حاشیه و متن قرارداد ۲۵ ساله ایران با چین
گرچه تاکنون متن فارسی پیش نهایی «سند برنامه ۲۵ ساله همکاریهای جامع ایران و چین» در هیچ کدام از رسانهها منتشر نشده، اما متن انگلیسی این توافق ۴ سال و نیم قبل در وبسایت رسمی رئیسجمهوی ایران منتشر شد. تاریخ انتشار این متن ۲۳ ژانویه ۲۰۱۶ (سوم بهمن ۱۳۹۴)، حدود ۶ ما پس از سفر رئیسجمهوری چین به ایران است. در این متن اعداد و ارقام و جزئیاتی از این توافق ذکر نشده و صرفا به کلیات بسنده شده است. زمینه کلیات این توافق در متن منتشر شده «سیاسی»، «همکاری اجرایی»، «انسانی و فرهنگی»، «قضایی، امنیتی و دفاعی» و «منطقهای و بینالمللی» اعلام شده است.
کد خبر :
۸۲۲۵۹
بازدید :
۶۲۱۹
فرادید | اوایل تیرماه سال جاری بود که هیات دولت خبر از تصویب پیش نویس نهایی «سند برنامه ۲۵ ساله همکاریهای جامع ایران و چین» داد. بر اساس تصمیم هیات دولت وزارت امورخارجه مامور انجام اقدامات نهایی تا امضای این سند با طرف چینی شد. این خبر گرچه جدید نبود، اما حاشیهها و جنجال فراوانی به پا کرد.
به گزارش فرادید، طرح برنامه ۲۵ ساله همکاریهای جامع ایران و چین نخستین بار در بهمن ماه سال ۹۴ مطرح شد، درست ۱۱ روز پیش از امضای توافق هستهای بود که "شی جین پنگ" رئیس جمهور چین در دیدارش با رهبر انقلاب موضوع همکاریهای ۲۵ ساله را در دیدار با رهبر انقلاب مطرح کرد. ایشان نیز در پاسخ به رئیس جمهور چین گفتند که "توافق رؤسای جمهوری ایران و چین برای یک روابط استراتژیک ۲۵ ساله، کاملاً درست و حکمتآمیز است."
درست یک هفته پس از شروع اجرای برجام و پس از سفر "شی جین پنگ" رئیس جمهور چین به ایران، بیانیهای مشترک میان دو کشور تنظیم و منتشر شد که در بند ششم آن آمده بود: "نظر به اراده راسخ طرفین برای توسعه روابط دو کشور و با توجه به مکمل بودن ظرفیتهای اقتصادی و همچنین وجود زمینههای مختلف همکاری در عرصههای انرژی، زیرساختی، صنعتی، فناوری و دیگر زمینههای مشترک، دو طرف توافق میکنند رایزنیها و مذاکرات لازم برای انعقاد قرارداد همکاریهای جامع ۲۵ ساله را در دستور کار قرار دهند. "
پس از آن و در شهریور ماه ۹۸ در سفر ظریف به پکن، پیش نویس ایران به طرف چینی داده شد که آن جا هم وزیر خارجه در یک توئیت، خبر تقدیم پیش نویس این سند به چین را اعلام کرد.
با این حال از شهریور ۹۸ تاکنون طرف چینی بر متن ایران تامل و در فروردین ماه سال جاری چینیها پیشنهادهای شان را به ایران ارائه کردند.
درنهایت اول تیرماه پیش نویس اولیه دو کشور به تصویب هیات دولت رسید و خبرش در سایت دولت درج و از سوی ربیعی سخنگوی دولت به صورت رسمی اعلام شد.
به گزارش فرادید، طرح برنامه ۲۵ ساله همکاریهای جامع ایران و چین نخستین بار در بهمن ماه سال ۹۴ مطرح شد، درست ۱۱ روز پیش از امضای توافق هستهای بود که "شی جین پنگ" رئیس جمهور چین در دیدارش با رهبر انقلاب موضوع همکاریهای ۲۵ ساله را در دیدار با رهبر انقلاب مطرح کرد. ایشان نیز در پاسخ به رئیس جمهور چین گفتند که "توافق رؤسای جمهوری ایران و چین برای یک روابط استراتژیک ۲۵ ساله، کاملاً درست و حکمتآمیز است."
درست یک هفته پس از شروع اجرای برجام و پس از سفر "شی جین پنگ" رئیس جمهور چین به ایران، بیانیهای مشترک میان دو کشور تنظیم و منتشر شد که در بند ششم آن آمده بود: "نظر به اراده راسخ طرفین برای توسعه روابط دو کشور و با توجه به مکمل بودن ظرفیتهای اقتصادی و همچنین وجود زمینههای مختلف همکاری در عرصههای انرژی، زیرساختی، صنعتی، فناوری و دیگر زمینههای مشترک، دو طرف توافق میکنند رایزنیها و مذاکرات لازم برای انعقاد قرارداد همکاریهای جامع ۲۵ ساله را در دستور کار قرار دهند. "
پس از آن و در شهریور ماه ۹۸ در سفر ظریف به پکن، پیش نویس ایران به طرف چینی داده شد که آن جا هم وزیر خارجه در یک توئیت، خبر تقدیم پیش نویس این سند به چین را اعلام کرد.
با این حال از شهریور ۹۸ تاکنون طرف چینی بر متن ایران تامل و در فروردین ماه سال جاری چینیها پیشنهادهای شان را به ایران ارائه کردند.
درنهایت اول تیرماه پیش نویس اولیه دو کشور به تصویب هیات دولت رسید و خبرش در سایت دولت درج و از سوی ربیعی سخنگوی دولت به صورت رسمی اعلام شد.
حاشیههای ادامه دار، ادعاهای دنباله دار
پس از انتشار تصویب پیش نویس نهایی سند برنامه ۲۵ ساله همکاریهای ایران و چین، بسیاری از فعالان سیاسی دو جناح، رسانهها و فعالان رسانهای به این موضوع انتقاد کردند. بیشتر منتقدان از پنهان کاری درباره مفاد این قرار داد انتقاد کرده اند.
با بالا گرفتن انتقادها در داخل کشور، برخی از رسانههای خارجی وارد میدان شدند و آتش حاشیهها را شعله ورتر کردند. البته در برخی رسانهها کار از حاشیه گذشت و به شایعه کشید. اما بیشتر شایعهها و حاشیه به استناد برخی ادعاهای مطرح شده از سوی سایت "پترولیوم اکونومیست" رسانه هنوز نفت بود که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد.
سایت انگلیسی "پترولیوم اکونومیست" مدعی شده بود که در این سند تهران و پکن برای سرمایهگذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری چینیها در صنعت نفت، گاز، پتروشیمی، صنعت و حوزه حمل ونقل ایران به توافق رسیده اند و شرکتهای چینی برای حضور در هر گونه پروژه انرژی ایران در اولویت قرار خواهند گرفت. این نشریه همچین مدعی حضور قریب الوقوع پنج هزار نیروی امنیتی چینی برای حفاظت از منافع این کشور در ایران شده بود.
به ادعای این رسانه انگلیسی، چین میتواند بخشی از تولیدات نفت، گاز و پتروشیمی ایران را با تخفیف تا حدود ۳۲ درصدی خریداری و پولش را حداکثر تا دو سال پرداخت کند. بنا بر این ادعاها ایران این امکان را دارد که با کمک بانکها، پول محصولات خود را به ارز مرجع تبدیل کند و چین به دنبال تخفیف ۸ تا ۱۲ درصدی بر مبنای نرخ مبادله دلار است.
با بالا گرفتن انتقادها در داخل کشور، برخی از رسانههای خارجی وارد میدان شدند و آتش حاشیهها را شعله ورتر کردند. البته در برخی رسانهها کار از حاشیه گذشت و به شایعه کشید. اما بیشتر شایعهها و حاشیه به استناد برخی ادعاهای مطرح شده از سوی سایت "پترولیوم اکونومیست" رسانه هنوز نفت بود که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد.
سایت انگلیسی "پترولیوم اکونومیست" مدعی شده بود که در این سند تهران و پکن برای سرمایهگذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری چینیها در صنعت نفت، گاز، پتروشیمی، صنعت و حوزه حمل ونقل ایران به توافق رسیده اند و شرکتهای چینی برای حضور در هر گونه پروژه انرژی ایران در اولویت قرار خواهند گرفت. این نشریه همچین مدعی حضور قریب الوقوع پنج هزار نیروی امنیتی چینی برای حفاظت از منافع این کشور در ایران شده بود.
به ادعای این رسانه انگلیسی، چین میتواند بخشی از تولیدات نفت، گاز و پتروشیمی ایران را با تخفیف تا حدود ۳۲ درصدی خریداری و پولش را حداکثر تا دو سال پرداخت کند. بنا بر این ادعاها ایران این امکان را دارد که با کمک بانکها، پول محصولات خود را به ارز مرجع تبدیل کند و چین به دنبال تخفیف ۸ تا ۱۲ درصدی بر مبنای نرخ مبادله دلار است.
طولی نکشید که این ادعاها در داخل کشور نیز مطرح شد. محمود احمدی نژاد رئیس جمهور دوره نهم و دهم برای نخستین بار این موضوع را مطرح و دولت حسن روحانی را به باد انتقاد گرفت. او گفته که قرار است یک قرارداد مخفی بدون خواست واراده ملت ایران با یکی ازکشورهای خارجی امضاء شود.
محمود صادقی نماینده سابق تهران در مجلس نیز در توئیترش نوشت: "یکی از این کشوری که با آن قرارداد راهبردی ۲۵ ساله بستیم بپرسد: چرا پولهای بی زبون ما رو پس نمیدی؟! اگه میتونه پولمون رو پس بده و نمیده، که چطور با کسی که مالمون رو گرو گرفته اعتماد کردیم؟! اگه نمیتونه پولمون رو پس بده، که چطور با کسی که تا این حد ناتوانه قرارداد راهبردی بستیم؟!
البته انتقادها و شایعهها به مجلس یازدهم هم رسید. آنها با انتقاد از مخفی کاری دولت وزیر امور خارجه را برای توضیح به مجلس آوردند. اما توضیحات ظریف مشکلی را حل نکرد و نمایندگان با شعار دادن گفته های او را قطع کردند.
دراین میان صفحه فارسی وزارت امور خارجه آمریکا درتوئیتر نیز ادعاهای مطرح شده در سایت انگلیسی "پترولیوم اکونومیست" را بازنشر و از این موضوع انتقاد کرده است.
حسام الدین آشنا مشاور حسن روحانی نیز در توئیتر با اشاره به عزم ایران و چین برای امضای یک سند همکاری ۲۵ ساله تاکید کرد که داشتن یک طرح برای همکاری ۲۵ ساله با یک کشور دیگر نشانه ضعف نیست.
پاسخ ظریف به انتقادها و ادعاها
پس از بالاگرفتن انتقادها و ادعاهای مختلف درباره امضای پیش نویس نهایی برنامه ۲۵ ساله همکاریهای ایران و چین، وزیر امور خارجه در مجلس حاضر شد تا به ابهامهای به وجود آمده پاسخ دهد. او در این رابطه گفت که در قرارداد با چین هیچ موضوع مخفی وجود ندارد.
او همچنین گفته است که "زمانی که در ملاقات رییس جمهوری خلق چین با مقام معظم رهبری درباره این قرارداد صحبت کرد، موضوع را به مردم اعلام کردیم، زمانی که در سفر سال گذشته این قرارداد را به چین بردم باز هم اعلام شد، زمانی که چین به پیشنویس ما پاسخ داد، این موضوع دوباره اعلام شد و آنگاه که چین مذاکره با ما را نیز پذیرفت این موضوع اعلام شد و هر موقع که توافق محقق شود آن را هم اعلام خواهیم کرد. "
وزیر امور خارجه این را هم گفت که یکی از مفاد مهم توافق ۲۵ ساله با چین بازگرداندن ایران به پروژه راه ابریشم است. یکی از اتفاقات ناگواری که افتاده بود این بود که ایران از همه کریدورهای ارتباطی منطقه خارج میشد.
ظریف همچنین گفت که "واقعیت این است که جغرافیای قدرت جهانی در حال تغییر است و باید واقعیات شرایط جدید را بشناسیم و با شرایط گذار از این جهان پساغربی عمل کنیم که این هدف با اعتماد به نفس و توجه به ظرفیتهای ساختاری محقق میشود. "
او همچنین گفته است که "زمانی که در ملاقات رییس جمهوری خلق چین با مقام معظم رهبری درباره این قرارداد صحبت کرد، موضوع را به مردم اعلام کردیم، زمانی که در سفر سال گذشته این قرارداد را به چین بردم باز هم اعلام شد، زمانی که چین به پیشنویس ما پاسخ داد، این موضوع دوباره اعلام شد و آنگاه که چین مذاکره با ما را نیز پذیرفت این موضوع اعلام شد و هر موقع که توافق محقق شود آن را هم اعلام خواهیم کرد. "
وزیر امور خارجه این را هم گفت که یکی از مفاد مهم توافق ۲۵ ساله با چین بازگرداندن ایران به پروژه راه ابریشم است. یکی از اتفاقات ناگواری که افتاده بود این بود که ایران از همه کریدورهای ارتباطی منطقه خارج میشد.
ظریف همچنین گفت که "واقعیت این است که جغرافیای قدرت جهانی در حال تغییر است و باید واقعیات شرایط جدید را بشناسیم و با شرایط گذار از این جهان پساغربی عمل کنیم که این هدف با اعتماد به نفس و توجه به ظرفیتهای ساختاری محقق میشود. "
متن قرار داد چه می گوید؟
گرچه تاکنون متن فارسی پیش نهایی «سند برنامه ۲۵ ساله همکاریهای جامع ایران و چین» در هیچ کدام از رسانهها منتشر نشده، اما متن انگلیسی این توافق ۴ سال و نیم قبل در وبسایت رسمی رئیسجمهوی ایران منتشر شد.
تاریخ انتشار این متن ۲۳ ژانویه ۲۰۱۶ (سوم بهمن ۱۳۹۴)، حدود ۶ ما پس از سفر رئیسجمهوری چین به ایران است.
در این متن اعداد و ارقام و جزئیاتی از این توافق ذکر نشده و صرفا به کلیات بسنده شده است.
زمینه کلیات این توافق در متن منتشر شده «سیاسی»، «همکاری اجرایی»، «انسانی و فرهنگی»، «قضایی، امنیتی و دفاعی» و «منطقهای و بینالمللی» اعلام شده است.
در آن گفته شده دو طرف درباره تدوین نهایی سند توافق جامع ۲۵ ساله بحث و تبادل نظر خواهند کرد.
از طرفی روزنامه خراسان به نقل از یک منبع موثق درباره جزئیات متن این سند برنامه ۲۵ ساله نوشته است: "در برخی از بندها صحبت از تسهیل سرمایه گذاری و فاینانس است و برخی از بندها از حمایتهای متقابل سیاسی در مجامع بین المللی میگوید. در حوزه نظامی و دفاعی موضوعاتی همچون آموزش، انتقال فناوریهای دفاعی، مبارزه با تروریسم و رزمایش مشترک آمده است.
از نکات بسیار مهم این سند میتوان به توافق بر سر تجارت با ارزهای ملی یاد کرد. همچنین در این سند بارها به طرح بزرگ چین به نام «یک کمربند- یک راه» (طرحی بر بستر مسیر جاده ابریشم) اشاره شده و این که ایران میتواند ضمن مشارکت فعال در این طرح جهانی، از فواید اقتصادی و صندوق اعطای وام این طرح نیز بهرهمند شود.
بر اساس این مدارک چین وارد کننده ثابت نفت از ایران خواهد بود و ایران نیز باید نگرانیهای چین برای بازگشت سرمایه گذاری خود را برطرف کند. ارتقای همکاریهای بانکی، مالی و بیمهای و گشایش شعبات بانکهای ایران و تاسیس بانک مشترک ایران و چین به ویژه ایجاد پیام رسان ملی میان دو کشور به جای سوییفت نیز مطرح شده است.
کمک به ساخت خط آهن در نقاط مختلف کشور، افزایش صادرات فراوردههای نفتی به چین، کمک و سرمایه گذاری در حوزه زیرساختهای انرژی فسیلی، سرمایه گذاری در تقویت کریدورهای راهبردی که از ایران میگذرند، سرمایه گذاری برای توسعه تولید و صادرات انرژی از ایران به کشورهای منطقه، مشارکت در توسعه همه جانبه سواحل مکران، کمک به ایران برای ایجاد نسل ۵ اینترنت و تقویت شبکه ملی اطلاعات، سرمایه گذاری برای تولید انرژیهای پاک در مناطق کویری ایران، کمک به توسعه صنعت صلح آمیزهستهای کشورمان و سرمایه گذاری در تامین واگن مترو و ساخت خطوط مترو در شهرهای بزرگ و شهرهای جدید ایران از جمله بخشهای مهم سند است.
تاریخ انتشار این متن ۲۳ ژانویه ۲۰۱۶ (سوم بهمن ۱۳۹۴)، حدود ۶ ما پس از سفر رئیسجمهوری چین به ایران است.
در این متن اعداد و ارقام و جزئیاتی از این توافق ذکر نشده و صرفا به کلیات بسنده شده است.
زمینه کلیات این توافق در متن منتشر شده «سیاسی»، «همکاری اجرایی»، «انسانی و فرهنگی»، «قضایی، امنیتی و دفاعی» و «منطقهای و بینالمللی» اعلام شده است.
در آن گفته شده دو طرف درباره تدوین نهایی سند توافق جامع ۲۵ ساله بحث و تبادل نظر خواهند کرد.
از طرفی روزنامه خراسان به نقل از یک منبع موثق درباره جزئیات متن این سند برنامه ۲۵ ساله نوشته است: "در برخی از بندها صحبت از تسهیل سرمایه گذاری و فاینانس است و برخی از بندها از حمایتهای متقابل سیاسی در مجامع بین المللی میگوید. در حوزه نظامی و دفاعی موضوعاتی همچون آموزش، انتقال فناوریهای دفاعی، مبارزه با تروریسم و رزمایش مشترک آمده است.
از نکات بسیار مهم این سند میتوان به توافق بر سر تجارت با ارزهای ملی یاد کرد. همچنین در این سند بارها به طرح بزرگ چین به نام «یک کمربند- یک راه» (طرحی بر بستر مسیر جاده ابریشم) اشاره شده و این که ایران میتواند ضمن مشارکت فعال در این طرح جهانی، از فواید اقتصادی و صندوق اعطای وام این طرح نیز بهرهمند شود.
بر اساس این مدارک چین وارد کننده ثابت نفت از ایران خواهد بود و ایران نیز باید نگرانیهای چین برای بازگشت سرمایه گذاری خود را برطرف کند. ارتقای همکاریهای بانکی، مالی و بیمهای و گشایش شعبات بانکهای ایران و تاسیس بانک مشترک ایران و چین به ویژه ایجاد پیام رسان ملی میان دو کشور به جای سوییفت نیز مطرح شده است.
کمک به ساخت خط آهن در نقاط مختلف کشور، افزایش صادرات فراوردههای نفتی به چین، کمک و سرمایه گذاری در حوزه زیرساختهای انرژی فسیلی، سرمایه گذاری در تقویت کریدورهای راهبردی که از ایران میگذرند، سرمایه گذاری برای توسعه تولید و صادرات انرژی از ایران به کشورهای منطقه، مشارکت در توسعه همه جانبه سواحل مکران، کمک به ایران برای ایجاد نسل ۵ اینترنت و تقویت شبکه ملی اطلاعات، سرمایه گذاری برای تولید انرژیهای پاک در مناطق کویری ایران، کمک به توسعه صنعت صلح آمیزهستهای کشورمان و سرمایه گذاری در تامین واگن مترو و ساخت خطوط مترو در شهرهای بزرگ و شهرهای جدید ایران از جمله بخشهای مهم سند است.
۰