ردیابی کرونا، ویروسی که همیشه یک قدم جلوتر است

تحقیق درباره شیوع یک بیماری کمی شبیه به کار کارآگاهان پلیس است. باید قبل از ناپدید شدن شواهد بسرعت در محل وقوع جرم حضور پیدا کنید، با شاهدان گفتگو و بعد تعقیب را شروع کنید. این یعنی ردیابی و بی‌خطر کردن قاتل قبل از اینکه دوباره مرتکب جرم شود.

به صدا در آمدن زنگ‌های خطر
شناختن منشا هر ویروس برای پیش‌بینی سرعت شیوع و خطر آن برای سلامت جامعه بسیار مهم است. ویروس کرونا از همان ابتدا همه را متعجب کرد. زمانی که همه در تدارک سال جدید بودند، دکتر لی ونلیانگ در بخش اورژانس بیمارستان مرکزی ووهان کار می‌کرد.

در بخش او هفت بیمار همگی مبتلا به عفونت ریه بستری و در قرنطینه بودند. روز ۳۰ دسامبر ۲۰۱۹ دکتر لی ونلیانگ در اپلیکیشن "وی‌چت" به همکارانش هشدار داد که متوجه موج جدیدی از بیماری سندرم تنفسی حاد یا همان سارس شده است.

سارس نوع دیگر ویروس کروناست که برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ در چین و بعد در ۲۶ کشور دیگر شایع شد و بیش از هشت هزار نفر را آلوده کرد. با این حال چیزی که دکتر لی شاهدش بود شیوع دوباره سارس نبود، اولین موج بیماری سارس-کرونا-۲ بود.

درمان مبتلایان به کرونا در بیمارستان ووهان

به گفته رسانه‌های چین، سه روز بعد از هشدار دکتر لی به همکارانش درباره احتمال شیوع بیماری، پلیس او را به همراه هشت نفر دیگر به دلیل "شایعه‌پراکنی" دستگیر کرد. دکتر لی کمی بعد از اینکه به سر کار بازگشت، مبتلا به کرونا شد. او در ۳۴ سالگی در هفتم فوریه ۲۰۲۰ از دنیا رفت و همسر باردار و پسرش را تنها گذاشت.

دکتر لی ونلیانگ

محل وقوع جرم
بازارمحصولات دریایی هوآنان در قسمت جدید شهر ووهان، انبوهی غرفه کوچک بود که از ماکیان زنده و ماهی تا خزندگان و حیوانات وحشی در آن به فروش می‌رسید. در هفته‌های آخر دسامبر، پزشکان و پرستاران هر چه بیشتر درباره احتمال شیوع یک بیماری ویروسی هشدار می‌دادند.

همین کارکنان بهداشتی و درمانی بودند که متوجه شدند بیشتر این بیماران در بازار غذا‌های دریایی هوآنان کار می‌کردند. در ۳۱ دسامبر، کمیسیون بهداشت ووهان اولین گزارش رسمی خود را به پکن ارائه داد و روز بعد این بازار قرنطینه شد.

پژوهشگران اکنون تقریبا هم‌نظرند که شیوع این بیماری از بازار غذا‌های دریایی آغاز شده، ولی به نظر نمی‌رسد این ویروس اولین بار در این بازار پدیدار شده باشد.

پلیس در بازار غذا‌های دریایی هوآنان

با اینکه آزمایش افراد و حیوانات زنده این بازار برای بیماری کرونا مثبت بوده، اما به گفته محققان پزشکی در ووهان، اولین مورد انسانی کرونا به چهار هفته قبل از شیوع بیماری در این بازار برمی گردد، به یک مرد مسن اهل ووهان که اول دسامبر ۲۰۱۹ علائم بیماری در او ظاهر شد و هیچ ارتباطی مشخصی هم با بازار غذا‌های دریایی هوآنان نداشت.

اولین مورد علامت‌دار کرونا تقریبا اول دسامبر ۲۰۱۹ شناسایی شد

در ماه ژانویه کادر بهداشت و درمان در ووهان شاهد افزایش این بیماران در بیمارستان‌ها بودند، ولی هیچ کس پیش‌بینی نمی‌کرد این ویروس با سرعتی مهیب در چین و سراسر قاره آسیا شیوع پیدا کند. فقط نه روز بعد از گزارش مرگ اولین بیمار مبتلا به کرونا در یازده ژانویه، ویروس از چین به ژاپن، کره جنوبی و تایلند رسیده بود. بدین ترتیب تعقیب قاتل آغاز شد، قاتلی که با وجود تمام پیشرفت‌های پزشکی و تکنولوژی، همیشه یک قدم از ما جلو بود.

در طول شش ماه، کرونا در ۱۸۸ کشور شایع شد و بیش از ۶.۶ میلیون نفر را آلوده کرد.

شناسایی مجرم
کریستین اندرسن پروفسور ایمنی‌شناسی می‌گوید: "اولین سوال ما همیشه این است که این چیست؟ " آزمایشگاه اندرسن، یک آزمایشگاه تخصصی ژنتیک بیماری‌های عفونی است. در این آزمایشگاه درباره شیوع بیماری‌های عفونی و چگونگی انتقال ویروس‌ها از حیوان به انسان تحقیق می‌کنند.

برمی‌گردیم به اواخر دسامبر ۲۰۱۹. چند ساعت بعد از پذیرش اولین بیماران در بیمارستان، بررسی نمونه‌های برداشته شده از بینی آن‌ها در موسسه ویروس‌شناسی ووهان شروع شد. این پژوهشگران به دنبال ژنوم این ویروس می‌گشتند. ژنوم یعنی کل رمز ژنتیکی که دقیقا نشان می‌دهد ویروس چیست و چگونه می‌تواند شیوع پیدا کند.

پروفسور کریستین اندرسن

ژنوم در اصل یک رشته طولانی از الفبای ژنتیکی است. به عنوان مثال ژنوم انسان از بیش از سه میلیارد حرف ژنتیکی و ژنوم ویروس آنفلوآنزای معمولی از حدود پانزده هزار حرف تشکیل شده‌اند. این رشته حروف دستورالعملی است که ویروس بر طبق آن می‌تواند میلیون‌ها بار خود را تکثیر کند و موجب شیوع عفونت شود.

رمزگشایی کامل از ژنوم یک ویروس معمولا ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول می‌کشد، ولی با سرعتی استثنایی، دانشمندان موسسه ویروس‌شناسی ووهان به ریاست پروفسور یونگ ژن ژانگ، اولین توالی ژنتیکی ویروس کرونا را دهم ژانویه منتشر کردند که اولین و مهمترین سرنخ معما بود. پروفسور اندرسن می‌گوید: "به محض دیدن اولین توالی فهمیدیم که این یک نوع ویروس کروناست با شباهت ۸۰ درصدی به سارس. "

یک ویروس سارس-کرونای-۲

ویروس‌های کرونا خانواده بزرگی از ویروس‌ها هستند که صد‌ها نوع آن در حیواناتی مانند خوک، شتر، خفاش و گربه در گردشند. باور این است که این هفتمین ویروس کروناست که از حیوان به انسان جهش کرده و باعث بیماری شده است.

پروفسور اندرسن می‌گوید: "سوال دوم ما این است که چگونه آن را تشخیص دهیم، این یعنی یافتن راه آزمایش و درک چگونگی انتقال ویروس. سوال سوم این است که چگونه بر ضد آن واکسن بسازیم. پاسخ همه این سوال‌ها با بررسی ژنتیک ویروس که مثل اثرانگشت آن است داده می‌شود".

پروفسور اندرسن می‌گوید شواهد بسیار زیادی نشان می‌دهند که منشا این ویروس خفاش بوده است: "ما می‌دانیم این یک ویروس کاملا طبیعی است، چون ویروس‌های مشابهش در خفاش‌ها بسیار دیده می‌شوند، ولی هنوز نمی‌دانیم که چگونه به جمعیت انسانی جهش کرده است. "

اندرسن و همکارانش درباره ویروس دیگری که در خفاش دیده می‌شود تحقیق کرده بودند که ۹۶ درصد به این ویروس جدید شباهت دارد. آن‌ها همچنین متوجه شباهت زیاد ویروس جدید با یک ویروس کرونای دیگر در پنگولین شده‌اند، پستانداری که بسیار در آسیا قاچاق می‌شود.

آیا ممکن است که این ویروس از خفاش به یک حیوان واسط مانند پنگولین منتقل شده، چند پروتئین به خود اضافه و بعد به انسان جهش کرده باشد؟ دانشمندان هنوز در جستجوی پاسخند.

فقط دو روز بعد از اینکه چین اولین توالی ژنتیکی ویروس جدید کرونا را در اختیار همگان قرار داد، مقامات محلی، آزمایشگاه پروفسور ژانگ را تعطیل و پروانه تحقیقاتش را باطل کردند. به گفته رسانه‌های چین، هیچ دلیل رسمی برای این کار ارائه نشد.

با این حال یافته‌هایی که این دانشمندان در اختیار همه قرار دادند، اساس تحقیق در کل دنیا شد.

پروفسور اندرسن می‌گوید: "ما نمی‌توانستیم بدون داشتن اولین توالی، هیچ کاری را آغاز کنیم و همه ما مدیون این دانشمندان هستیم که چنین اطلاعات مهمی را با سرعتی باورنکردنی به ما رساندند". اکنون می‌دانیم ژنوم ویروس کرونای ۲۰۱۹ زنجیره ایست متشکل از ۳۰ هزار حرف ژنتیکی که تمام نیاز‌های ویروس را برای تکثیر و سرایت تامین می‌کند.

پیگیری، ردیابی و قرنطینه؛ پس از جهانی شدن همه‌گیری کرونا، تمام تلاش‌ها معطوف مهار شیوع شد

ردیابان تماس
کره جنوبی ۵۱ میلیون نفر جمعیت دارد و یکی از موفق‌ترین کشور‌های دنیا در مهار کرونا شناخته می‌شود. این موفقیت بیشتر به دلیل توانایی این کشور در تشکیل ارتش کوچکی برای ردیابی تماس است، کارآگاهانی تعلیم دیده برای شناسایی افراد آلوده و پیدا کردن تمام تماس‌های اخیرشان با دیگران.

بعد این کارآگاهان تصمیم می‌گیرند چه افرادی باید خود را قرنطینه کنند. در برخی موارد هم کل ساختمان مثلا بیمارستان، خانه سالمندان یا دفتر کار را قرنطینه می‌کنند. در طول ژانویه و اوایل فوریه، بعد از کاهش موارد جدید به چند نفر در روز، بیشتر مردم کره‌جنوبی گمان کردند که شیوع بیماری مهار شده است.

اما اواخر فوریه، در طی چند روز، فقط در یک شهر، هزاران ابتلای جدید گزارش شد. شیوع بیماری در شهر دگو به رفت و آمد‌های یک ابرناقل ربط داده می‌شود که به بیمار ۳۱ معروف شده است. هفدهم فوریه آزمایش کرونای بیمار ۳۱ مثبت شد.

ردیابان تماس متوجه شدند که او طی ده روز با بیش از هزار نفر تماس داشته است. این افراد را ردیابی کردند و از آن‌ها خواستند خود را قرنطینه کنند. بدین ترتیب از شیوع گسترده بیماری در کل کشور جلوگیری شد.

ارتش ردیابان تماس در شهر دگو اغلب متشکل از کارمندان سابق دولت و پزشکان کم‌سابقه است و مسئولیت آن‌ها را کیم جونگ یون، پروفسور همه‌گیرشناسی به عهده دارد. او می‌گوید وقتی ردیابی فرد خیلی سخت باشد از روش‌های دیگری استفاده می‌شود، مانند بررسی تراکنش‌های کارت اعتباری فرد، تماس‌های تلفنی و سابقه رفت و آمدهایشان با استفاده از سامانه مکان‌یاب جهانی (جی‌پی‌اس).

بیمار ۳۱ شهر دگو هم جزء این افراد بود. پروفسور کیم می‌گوید: "بیمار ۳۱ ابتدا به ما نگفت از اعضای کلیسای شین‌چانجی است. ردیابان تماس بعدا متوجه این موضوع شدند".

کلیسای شین‌چانجی در کره جنوبی حدود ۳۰۰ هزار عضو دارد و برای باورمندان آن، بانی این کلیسا یعنی لی مان هی ظهور دوباره عیسی مسیح است و فقط او می‌تواند انجیل را تفسیر کند. بسیاری از کلیسا‌های مهم کره جنوبی اعتقاد دارند این کلیسا در واقع یک فرقه است و به رویه " تهاجمی" آن‌ها برای جذب جوانان انتقاد می‌کنند.

بیمار ۳۱ فقط به دلیل پنهان کردن عضویتش در کلیسای شین‌چانجی معروف نشده است. ردیابان تماس فهمیدند او در ده روز قبل از روشن شدن نتیجه آزمایش کرونایش، با وجود اینکه علائم بیماری داشته، در سراسر شهر دگو رفت و آمد کرده و با بیش از هزار نفر تماس داشته است.

بیش از شصت درصد مبتلایان به کرونا در کره‎‌جنوبی در شهر دگو بودند

بیمار ۳۱ ششم فوریه تصادف می‌کند وهفتم فوریه در بیمارستان پذیرش می‌شود و آنجا با حدود ۱۲۸ نفر دیگر در تماس قرار می‌گیرد. بعد موقتا برای برداشتن لوازم شخصیش به خانه باز می‌گردد. رفت و برگشت او دو ساعت و نیم طول می‌کشد. او هفته بعد چند بار از بیمارستان خارج می‌شود؛ یک بار با دوستش به ناهار می‌رود و دو بار به مراسم دو ساعته در کلیسا با حدود هزار نفر جمعیت.

کیم جونگ یون، پروفسور همه‌گیرشناسی

پروفسور کیم می‌گوید به دلیل مخفیانه بودن این کلیسا، سخت‌ترین قسمت تحقیقات پیدا کردن افرادی بود که آن هفته به کلیسا رفته بودند: "در نهایت ما لیست ۹ هزار نفر عضو این کلیسا را تهیه کردیم. بعد با آن‌ها تماس گرفتیم و سوال کردیم آیا علائم بیماری دارند یا نه. حدود ۱۲۰۰ نفر گفتند علائم بیماری دارند که بعضی از آن‌ها نپذیرفتند آزمایش شوند و خود را قرنطینه کنند".

مراسم مذهبی در کلیسای شین‌چانجی

پروفسور کیم می‌گوید صد‌ها نفر بودند که نمی‌خواستند به ارتباط خود با این کلیسای مخفی اعتراف کنند: "مسئله این بود که چگونه می‌توانیم اعضای این کلیسا را بسرعت از سایر شهروندان دگو جدا کنیم؛ بنابراین دولت فرمانی صادر کرد و از تمام اعضای کلیسا خواست خود را قرنطینه کنند".

پیگیری موشکافانه مبتلایان جدید به همراه آزمایش فراگیر، بسرعت از شیوع کرونا جلوگیری کرد و اوایل آوریل در دگو هیچ ابتلای جدیدی گزارش نشد. با این حال ویروس در نقاط دیگر دنیا در حال گسترش بود و ردیابی آن در تمام قاره‌ها به امری حیاتی برای جامعه علمی بدل شد. تمام جواب‌ها در ژنوم ویروس بود که در حین تکثیر و شیوع، سرنخ رمز ژنتیکی خود به جا گذاشته بود.

مراسم فارغ‌التحصیلی پیروان جوان کلیسای شین‌چانجی

ردیابی شواهد
از زمانی که پرفسور یونگ ژن ژانگ و همکارانش ژنوم کرونا را مشخص کردند، دانشمندان در سراسر دنیا مشغول بررسی ده‌ها هزار نمونه‌ایی هستند که از بینی افراد برداشته شده و نتایج را در جیسِید (GISAID) در دسترس همه قرار می‌دهند.

جیسید نهادی علمی و غیرانتفاعی است که آخرین یافته‌ها درباره آنفلوآنزا و کرونا را در دسترس همگان قرار می‌دهد و یکی از اندک پایگاه‌های منبع باز در این زمینه است.

دانشمندان برای ردیابی جهش ژنتیکی، هزاران بار ژنوم ویروس را تعیین توالی می‌کنند. این جهش‌ها نوعی غلط املایی در زنجیره حروف و سرنخ‌هایی هستند که ویروس به جا می‌گذارد. دنبال کردن این جهش‌ها می‌تواند نشان دهد این ویروس چگونه از مرز‌های کشور‌ها می‌گذرد.

به عنوان مثال، اگر نمونه گرفته شده از یک بیمار در نیویورک سه جهش را نشان دهد و چند نمونه از ووهان هم همین جهش‌ها را در ژنوم خود داشته باشند، به احتمال زیاد منشا آلودگی همه یکی بوده است. با مشخص کردن خط سیر اتفاقاتی که منجر به سرایت ویروس از فردی به دیگران شده، متخصصان می‌توانند بفهمند این ویروس در چه زمانی و چگونه از ووهان به نیویورک رسیده است.

تعیین توالی ژنتیکی ۳۷ هزار نمونه در کشور‌های مختلف دنیا، ماهیت عفونت‌زایی این ویروس را آشکار کرده است.

نقشه ژنوم‌های تعیین توالی شده در دنیا، از بالا: یازده دی ۹۸، یازده بهمن ۹۸، هفدهم خرداد ۹۹

دکتر اِما هادکرافت، همه‌گیرشناسی است که برای نکست‌استرین (Nextstrain) کار می‌کند. نکست‌استرین گروهی دانشمند و کدنویس هستند که از ده‌ها هزار توالی تعیین شده در جیسید اطلاعات کلیدی را استخراج می‌کنند. هدف تهیه یک نقشه با منبع باز است که با گسترش کرونا در دنیا، در هر لحظه جهش ویروس را در هر جای دنیا نشان دهد.

دکتر هادکرافت می‌گوید: "با ردیابی ژنوم، درک ما از نحوه انتقال ویروس بیش از آن می‌شود که فقط با افراد آلوده حرف بزنیم. ممکن است آن‌ها ندانند چه زمانی آلوده شده‌اند یا کجا بوده‌اند، ولی اطلاعات ژنوم بسیار قابل اطمینان است"؛ بخصوص در کشور‌هایی که اطلاعات کافی درباره‌شان نداریم.

دکتر، اما هادکرافت که در زمان محدودیت و تعطیلی‌ها از خانه کار می‌کند

ردیابی ژنوم کرونا ابزار بسیار نیرومندی است، چون این ویروس بندرت جهش پیدا می‌کند و برای محققان حتی چند نمونه کافیست تا بفهمند این ویروس چگونه در منطقه‌ای شیوع پیدا می‌کند.

فاصله اجتماعی در مراسم عید فطر در تهران

دانشمندان توانسته‌اند با ردیابی تماس‌ها و دنبال کردن ژنوم ویروس از راه دور، سرعت و نهانی بودن واقعی پخش ویروس در کل دنیا را نشان دهند، ولی با وجود تمام یافته‌های شش ماه گذشته، هنوز یک قدم عقب‌تر از کرونا هستند و نمی‌توانند پیش‌بینی کنند که دفعه بعد کی و کجا حمله خواهد کرد.

برای مهار شیوع کرونا یک مشکل عظیم باقی است؛ توانایی عجیب و منحصر به فرد این ویروس برای سرایت، که گاهی باعث بیماری مهلکی می‌شود، ولی در بیشتر موارد یا هیچ علامتی ندارد یا بیماری خفیفی ایجاد می‌کند. تحقیق درباره شیوع خاموش کرونا در میان افراد بی‌علامت کاری دشوار است، اما در حل معما، سرنخ مهمی از یک روستای کوچک در شمال ایتالیا به دست آمد.

سربازان ارتش ایتالیا بر قرنطینه روستای کوچک وو نظارت می‌کنند

خطر ناپیدا
اولین مرگ ناشی از کرونا در ایتالیا نه در یکی از شهر‌های شلوغ بلکه در یک روستای دورافتاده و کوچک به نام "وو" در منطقه ونه‌تو اتفاق افتاد. این روستا با سه هزار نفر جمعیت در پای تپه‌های اِیوگانِی قرار دارد که یک پارک ملی است در یک ساعتی ونیز.

اولین مرگ ناشی از کرونا در ایتالیا در ۲۱ فوریه گزارش شد و مقامات محلی بسرعت تصمیم گرفتند راه‌های ارتباط این روستا را قطع کنند و از تمام سکنه حتی اگر علائم بیماری هم نداشتند، مرتب نمونه گرفتند. این یک فرصت منحصر به فرد علمی بود که در قرنطینه عمومی، دائما از همه تست گرفته می‌شد.

سرپرستی این تحقیقات با انریکو لاوتزو، میکروب‌شناس محلی و دانشیار دانشگاه بود. اومی‌گوید مهم‌ترین یافته تحقیق آن‌ها "سرایت خاموش" ویروس بود. درصد افرادی که علامت نداشتند، اما آزمایش کرونایشان مثبت می‌شد، غیرمنتظره زیاد بود.

پرفسور لاوتزو می‌گوید: "بیش از ۴۰ درصد افراد آلوده به این ویروس اطلاع نداشتند که ممکن است آن را به دیگران منتقل کنند. این یک مشکل عمده برای مهار این بیماری عفونی است. بسیاری از افرادی که علائم بیماری را دارند در خانه می‌مانند، ولی آن‌ها که هیچ علامتی ندارند، زندگی عادی می‌کنند، بیرون می‌روند و با دیگران تماس نزدیک دارند و نمی‌دانند که می‌توانند آن‌ها را مبتلا کنند".

پروفسور انریکو لاوتزو در پادوآی ایتالیا

تحقیق لاوتزو یکی از اولین پژوهش‌هایی بود که فراوانی این موارد بی‌علامت را نشان داد. مطالعات دیگر بعد از آن، این موارد را تا ۷۰ درصد تخمین زده‌اند. یکی دیگر از نتایج مهم این تحقیق در ایتالیا این بود که حتی یک مورد آلودگی کودکان زیر ده سال در میان سه هزار ساکن روستا دیده نشد.

پرفسور لاوتزو می‌گوید: "ما نمی‌گوییم کودکان آلوده نمی‌شوند، اما تحقیقات دیگر هم این را نشان داده‌اند، حداقل بیش از ده کودک با افراد آلوده زندگی می‌کردند، ولی خودشان آلوده نشده بودند که این عجیب است و نیاز به بررسی بیشتر دارد".

به نظر می‌رسد دلیل اصلی اینکه گسترش کرونا مهار نشده، این باشد که در مقایسه با دیگر انواع ویروس کرونا، کرونای جدید جمعیت زیادی را به نفع خود بکار می‌گیرد که بی‌آنکه بدانند آن را منتشر می‌کنند. اما چرا کرونای ۲۰۱۹ این توانایی منحصر به فرد را دارد که چنین طیف گسترده‌ای از علائم را ایجاد کند، از سرفه خفیف گرفته تا مشکلات تنفسی مهلک؛ و چرا بر اساس نتایج پروفسور لاوتزو، کودکان کمتر آلوده می‌شوند؟

ویروس کرونا

ترکیب مرگبار
دانشمندان دریافته‌اند که این ویروس فقط از راه اتصال به گیرنده خاصی بر روی سلول انسان، به نام آنزیم مبدل آنژیوتانسین۲ می‌تواند وارد آن شود. در همه‌گیری سارس در سال ۲۰۰۳-۲۰۰۲ بود که گیرنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین۲ در آزمایشگاه پروفسور مایکل فرزان شناسایی شد.

پروفسور فرزان می‌گوید مشکل این است که این گیرنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین۲ در تمام بدن انسان، داخلی بینی، ریه، روده و حتی در قلب و کلیه و مغز هم وجود دارد.

به دلیل همین پراکندگی وسیع گیرنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین۲ در بدن است که کرونا می‌تواند چنین طیف گسترده‌ای از علائم را ایجاد کند؛ از عفونتی در بینی که باعث از دست رفتن حس بویایی می‌شود تا التهاب ریه که باعث سرفه شدید می‌شود.

ویروس‌ها معمولا یا خوب بلدند پخش شوند یا می‌توانند بیماری شدیدی ایجاد کنند، ویروس جدید کرونا هر دو قابلیت را دارد و به همین دلیل خطرناک‌تر است. این ویروس راه‌های تنفسی فوقانی، بینی و قسمت‌های فوقانی ریه را آلوده و ایجاد التهاب می‌کند که باعث سرفه و عطسه می‌شود و از این طریق ویروس بسرعت پخش می‌شود. با عفونی کردن قسمت‌های پایین ریه هم می‌تواند باعث مشکلات تنفسی شود که می‌توانند مهلک باشد.

مایک فرزان، پروفسور ایمنی و میکروب شناسی

هنوز شواهدی در دست نیست که نشان دهد آیا کودکان کمابیش می‌توانند ویروس را به بزرگسالان منتقل کنند یا نه. "گروه مشاوران علمی دولت بریتانیا در شرایط اضطراری" می‌گوید "سبک و سنگین کردن شواهد" نشان می‌دهد احتمال ابتلا در کودکان کمتر است و اگر مبتلا شوند احتمال کم‌تری دارد که آن را منتقل کنند هر چند که هنوز این "شواهد قطعی نیستند".

رادیوگرافی ریه‌های یک مرد ۶۸ ساله با علائم شدید کرونا. حاشیه سفید ریه‌ها نشانه التهاب حبابچه‌های هوا هستند که تنفس بیمار را سخت می‌کنند

پرفسور فرزان می‌گوید دانشمندان اکنون شواهدی دارند که در کودکان، یعنی کمتر از ۲ درصد مبتلایان، تعداد گیرنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانیسن۲ در قسمت‌های تحتانی ریه کم‌تر از بزرگسالان است: "این یعنی کودکان کمتر مستعد ابتلا هستند، حداقل مثل بزرگسالان در خطر عفونت شدید ریه نیستند".

با این حال به گفته دکتر فرزان کودکان گیرنده‌های زیادی در قسمت فوقانی ریه دارند که یعنی "می‌توانند ویروس را به بقیه منتقل کنند، چون برای اینکه ویروس از کسی به دیگری سرایت کند، بخش فوقانی دستگاه تنفس نقش بسیار مهمی دارد".

با کارآیی مهیبی که این ویروس در تکثیر و سرایت نشان داده، پس از شش ماه تحقیق و یافته‌های علمی، به نظر دانشمندان تنها راه برای ختم این همه‌گیری جهانی و جلوگیری از موج‌های بعدی شیوع، ساختن واکسن برای پیشگیری است.

پروفسور ژرژی خلیل در خانه‌اش در سائوپائولو در برزیل

مسابقه واکسن
در حال حاضر ۱۲۴ گروه تحقیقاتی سعی می‌کنند پیش از دیگران، اولین واکسن کرونا را تولید کنند. پروفسور ژرژی خلیل، مدیر پزشکی دانشگاه سائوپائولو، ریاست یکی از اندک کارآزمایی‌های برزیل را به عهده دارد. برزیل کشوریست که کرونا آن را فلج کرده است.

برخی مدعی شده‌اند واکسن می‌تواند تا ماه سپتامبر (حدود سه ماه دیگر) آماده باشد و ۱۲ تا ۱۸ ماه بعد هم به تولید و توزیع برسد. پرفسور خلیل تردید دارد و می‌گوید به جای عجله برای اول شدن، باید سخت‌گیرانه عمل کرد:

"باید تا جایی که می‌توانیم سرعت کار را افزایش دهیم، ولی به نظر من نفر اول برنده نیست. این مسابقه اتوموبیل‌رانی نیست. برنده کسی است که بتواند بهترین واکسن را بسازد. واکسنی که برای بیشتر افراد مفید باشد- در بهترین حالت برای ۹۰ درصد افراد- و جلوی علائم و سرایت را بگیرد".

سوگواری خانواده‌ها در خاک‌سپاری جمعی قربانیان کرونا در مانائوس، برزیل

به نظر پروفسور خلیل برای پایان دادن به این همه‌گیری جهانی، نیاز به واکسنی هست که برای سالمندان و مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای مفید باشد، چون بدن این افراد نمی‌تواند بخوبی پادتن (آنتی بادی) بسازد. پادتن‌ها پاسخ سیستم دفاعی بدن ما به واکسن یا عفونت هستند. پروفسور خلیل معتقد است که اگر واکسن نتواند برای اکثر مردم از جمله افراد آسیب پذیر کارآمد باشد، شیوع کرونا ادامه خواهد داشت.

پروفسور خلیل همچنین اعتقاد دارد برای جلوگیری از موج‌های بعدی شیوع، تمام کشور‌ها باید به واکسن دسترسی داشته باشند:

"مشکل پول و سیاست است. اینجا در سائوپائولو، افرد ثروتمند خود را در خانه‌های زیبایشان قرنطینه کرده‌اند، ولی در خانه‌های معمولی، هشت، نه یا ده نفر در یک اتاق زندگی می‌کنند. این‌ها چگونه می‌توانند خود را قرنطینه کنند؟ برای پایان دادن واقعی به این همه‌گیری، باید یک واکسن خوب داشته باشیم. هیچ راه دیگری وجود ندارد".

قبر‌های جدید در قبرستانی که به موارد مشکوک یا ثابت شده کرونا اختصاص داده شده، مانائوس، برزیل