بلوا بر سر گم شدن آلبوم ناصرالدین شاه در کاخ گلستان؛ ماجرا چیست؟

بلوا بر سر گم شدن آلبوم ناصرالدین شاه در کاخ گلستان؛ ماجرا چیست؟

آلبوم‌خانه سلطنتی کاخ گلستان یکی از بزرگ‌ترین آلبوم‌خانه‌های سلطنتی در جهان و از نوادر میراث فرهنگی ایران است که در دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار شکل گرفت. در این آلبوم‌خانه، ۴۲ هزار و ۵۰۰ قطعه عکس تاریخی و چند‌هزار نگاتیو شیشه‌ای از دوره قاجار نگهداری می‌شود که تنها بخش کمی از آن‌ها در سال‌های دور و به صورت محدود منتشر شده‌اند. بخشی از این عکس‌ها متعلق به آلبوم اختصاصی ناصرالدین‌شاه بوده که تصاویری است که خود او از خود و اعضای حرم گرفته است. در میان عکس‌ها یک مجموعه عکس اختصاصی قرارداشته که ناصرالدین‌شاه شخصا آن‌ها را گرفته بود.

کد خبر : ۸۳۲۸۸
بازدید : ۱۰۵۱۱
بلوا بر سر گم شدن آلبوم ناصری در کاخ گلستان؛ ماجرا چیست؟
فرادید | روز‌های گذشته بود که برخی رسانه‌ها خبر از سرقت آلبوم نفیس ناصرالدین شاه از کاخ موزه گلستان دادند. اما مدیر مجموعه کاخ گلستان معتقد است که آلبوم عکس ناصری مفقود شده و سرقت آن کذب است. البته او گفته که نظر قطعی درباره مفقود شدن آلبوم ناصرالدین شاه بعد از پایان انبارگردانی رسمی اعلام می‌شود.

به گزارش فرادید، آفرین امامی، مدیر مجموعه کاخ گلستان در باره گم شدن آلبوم عکس ناصرالدین شاه گفته است که " اواخر اسفند سال ۹۸ امین‌اموال آلبوم‌خانه کاخ گلستان در آخرین انبارگردانی خود متوجه شد یک آلبوم ناصری حاوی ۱۰۰ قطعه عکس کوچک در قفسه نیست، این موضوع را به من اعلام کرد. "

او همچنین گفته که "بلافاصله برای پیشگیری از موضوعات سوء بعدی، اقدامات حقوقی انجام شد. با واحد‌های ذی‌صلاح وزارتخانه، پلیس اینترپل و قوه قضائیه نیز در این زمینه مکاتباتی انجام دادیم حتی مشخصات و تصاویر اثر نیز برای پلیس اینترپل ارسال شد. "

براساس گفته‌های امامی، این آلبوم در مخزن آلبوم‌خانه کاخ گلستان نگهداری می‌شده و تاکنون برای نمایش در هیچ نمایشگاهی، از این مخزن خارج نشده است.

مدیر مجموعه کاخ گلستان گفته است که بررسی یگان حفاظت میراث‌فرهنگی مشخص شد هیچ‌ نشانه‌ای مبنی بر سرقت اثر وجود ندارد.

کارگر، مدیرکل امور موزه‌های وزارت میراث فرهنگی هم در این باره گفته که " به نظر می‌رسد مشکل خاصی وجود نداشته باشد و این احتمال وجود دارد که این آلبوم وجود داشته باشد، اما نیاز است و پیگیری‌های لازم انجام شود. در این میان ذیحسابی باید پاسخگو باشد. "

او گفته است که در حال حاضر تمام اشیا در اختیار امین اموال قرار دارد. امین اموال هم در حال بررسی است تا آمار اصلی استخراج شود.

با این وجود، آلبوم عکس‌های ناصرالدین شاه درحالی گم شده که آلبوم‌خانه سلطنتی از بخش‌های غیرقابل بازدید عموم کاخ گلستان بوده و ورود به آن حتما باید با مجوز از سوی سازمان میراث فرهنگی و مدیریت مجموعه صورت بگیرد.

آلبوم‌خانه سلطنتی کاخ گلستان یکی از بزرگ‌ترین آلبوم‌خانه‌های سلطنتی در جهان و از نوادر میراث فرهنگی ایران است که در دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار شکل گرفت. در این آلبوم‌خانه، ۴۲ هزار و ۵۰۰ قطعه عکس تاریخی و چند‌هزار نگاتیو شیشه‌ای از دوره قاجار نگهداری می‌شود که تنها بخش کمی از آن‌ها در سال‌های دور و به صورت محدود منتشر شده‌اند.
بخشی از این عکس‌ها متعلق به آلبوم اختصاصی ناصرالدین‌شاه بوده که تصاویری است که خود او از خود و اعضای حرم گرفته است. در میان عکس‌ها یک مجموعه عکس اختصاصی قرارداشته که ناصرالدین‌شاه شخصا آن‌ها را گرفته بود.
بلوا بر سر گم شدن آلبوم ناصری در کاخ گلستان؛ ماجرا چیست؟

آلبوم‌های عکس کاخ گلستان؛ کدام آلبوم گم شده است؟

عباس امانت، استاد تاریخ ومطالعات بین المللی، دانشگاه ییل آمریکا که دردهه چهل این آلبوم ها را مطالعه کرده، در باره جزئیات آلبوم گم شده ناصرالدین شاه گفته است که "اطلاعات منتشرشده درباره آلبوم گمشده بسیار کوتاه و مبهم است و روشن نیست که به کدام مجموعه از زمان ناصری تعلق داشته است؛ اما این آلبوم می‌تواند از تصاویر گردآوری‌شده توسط شخص ناصرالدین‌شاه بوده باشد، مجموعه‌ای که ناصرالدین‌شاه در مواردی حتی با خط خودش ذیل یا پشت آن‌ها را قلمی کرده که مثلا تصویر چه کسی یا چه کسانی است و به چه مناسبتی ثبت شده است، اما به‌هرحال شناسایی اینکه کدام مجموعه مفقود شده، نباید چندان دشوار باشد. "

او با تشریح آلبوم‌های موجود در کاخ گلستان گفته که " آلبوم‌های کتابخانه کاخ گلستان سه دسته‌اند، نخست گروه آلبوم‌های خصوصی ناصرالدین‌شاه است که تصاویر آن در طول سلطنت طولانی او گردآوری شده است به‌ویژه در سال‌های بعد از ۱۸۷۰ که فن عکاسی در ایران بیش از گذشته معمول و مورد توجه قرار گرفت. "

ناصرالدین از علاقه‌مندان و پیشروان هنر عکاسی بود و به ارزش ثبت تصاویر و لحظه‌های روزگارش آگاه بود. تصاویر فراوانی نیز از زندگی اندرون شاهی، زنان محبوبش، سبک و سیاق ساکنان کاخ و خواجگان و غلامان حضور و همچنین سفر‌های داخله را به تصویر کشیده و همه آن‌ها را در مجموعه‌های چندی گردآوری کرده بود.
تعدادی از این عکس‌ها که ارزش هنری یا تاریخی ویژه‌ای داشتند توسط تنی چند از محققین ازجمله زنده‌یاد ایرج افشار با ذکر پاره‌ای توضیحات به چاپ رسیده است. برخی از طرح‌ها و کاریکاتور‌ها باقیمانده ناصرالدین‌شاه و یا آثار هنرمندان هم‌عصرش، چون صنیع الملک نیز در این آلبوم‌ها می‌توان دید.

گروه دوم از آثار باقیمانده، آلبوم‌هایی است که متعلق به سال‌های نخست سلطنت ناصرالدین‌شاه بود و شامل مکاتبات و یا اسناد مهمی بود که شاه گردآوری و نگهداری اش را لازم می‌دانست.
سال‌ها پیش من خود در کتابخانه وزارت امور خارجه بعضی از این آلبوم‌ها را مطالعه کرده بودم. آن سال‌ها یعنی اوایل دهه ۱۳۴۰ در آرشیو کتابخانه وزارت امور خارجه نگهداری می‌شدند.

آلبوم‌های نفیسی با جلد مخمل بودند و تصور می‌کنم بعد‌ها به کتابخانه کاخ گلستان منتقل شدند، البته نباید این‌ها را با "مجموعه ناصری" اشتباه کرد که شامل گزارش‌های مفصل از شهر‌های مهم ایران بود که از حوالی سال‌های ۱۸۷۰ به بعد گردآوری شد و اولین پژوهش‌ها پیرامون تاریخ و وضعیت شهر‌های ایران بود. سابق بر این در کتابخانه وزارت دارایی نگهداری می‌شدند و تصور می‌کنم اکنون به مرکز اسناد ملی منتقل شده‌اند.

گروه سوم از این مجموعه‌های مجلد، آلبوم‌های اهدایی به ناصرالدین‌شاه بودند که برخی از آن‌ها در سفر فرنگ از سوی پادشاهان و رجال و اعیان به او اهدا شده بود و یا در پاسخ به آلبوم‌هایی بود که شاه ایران از عکس‌های خودش برای سایر فرمانروایان دنیا فرستاده بود. ازجمله آلبومی که ملکه ویکتوریا برای ناصرالدین‌شاه فرستاده بود.

تمام آلبوم‌های کتابخانه سلطنتی همراه با نسخه‌های خطی در سه جلد که دربرگیرنده اطلاعات و توضیحات سودمندی می‌شد، در سال ۱۳۵۵ در تهران به همت خانم "بدری آتابای" که آن روزگار کتابدار کتابخانه سلطنتی بود گردآوری شدند. کتاب‌شناسی اصلی این مجموعه را دکتر "مهدی بیانی" که یکی از برجسته‌ترین خط‌شناسان و نسخه‌شناسان آن روزگار بود، انجام دادند.

این کار با دقت و مهارت انجام شد و پس از آن نیز نقایصش با همت دکتر «سمسار» و همکارانش در سال‌های بعد کامل شد. به همین دلیل یافتن این‌که کدام آلبوم، یا اگر به فارسی بگوییم «مرقع»، مفقود شده یا سرقت شده، نباید چندان کار مشکلی باشد.

سابقه گم شدن اشیاء در کاخ گلستان

این اولین بار نیست که اشیاء تاریخی از کاخ گلستان ناپدید می‌شوند. پنج سال قبل هم در زمانی که کاخ اصلی مجموعه گلستان در اختیار یک تیم فیلمبردار برای ساخت مجموعه‌ای تاریخی بود، دو گلدان در آن مجموعه مفقود شد که بعد‌ها خبر دقیقی از سرنوشت آن‌ها منتشر نشد.

از سوی دیگر پس از انتشار خبر گم شدن قدیمی‌ترین ظرف انیمیشن جهان که در شهر سوخته به دست آمده بود، در حدود ۱۰ سال قبل، در نهایت با حضور مسوول آن بخش از موزه، مشخص شد که این ظرف قدیمی در نقطه‌ دیگری از آن فضای موزه‌ای قرار داشته است.
۰
نظرات بینندگان
اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    سایر رسانه ها
    تازه‌‌ترین عناوین
    پربازدید