واکسن کرونا؛ اعتبار علمی یا ابزار دیپلماسی؟

واکسن کرونا؛ اعتبار علمی یا ابزار دیپلماسی؟

شرکت‌های داروسازی چین می‌گویند مدیران ارشد به آن‌ها اجازه "پیش‌آزمایی" واکسن‌شان را داده‌اند، اقدامی که نشان می‌دهد تصمیم‌گیرندگان مایلند خطر و حتی فدا کنند. ولادیمیر پوتین گفته است واکسن اسپوتنیک به دخترش تزریق شده است.

کد خبر : ۸۳۹۳۲
بازدید : ۷۹۶۰
واکسن کرونا؛ اعتبار علمی یا ابزار دیپلماسی؟
ولادیمیر پوتین در جلسه دولت برای اعلام ثبت واکسن اسپوتنیک

وقتی روسیه ۲۱ مرداد اعلام کرد اولین واکسن کرونا را به نام "اسپوتنیک پنج" به ثبت رسانده است، بسختی می‌شد پیام آن را نادیده گرفت. در سال ۱۹۵۷ اتحاد جماهیر شوروی ماهواره اسپوتنیک را به فضا فرستاد و برنده مسابقه فضایی شد. مسکو می‌گوید مرز‌های تازه‌ای را در دانش پزشکی گشوده، اما منتقدان می‌گویند روسیه این مرز را بیش از حد گشوده است.

بدبینی‌ای که این خبر ایجاد کرد یادآور رقابت شدید بین‌المللی برای ساخت واکسن کرونا هم هست. در این مسابقه، اتهام‌های میان‌برزدن، جاسوسی، روش‌های خطرناک غیراخلاقی و حسادت زده شده وهم‌زمان بحث "ملی‌گرایی واکسنی" هم در جریان بوده است.

واکسن کرونا یکی از ارزشمندترین دستاورد‌های پزشکی عصر حاضر تلقی و ساختش با اشتیاق دنبال می‌شود، نه فقط به دلیل اینکه جان انسان‌ها را نجات می‌دهد، این واکسن به اختلالی که شیوع کرونا در دنیا ایجاد کرده پایان می‌دهد و برای کشوری که موفق به این کار شود اعتبار و افتخار می‌آورد.

واکسن کرونا؛ اعتبار علمی یا ابزار دیپلماسی؟
پروفسور گوستین می‌گوید تا به حال چنین حساسیت سیاسی‌ای را درباره یک محصول پزشکی ندیده بوده است

لارنس گوستین پروفسور حقوق بین‌الملل پزشکی در دانشگاه جورج‌تاون آمریکا می‌گوید: "تا به حال چنین حساسیت سیاسی‌ای را درباره یک محصول پزشکی ندیده بودم. دلیل اینکه واکسن کرونا چنین نماد سیاسی‌ای شده این است که ابرقدرت‌ها می‌خواهند توان علمی خود را نشان دهند و در واقع مهر تاییدی بزنند بر برتری نظام سیاسی خود. "

به گفته سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر شش نامزد برای کارآزمایی‌های وسیع پیشتاز هستند، سه واکسن در چین، یکی در بریتانیا، یکی در آمریکا و یکی با همکاری آلمان و آمریکا. ساخت واکسن معمولا سال‌ها طول می‌کشد و با اینکه همه سازندگان در تلاشند این کار را تسریع کنند، ثبت واکسن اسپوتنیک در روسیه این نگرانی را ایجاد کرده است که برخی مراحل را میان‌بر زده باشند.

ماه گذشته (ژوئیه) بریتانیا، آمریکا و کانادا، نهاد‌های امنیتی روسیه را متهم کردند که می‌کوشند پژوهش‌های آن‌ها را در ساخت واکسن هک کنند، این را کرملین تکذیب می‌کند. اشاره منابع امنیتی این بود که این تلاش‌ها برای ربودن اطلاعات بوده‌اند نه اخلال در ساخت واکسن.
واکسن کرونا؛ اعتبار علمی یا ابزار دیپلماسی؟
تولید واکسن اسپوتنیک در نزدیکی مسکو

یک هفته بعد، وزارت دادگستری آمریکا دو هکر چینی را متهم کرد که برای دستگاه‌های اطلاعاتی چین، ساخت واکسن را هدف گرفته‌اند. پکن بشدت این را تکذیب کرد و گفت: اطلاعات مربوط به ویروس را در اختیار همه گذاشته و با شریکان خارجی هم همکاری کرده است.

اما نگرانی اصلی این است که از سر و ته کارآزمایی‌هایی‌های بالینی که طبیعتا روندی کُند دارند زده شود. توماس بولیکی مدیر برنامه سلامت جهانی در "شورای روابط خارجی" آمریکا، یک نهاد مستقل غیرسیاسی، می‌گوید: "بی‌تردید میان‌بر‌هایی زده شده بخصوص در مورد واکسن روسیه".

"ساختن واکسن کار سختی نیست، اما ثابت کردن اینکه واکسن بی‌ضرر و موثر است سخت است. اگر کشوری فقط علاقمند به ساختن باشد، می‌تواند بقیه را میان‌بر بزند. "

واکسن کرونا؛ اعتبار علمی یا ابزار دیپلماسی؟
توماس بولیکی می‌گوید ساختن واکسن سخت نیست، ثابت کردن بی‌ضرر و موثر بودن آن سخت است

ثبت واکسن اسپوتنیک در روسیه بدون کارآزمایی‌های بزرگ و نهایی و بدون انتشار اطلاعات مربوط، باعث انتقاد غرب شده است. دکتر آنتونی فائوچی، یکی از ارشدترین اعضای ستاد کرونای کاخ سفید "تردید‌های جدی دارد" که روسیه ثابت کرده باشد واکسنش بی‌ضرر و موثر است. مسکو این نگرانی‌ها را "حسادت" می‌خواند. سازندگان واکسن اسپوتنیک هم گفته‌اند بزودی داده‌ها را در یک نشریه مهم علمی بین‌المللی منتشر می‌کنند.

چین هم برخی مراحل ساخت واکسن را سرعت بخشیده است.

شرکت‌های داروسازی چین می‌گویند مدیران ارشد به آن‌ها اجازه "پیش‌آزمایی" واکسن‌شان را داده‌اند، اقدامی که نشان می‌دهد تصمیم‌گیرندگان مایلند خطر و حتی فدا کنند. ولادیمیر پوتین گفته است واکسن اسپوتنیک به دخترش تزریق شده است.

بنا به گزارش‌ها، هم روسیه هم چین قصد دارند واکسن‌شان را در نیرو‌های مسلح‌شان آزمایش کنند که این ملاحظاتی اخلاقی را مطرح کرده است؛ کسانی که آزمایش می‌شوند احتمالا قادر نخواهند بود با رضایت واقعی این کار را انجام دهند.

واکسن شرکت چینی کنسینو در ماه ژوئن، پیش از مرحله سوم کارآزمایی بالینی، در ارتش آزادی‌بخش خلق، ارتش چین، آزمایش شده است. پروفسور گوستین می‌گوید‌: "ما برای کسانی که در آزمایش‌های انسانی شرکت می‌کنند مجموعه ملاحظاتی اخلاقی را در نظر می‌گیریم که برای جلوگیری از سوء‌استفاده تنظیم شده‌اند. "
واکسن کرونا؛ اعتبار علمی یا ابزار دیپلماسی؟
شرکت چینی کنسینو واکسنش را به کمک ارتش ساخته است

نفت بر آتش ضدواکسن‌ها
با نیاز بی‌سابقه‌ای که اکنون به واکسن کرونا وجود دارد آیا نباید انتظار داشت کمی از سر و ته روند عادی تولید واکسن زده شود؟

اما طی نشدن تمام مراحل تولید واکسن و شتاب بخشیدن به روند آن ممکن است باعث اعتماد به نفس بیش از حد مردم و شیوع بیشتر کرونا شود. علاوه بر این، واکسنی که عوارض جانبی جدی داشته باشد آتش حرکت‌های ضدواکسن را شعله‌ورتر می‌کند.

بیشتر برنامه‌های تولید واکسن معامله‌هایی تجاری‌اند و اغلب با همکاری بین‌المللی انجام می‌شوند، اما این سبب نمی‌شود دولت‌ها ساخت واکسن را نماد اعتبار ملی و توانمندی علمی نبینند و آن را راهی برای مقابله با انتقاد‌هایی ندانند که از مدیریت آن‌ها در بحران کرونا می‌شود.

بولیکی می‌گوید: "آنچه بعضی کشور‌ها را به رقابت شدید در ساخت واکسن کشانده بیشتر نگرانی‌های داخلی‌شان است از اینکه چه برداشتی ازعمل‌کرد آن‌ها در این همه‌گیری وجود دارد. "

برای مثال دولت دونالد ترامپ در سال انتخابات ریاست جمهوری زیر فشاری عظیم قرار دارد. این دولت هم مثل دولت کرملین در تشبیه‌های فضایی کم نیاورده و برنامه تولید واکسنش را "سرعت مافوق‌نور" نامیده است، برگرفته از سریال تلویزیونی پیشتازان فضا.

در بریتانیا هم تولید یک واکسن موفق داخلی کمکی است به بوریس جانسون نخست‌وزیر که او هم زیر آتش انتقاد‌ها است. مت هنکوک وزیر بهداشت او گفته است در ساخت واکسن، "بریتانیا همچنان در دنیا پیشتاز است. "
بریتانیا هم مثل بقیه کشور‌ها برای اینکه دست خود را باز گذاشته باشد قرارداد‌هایی را برای خرید واکسن‌های دیگر-در صورت موفقیت‌شان- بسته است. اما این خود نگرانی‌های دیگری را در مورد این مسابقه واکسن‌سازی برانگیخته است.
واکسن کرونا؛ اعتبار علمی یا ابزار دیپلماسی؟
دونالد ترامپ در بازدید از آزمایشگاه ساخت واکسن
ملی‌گرایی واکسنی
توماس بولیکی می‌گوید: "تردیدی نیست که در کشور‌های غربی یک ملی‌گرایی واکسنی وجود دارد. می‌بینید که در آمریکا و بریتانیا مسئله انحصاری کردن بخش بزرگی از اولین واکسن‌های تولیدی مطرح است. "

البته که ملی‌گرایی پیش از اینکه کرونا حواس‌ها را به خود جلب کند در حال پیشروی بود، اما این بیماری نیروی آن را تقویت کرده است. هجوم اولیه برای خرید دستگاه تنفس مصنوعی و وسایل محافظت شخصی به آنجا رسید که کشور‌ها سعی می‌کردند با تحویل پول نقد بیشتر در فرودگاه، محموله کشوری دیگر را از دستش درآورند. همین خود وابستگی به تولید خارجی را واضح‌تر و انگیزه برای روی آوردن به تولید داخلی را قوی‌تر کرده است.

با وجود تمام صحبت‌هایی که درباره توزیع بین‌المللی واکسن می‌شود، کشور‌های سازنده واکسن ممکن است ابتدا بخواهند مطمئن شوند که نجات جان مردم و به حرکت افتادن اقتصاد خودشان در اولویت است. از طرف دیگر ناکامی در تامین واکسن هم می‌تواند باعث خشم عمومی و مطرح شدن مسئله کفایت و کارآمدی شود.

رئیس سازمان بهداشت جهانی هفته پیش فراخوانش به کشور‌های ثروتمند را دوباره تکرار کرد و از آن‌ها خواست به یک برنامه جهانی برای سهیم کردن کشور‌های فقیر در واکسن تولید‌شده بپیوندند: "باید از ملی‌گرایی واکسنی جلوگیری کنیم. "

با این حال دولت‌ها ممکن است وسوسه شوند تامین واکسن برای کشور‌های دیگر را به عنوان ابزار دیپلماسی یا در ازای لطف متقابل یا برای جلب حمایت به کار گیرند. بولیکی می‌گوید: "تمام دولت‌هایی که اولین واکسن‌ها را داشته باشند در نهایت از آن بعنوان نوعی دیپلماسی استفاده خواهند کرد. "

اولین واکسن بازار الزاما به معنای موثرترین واکسن نیست و کارشناسان هشدار می‌دهند ساخت واکسن نباید مسابقه‌ای تلقی شود که برنده آن فقط کسی است که زودتر از همه از خط پایان می‌گذرد.

اما شاید رقابت بر سر ساخت و تامین واکسن کرونا تازه شروع شده باشد.
۰
نظرات بینندگان
اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    سایر رسانه ها
    تازه‌‌ترین عناوین
    پربازدید