آغازی بر پایان یک صدا؛ اندوه عمومی برای استاد محمدرضا شجریان

آغازی بر پایان یک صدا؛ اندوه عمومی برای استاد محمدرضا شجریان

خسروی آواز ایران در طول عمر هنری خود بار‌ها توانسته جوایز بین المللی را از آن خود کند و در کنار آن توجه موسیقی دانان بسیاری از کشور‌های فارسی زبان و غیر فارسی زبان را به خود جلب کند. با این حال پس از درگذشت استاد محمدرضا شجریان بسیاری از رسانه ها، شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی و هنری خارجی واکنش نشان دادند. گاردین، وال استریت ژورنال، رویترز، روزنامه ماینیچی ژاپن، شبکه خبری بلومبرگ، خبرگزاری فرانسه، بی بی سی انگیسی، شبکه الجزیره بخشی از رسانه‌های بین المللی بودند که به درگذشت استاد شجریان پرداخته اند.  

کد خبر : ۸۵۷۲۰
بازدید : ۵۶۹۴
آغازی بر پایان یک صدا؛ اندوه عمومی برای استاد محمدرضا شجریان
فرادید | عصر پنجشنبه، هنگامی که آفتاب پایین می‌رفت تا روشنایی آهسته آهسته جای خود را با تاریکی عوض کند، خورشید موسیقی کلاسیک، محمدرضا شجریان نیز غروب کرد. او که چند سالی با بیماری دست و پنجه نرم می‌کرد در نهایت در ۸۰ سالگی تسلیم مرگ شد.

به گزارش فرادید، پس از اعلام خبر درگذشت استاد شجریان از سوی پسرش همایون، هزاران نفر از دوستداران خسروی آواز ایران مقابل بیمارستان جم جمع شدند تا با نوای مرغ سحر با محبوب موسیقی شان وداع کنند. این اندوهِ همه گیر باعث شد تا هر لحظه بر تعداد تجمع کنندگان مقابل بیمارستان محل فوت استاد شجریان افزوده شود. اما در نهایت همایون شجریان به میان هواداران پدر آمد و عموم را به آرامش دعوت کرد.

حجم اندوه عمومی آنچنان افزایش یافت که علاوه بر صداوسیما بسیاری از سیاسیون به درگذشت محمدرضا شجریان پرداختند. این درحالی بود که تا پیش از این، انتشار صدا وتصویر او در رسانه ملی ممنوع بود.

با این حال پس از درگذشت خسروی آواز ایران، حسن روحانی در پیامی توئیتری نوشت: "استاد محمدرضاشجریان چهره برجسته هنری و آفریننده ماندگارترین نوا‌های دلنشین ایرانی و خواننده ربنای رمضان، میراث ارزشمندی از خود به یادگار گذاشت. یقیناً ملت قدرشناس ایران، نام و یاد و آثار این هنرمند محبوب را همواره در خاطره‌ها، زنده نگاه خواهد داشت. "

علاوه بر رئیس دولت دوازهم برخی از اعضای کابنیه نیز همچون وزیر امور خارجه، فرهنگ و ارشاد، بهداشت ودرمان، ورزش وجوانان به درگذشت استاد محمدرضا شجریان واکنش نشان دادند.

در همین حال، برخی از شخصیت‌های فرهنگی نیز به درگذشت استاد شجریان واکنش نشان دادند. محمود دولت آبادی، نویسنده برجسته در این رابطه در گفتگو با ایسنا گفته است: "تلخی پایان زندگی شجریان منحصر به این کمتر از یک سال اخیر نبود که با گرمای خانواده، دلدادگی پزشکان مجرب و علمِ پزشکی زنده نگه داشته شد. تلخی عمیق‌تر آن بود که هنرمند ممتاز آواز ایران در اوج کمال‌یافتگی، حضور و بانگِ بی‌نظیرش دریغ شد از مردمی که اکنون به سوگ او نشسته‌اند و اشک می‌ریزند. "

در ادامه این واکنش ها، شهرام ناظری، دیگر استاد بزرگ آواز ایرانی هم در ویدیویی که بازتاب فراوانی در شبکه‌های اجتماعی داشت با خواندن بخشی از تصنیف مرغ سحر گفت "شجریان رفتنی نیست. او برای همیشه در تاریخ جاوید و زنده است. "
آغازی بر پایان یک صدا؛ اندوه عمومی برای استاد محمدرضا شجریان

واکنش خارجی‌ها به کوچ استاد شجریان

خسروی آواز ایران در طول عمر هنری خود بار‌ها توانسته جوایز بین المللی را از آن خود کند و در کنار آن توجه موسیقی دانان بسیاری از کشور‌های فارسی زبان و غیر فارسی زبان را به خود جلب کند. با این حال پس از درگذشت استاد محمدرضا شجریان بسیاری از رسانه ها، شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی و هنری خارجی واکنش نشان دادند.

گاردین، وال استریت ژورنال، رویترز، روزنامه ماینیچی ژاپن، شبکه خبری بلومبرگ، خبرگزاری فرانسه، بی بی سی انگیسی، شبکه الجزیره بخشی از رسانه‌های بین المللی بودند که به درگذشت استاد شجریان پرداخته اند.

در میان شخصیت‌های سیاسی هم، نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق، در پیامی در توییتر درگذشت محمدرضا شجریان را تسلیت گفته و نوشته است: تنها صداست که می‌ماند... بانهایت اندوه درگذشت خسرو آواز ایران زمین و اسطوره تکرار ناشدنی موسیقی را به خانواده محترم شجریان، جامعه هنری و دوستداران ایشان تسلیت عرض می‌نمایم. "

ادری آزوله، دبیرکل یونسکو نیز با انتشار توئیتی به زبان فارسی، از محمدرضا شجریان به عنوان "اسطوره و میراث جاودان موسیقی سنتی ایرانی" یاد کرد. آزوله در توئیت اخیر خود یادآور شد که یونسکو پیشتر با اهدای نشان‌های افتخار "پیکاسو" و "موتزارت" از خلاقیت بی‌نظیر و تعهد سستی‌ناپذیر محمدرضا شجریان به آزادی هنر» قدردانی کرده بود.

مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم در توییتر خود به درگذشت محمدرضا شجریان واکنش نشان داد و نوشت: "ما در سوگواری برای استاد آواز، محمدرضا شجریان، که صدا و شجاعت او الهام بخش بسیاری از مردم بود، به ایرانیان می‌پیوندیم. "

عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه افغانستان نیز درگذشت محمدرضا شجریان را تسلیت گفت. او در فیس بوک نوشت: "هنرمند بزرگ و آوازخوان نام‌دار حوزۀ تمدنی ما و زبان فارسی، به دیار ابدی شتافت. مرگ استاد شجریان، میلیون‌ها انسان را در سراسر کره خاکی به‌ویژه در کشور‌های منطقه و فارسی زبان به ماتم نشاند و تکان داد. "

او در ادامه نوشته است: "محمدرضا شجریان، "میراث مشترک فرهنگی" کشور‌های منطقه، معرفِ اشعار شاعران بزرگ زبان فارسی از جمله مولوی، حافظ، سعدی و فردوسی است. شادروان شجریان آثار گران‌بهایی را به یادگار گذاشته که نام وی را ثبت تاریخ و جاویدانه می‌سازد. فقدان چنین هنرمندی پر ناشدنی است. "

سفارت فرانسه، بریتانیا، سوئیس، جمهوری آذربایجان ودفتر نمایندگی سازمان ملل در تهران نیز درپیام‌هایی جداگانه درگذشت محمدرضا شجریان را تسلیت گفته اند.
آغازی بر پایان یک صدا؛ اندوه عمومی برای استاد محمدرضا شجریان

در مراسم تشییع تهران و توس چه گذشت؟

ساعاتی پس از درگذشت استاد شجریان بر اثر بیماری سرطان، هزاران نفر به شکل خودجوش مقابل بیمارستان محل بستری او جمع شدند. جمعیتی که هر لحظه بر تعدادش افزوده می‌شد و با نوای مرغ سحر اندوهگین از کوچ نغمه خوان ربنا بودند. پس از همایون شجریان به میان جمعیت آمد و از مردم سپاسگزاری کرد.

او اعلام کرد که مراسم تشییع و نماز میت در بهشت زهرای تهران و مراسم خاکسپاری در توس و در جوار آرامگاه فردوسی انجام خواهد شد.

روز جمعه مطابق برنامه، نماز میت به امامت سیدمحمود دعایی مدیرمسئول روزنامه اطلاعات وبا همراهی صد‌ها نفر از اهالی موسیقی و هنرو برخی از سیاسیون در سالن عروجیان خوانده شد.

در این مراسم موسیقی دانانی همچون حسین علیزاده، داریوش پیرنیاکان، داوود گنجه ای، فردین خلعتبری، تهمورس پورناظری، وحید تاج، شهرام صارمی، علی سرابی، زیدالله طلوعی حضور داشتند.

از میان سیاسیون و مسئولان نیز سیدعباس صالحی "وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی"، سیدمجتبی حسینی "معاون هنری"، محمد الهیاری "مدیر کل مرکز موسیقی"، علی مرادخانی "مدیرعامل موزه موسیقی"، حمیدرضا نوربخش "مدیرعامل خانه موسیقی" در مراسن حاضر یافته بودند.

در ادامه مراسم، وزیر ارشاد پشت تریبون رفت و درباره استاد شجریان گفت: "بخش قابل توجهی از ماندگاری ادبیات ایران، ادبیات کلاسیک و معاصر با موسیقی استاد شجریان در جان مردم جای گرفت، مردم ایران از دو گوش صدای استاد شجریان را می‌شنیدند، هم از طریق آوای موسیقی ایشان و هم حلاوتی که زبان شعر و ادبیات ایران داشت. "

آغازی بر پایان یک صدا؛ اندوه عمومی برای استاد محمدرضا شجریان
پس از او، حسین علیزاده، داریوش پیرنیاکان و داوود گنجه‌ای از سخنران‌های این مراسم بودند که هر کدام در جملاتی کوتاه به توصیف استاد شجریان پرداختند.

علیزاده گفت که "احساس غرور می‌کنم که وقتی یک استاد موسیقی را تشییع می‌کنند تمام شهر مراقب هستند که اتفاقی نیفتد و استاد شجریان نشان داد قدرتی دارد که وقتی نیست از وجودش مراقبت می‌کنند. "

در نهایت نیز همایون شجریان پشت تریبون قرار گرفت و ضمن سپاسگزاری از مردم، گفت: "اگر بخواهم در یک جمله محمدرضا شجریان را توصیف کنم این است که آدم‌های بزرگ مثل او به این کره خاکی می‌آیند تا پیامی را بیاورند و خوش به حال کسانی که این پیام را دریافت می‌کنند. "

او در ادامه تاکید کرد که "پیکر ایشان به مشهد عزیمت داده خواهد شد و در آنجا مراسم تشییع پیکر با رعایت مسائل عمومی بهداشتی انجام می‌شود. "
آغازی بر پایان یک صدا؛ اندوه عمومی برای استاد محمدرضا شجریان

خاکسپاری در وطن؛ هم جوار حکیم ابوالقاسم فردوسی و مهدی اخوان ثالث

بلافاصله پس از برگزاری مراسم نماز میت و تشییع در بهشت زهرای تهران، پیکر استاد شجریان با هوایپما به مشهد انتقال یافت، تا براساس وصیت او در وطنش و در جوار حکیم ابوالقاسم فردوسی در توس به خاک سپرده شود.

بسیاری از دوستداران خسروی آواز ایران خود را به محوطه مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی رساندند، جمعیتی که تعدادشان به یکهزار نفر می‌رسید. اما پس از چند ساعت بعد اداره کل فرهنگ وارشاد خراسان رضوی اعلام کرد که خانواده استاد شجریان هنوز وارد مشهد نشده اند و مراسم فردا برگزار خواهد شد.

در همین حین، همایون شجریان هم در صفحه اینستاگرامش نوشت: "همراهان همدل، در مسیر مشهد هستم. منوط بر اینکه تمامی شرایط مطابق تصمیمات گذشته در توس مهیا باشد صبح شنبه پیکر پدر را در جوار آرامگاه حضرت فردوسی به خاک خواهیم سپرد. ".

اما صبح روز خاکسپاری، محل دفن استاد شجریان تغییر کرد. این درحالی بود که پیش از آن مزاری در مجاورت مزار مهدی اخوان ثالث برای خاکسپاری او آماده شده بود، اما براساس گزارش ها، محل مزار خسروی آواز ایران به دلیل درخواست خانواده ایشان در محوطه آرامگاه فردوسی تغییر کرد.

با قطعی شدن تغییر مکان مزار آماده شده، مکان جدیدی در کنار موزه، در محوطه آرامگاه فردوسی، به عنوان مزار و محل خاکسپاری استاد شجریان تعیین شد.

بررسی تصاویر منتشر شده نشان می‌دهد که ورود به محوطه داخلی آرامگاه فردوسی و محل خاکسپاری برای تمام مردم حاضر به دلیل شیوع کرونا ممنوع بوده و خاکسپاری به صورت زنده و از تلویزیون‌های نصب شده در بخش‌های دیگر محوطه آرامگاه فرودسی برای مردم حاضر در این مراسم پخش شده است.

با این حال، به رغم آن که گفته شده بود به دلیل شیوع کرونا، مردم اجازه حضور در مراسم را نخواهند داشت، شمار زیادی از علاقمندان آقای شجریان در محل مراسم جمع شدند.

درنهایت، مراسم خاکسپاری استاد محمدرضا شجریان با حضور خانواده و شماری از دوستدارانش برگزار و با نوای ربنا به خاک سپرده شد.

همایون شجریان، پس از برگزاری مراسم خاک‌سپاری، در جمع حاضران مراسم گفت: "هزاردستان موسیقی ایران را به خاک سپردیم و به این مصرع شعر اشاره می‌کنم به نام خداوند جان و خرد همان‌طور که خرد، خرد خدایی است، جان هم، خدایی است. "

او ضمن قدردانی از همراهی و حضور مردم در مراسم خاک‌سپاری اسطوره آوار ایران اضافه کرد: "ما آرامش و اعتبار خود را از شما مردم می‌گیریم، باعث همه صبر و شکیبایی ما شما هستید. "

همایون شجریان، همچنین با یاد کردن از کسانی که به دلیل محدودیت‌های ناشی از بحران کرونا، امکان حضور در مراسم خاک‌سپاری را نیافتند، گفت: "اگر این امکان وجود داشت، میلیون‌ها نفر از شما عزیزان می‌توانستند در این مراسم شرکت کنند، من به دستان شما بوسه می‌زنم. "
آغازی بر پایان یک صدا؛ اندوه عمومی برای استاد محمدرضا شجریان

آغازی بر پایان یک صدا

محمدرضا شجریان حدود ۶ دهه در موسیقی کلاسیک ایرانی حضور داشت و در این مدت تاثیر انکار ناپذیری از خود بر جای گذاشت. تاثیری که بسیاری پیش از او به آن دست نیافته بودند. با این وجود در حالی که موسیقی کلاسیک در عصر، پاپ، راک و جز به سمت افول می‌رفت با حضور پدیده‌ای به نام سیاوش بیدکانی (لقب محمدرضا شجریان تا ۱۳۵۰) موسیقی کلاسیک جان دوباره گرفت.

اوج تبلور و شکفتگی آواز‌های پیش از انقلاب استاد شجریان، در برنامه رادیویی گل‌های تازه انعکاس دارد؛ برنامه‌ای که به همت امیر هوشنگ ابتهاج شگل گرفت. او با اجرای برگ سبز شماره ۲۱۶، کار خود را با برنامه گل‌ها آغاز کرد و تا سال ۱۳۵۵ که به علت آشفتگی‌های اجتماعی از رادیو کناره گرفت، با این برنامه ارزنده همکاری داشت.

در این دوره، او از برجسته‌ترین و محبوب‌ترین خوانندگان رادیو محسوب می‌شد و آواز‌های او با همکاری استادان بزرگی که در هنر خود، یگانه بودند، از رادیو منتشر می‌شد. محمدرضا شجریان از ۲۱۰ برنامه، در ۷۰ برنامه شرکت کرد و بدیع‌ترین و بلیغ‌ترین آواز‌ها را به همراه ساز دلنواز اساتید یگانه موسیقی ایران، به یادگار باقی نهاد. آثاری که در تاریخ هنر معاصر ایران، به جاودانگی رسیده‌اند و تا سال‌های سال به زندگی دیگران زیبائی و معنا می‌بخشند.

تاثیری که او در موسیقی کلاسیک ایرانی بر جای گذاشت، توجه جهان را به خود جلب کرد. چنانچه سایت انجمن آسیا محمدرضا شجریان را پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی، روزنامهٔ ونکوورسان او را یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی جهان و همچنین رادیوی عمومی ملی (NPR) در سال ۲۰۱۰ وی را یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده است. استاد شجریان نامزد ۲ جایزه گرمی نیز بوده است.

نیویورک تایمز پس از کنسرت استاد شجریان به همراه حسین علیزاده و کیهان کلهر در سالن رز هال آمریکا نوشته بود: "محمدرضا شجریان به تک تک خطوطی که می‌خواند، نوایی حزن‌انگیز و سوگوارانه می‌بخشد، تک تک عبارت‌ها را با کرامتی عظیم می‌سراید. او ابیات را با اوج گرفتن، نفس‌های عمیق و طولانی و همچنین صدایی لرزان، به ابیاتی تاثیرگذار و سوزان تبدیل می‌کند.

خسروی آواز ایران در این راه، تک بعدی عمل نکرد و علاوه بر بازخوانی و باز زنده سازی موسیقی کلاسیک ایرانی، شاگردان بسیاری را در مسیر بی سنگلاخ موسیقی کلاسیک قرار داد که از جمله آن‌ها می‌توان به همایون شجریان، ایرج بسطامی، مظفر شفیعی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار، مژگان شجریان وسینا سرلک اشاره داشت.

استاد شجریان در ادامه تلاش خود در حوزه هنز چندین ساز ابداعی را به ثبت رساند که از بین آن‌ها می‌توان به صراحی، شهر آشوب، ساغر، کرشمه و سبو اشاره کرد.
محمدرضا شجریان، متولد اول مهر ماه ۱۳۱۹ در مشهد بود.
۰
نظرات بینندگان
تازه‌‌ترین عناوین
پربازدید