نمیدهند به همین خاطر همانطور که از اسمشان هم مشخص است، نوعی زندگی کاملا مجازی هستند که نباید در آن غرق شد.
برای اینکه ساعات مفیدتری داشته باشیم و از اینترنت و شبکههای اجتماعی نیز بهدرستی بهره ببریم باید آن را به چشم نوعی جایزه نگاه کنیم. یعنی چه؟ به این معنی که مثل خوردن کیکی خوشمزه در کافیشاپ یا رفتن به سینما بهعنوان دلخوشی کوچکی که شادمان میکند، استفاده از شبکههای اجتماعی را نیز بهعنوان یک جایزهی ساده بعد از انجام کارهای خوب و بالا بردن بهرهوری در برنامههای روزانهمان مورد استفاده قرار بدهیم. در واقع رفتن به شبکههای اجتماعی را پاداشی برای خود قرار دهیم که تنها در صورت وفاداری به برنامههای مفید روزانه میتوانیم به آن دسترسی داشته باشیم.
۶. غنیسازی روابط واقعی
بهجای اینکه ساعتها زمان بگذاریم و به فکر این باشیم که در حین ورزش یک سلفی تَروتمیز از خود بگیریم، بهتر است به باشگاه برویم و با افراد واقعی تماس و ارتباطی تازه برقرار کنیم. راههای زیادی برای پیدا کردن دوستان جدید وجود دارد. مثلا میتوانیم مهمانی بگیریم و از دوستانمان بخواهیم که دوستانشان را هم به مهمانی بیاورند.
۷. زندگی کردن در لحظه
بیایید در لحظهها زندگی کنیم. بهجای اینکه در پِی عکس گرفتن از یک رنگینکمان زیبا باشیم، بهتر است آن را عمیقا در ذهن و جانمان ثبت کنیم.
کافی است یک روز به خودمان مرخصی بدهیم و به دوستانمان بگوییم که مثلا یک روز از شبکههای اجتماعی استفاده نخواهیم کرد. تمام اپلیکیشنها را پاک کنیم و ببینیم چند ساعت مفید از وقتمان را در این شبکهها حرام کردهایم.
وقتی به کنسرت میرویم، لازم نیست تمام مدت دوربینبهدست باشیم و فیلمها را روی شبکههای اجتماعی پست کنیم. لنز هیچ دوربینی، نمیتواند به شفافیت چشم و نگاه ما صحنهها را ضبط کند.
از همبرگر و کباب و … عکس نگیریم. مخاطبی که این عکس را لایک میکند نه میتواند تصویر منتشرشده را مزه کند و نه وجود آن عکس در زندگیاش تأثیری دارد. عاقل باشیم.
۸. استراحت دادن به خود
اجداد ما زندگیشان را بدون رایانه یا شبکههای اجتماعی مجازی گذراندند. حتی خودمان هم در دهههای گذشته به چنین امکاناتی دسترسی نداشتهایم. اما هم ما و هم اجدادمان به بقا ادامه دادهایم. پس زندگی بدون شبکههای مجازی نیز همچنان جریان دارد. بهتر است گاهی به خود استراحت بدهیم و به سراغ هیچیک از صفحات مجازی خود نرویم.
۹. ابراز عقاید در تریبونهای دیگر
بیشتر شبکههای مجازی برای قرار دادن انواع محتواهای تصویری یا واژهای محدودیتهایی دارند. در چنین صورتی، بدیهی است که ما نمیتوانیم تمام آنچه را که میاندیشیم و احساس میکنیم، ابراز کنیم. شبکههای اجتماعی جایی برای بیان عقاید نیستند و نمیتوان هیچکس را بهطور کامل تنها از روی پستهایش شناخت. اگر دوست دارید از شبکههای اجتماعی به عنوان تریبون و جایگاهی برای بیان نظرات و عقاید خود در زمینههای مختلف استفاده کنید، سراغ وبلاگنویسی بروید. وبلاگها ظرفیتهای بیشتری در اختیارتان میگذارند.
۱۰. استفادهی بهتر از شبکههای اجتماعی
باید در برابر لایکها و کامنتهایمان مسئولانه عمل کنیم. نگاه کردن و توجه به محتوای بیارزش افراد در شبکههای اجتماعی شایستهی چشمان ما و شما نیست. اجازه ندهیم که وقتمان بیهوده پای چیزی تلف بشود که هیچ سودی در پی ندارد.
منبع: چطور- بی بی سی