تهدید‌ها و فرصت‌های کرونا

عبدالرضا ناصرمقدسی | یک بیماری جدید درعین‌حال که می‌تواند خطرآفرین باشد، اما تجربه‌ای جدید هم هست. همیشه باید تهدید‌ها را به فرصت‌ها بدل کرد. این‌گونه است که انسان می‌تواند از بحران‌های بزرگ جان به‌در برده و برای ادامه زندگی آماده‌تر از قبل باشد.

کرونا نیز در عین اینکه تهدیدی بزرگ است، فرصتی بزرگ نیز شمرده می‌شود. به هر صورت آن‌طور که مشخص است، کرونا با ما خواهد ماند. اما خبر بدتر اینکه باید مراقب رخداد‌های بعدی نیز باشیم.

آن‌طور که دانشمندان می‌گویند، احتمالا در سال‌های بعد با ویروس‌های پیچیده دیگری نیز روبه‌رو خواهیم شد و بسیار مهم است که همانند آنچه در مورد کووید-۱۹ اتفاق افتاد، در مورد آن ویروس‌ها غافلگیر نشده و از آنچه رخ داد همانند یک فرصت بزرگ درس بگیریم.

هرچه جلوتر می‌رویم، ابعاد جدیدی از این ویروس و عوارض آن بر ما آشکار شده و چالش‌های جدیدی جلوی پای ما گذاشته می‌شود. یکی از بیمارانم که مبتلا به ام‌اس است، متأسفانه در این ایام به بیماری کووید-۱۹ نیز مبتلا شد. شدت بیماری پزشکان را مجبور به بستری‌کردن وی کرد. بیمارم چیزی نزدیک به دو هفته بستری بود و بعد خوشبختانه با بهبود شرایط مرخص شد. بعد از ترخیص با من تماس گرفت و از شرایطش گفت.

گفت که کووید-۱۹ همانند آواری بود که بر سرش خراب شد. به همان شدت که زیر آوار مانده باشد، احساس خستگی و ناتوانی می‌کند. این شکایت را اکثر کسانی که به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شدند و بیماری‌شان شدید بود، دارند. معمولا توصیه به استراحت و مایعات می‌شود.

من هم به بیمارم همین توصیه‌ها را کردم. یک هفته بعد با حالتی بسیار پریشان به کلینیک آمد. تا آن‌موقع او را به این اندازه پریشان و مضطرب ندیده بودم. همین که نشست، شروع کرد به گریه‌کردن. می‌گفت که ناتوان شده‌ام.

اضطراب دارد من را دیوانه می‌کند. هیچ کاری نمی‌توانم انجام دهم؛ و بعد هم باز با همین پریشانی گفت: حتما بیماری ام‌اس من پیشرفت کرده است. حتما پیش‌رونده شده است. چقدر من بیچاره‌ام و باز با صدای بلند گریه کرد. سعی کردم آرامش کنم. گفتم این صرفا یک اضطراب شدید است که باید مورد مداوا قرار گیرد و با دارو ان‌شاءالله همه‌چیز بهتر می‌شود. کمی آرام‌تر شد. وقتی معاینه‌اش کردم، همه‌چیز خوب و نرمال بود.

به او اطمینان دادم که بیماری ام‌اس او فعال نشده و همه‌چیز روبه‌راه است. بعد هم او را به همکار روان‌پزشکم معرفی کردم. خوشبختانه شرایطش روزبه‌روز بهتر شد. اما بعد از این مواجهه، فکری عمیقا من را به خود مشغول کرده است: نکند از این به‌بعد ما با طیفی از بیماری‌هایی روبه‌رو باشیم که به‌دنبال ابتلا به کووید-۱۹ رخ می‌دهند. متأسفانه درست پس از ویزیت این بیمارم به مواردی مشابه برخوردم که به دنبال ابتلا به کووید-۱۹ و درمان آن دچار علائم شدید روان‌پزشکی و نیز نورولوژیک شده بودند.

علائم روان‌پزشکی عمدتا خود را به صورت اضطراب بالا و حتی گاه حالتی همانند روان‌پریشی نشان می‌دادند. بدتر از آن وقوع بیماری‌های خودایمن به دنبال ابتلا به کووید-۱۹ بود. وقوع بیماری‌های خودایمن مغزی به دنبال عفونت موضوعی شناخته‌شده است.

اما ما نمی‌دانیم که در مورد کووید-۱۹ به چه صورت خواهد بود و در این دو موردی که من دیدم، متأسفانه درگیری مغزی خیلی شدید بوده و نیازمند درمانی قوی بودند. به نظر می‌رسد داستان کووید-۱۹ و کرونا نه‌تن‌ها ادامه دارد، بلکه ابعاد جدیدی از خود را دارد نشان می‌دهد.

انگار پزشکان باید منتظر بیماری‌ها و تظاهرات عجیب‌وغریبی باشند که به دنبال ابتلا به کووید-۱۹ رخ خواهد داد. نکته مهم، اما غافلگیرنشدن در برابر این بیماری‌ها و علائم جدید است. باید همیشه عنوانی با نام سندرم بعد از کووید-۱۹ در ذهنمان باشد.

وقتی به چنین بیماری‌ای فکر کنیم در آن صورت راحت‌تر می‌توانیم دسته‌بندی‌اش کرده و اقدامات درمانی را برای آن انجام دهیم. اما همین سندرم بعد از کووید-۱۹ سؤال‌های دیگری را برای من مطرح کرده است: آیا ممکن است ابتلا به کووید-۱۹ عواقبی طولانی‌مدت هم داشته باشد؟ آیا ممکن است کووید-۱۹ احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگری را در طولانی‌مدت افزایش دهد؟ پژوهش‌های آینده به این سؤال‌ها پاسخ خواهند داد.