سریال "نجلا"؛ بی احترامی به مردم آبادان؟!

فرهاد خالدی‌نیک | فیلم یا سریال‌هایی که قصه‌ای را در دل یک قوم یا منطقه‌ای خاص روایت می‌کنند، غالبا سریال‌های حساسیت‌برانگیزی از آب درمی‌آیند؛ از آن جهت که مردمان آن قوم یا منطقه، به‌سرعت در مقام مقایسه بر‌آمده و انتظار دارند آن فیلم یا سریال، کاملا مطابق با آداب و سنن و فرهنگ آن‌ها بوده و حتی زبان و لهجه ایشان را به درست‌ترین شکل ممکن بازتاب دهد.

انتظاری که البته بیجا هم نبوده و این ایدئالی است که اگر فیلم‌سازی به آن دست یابد، مایه مباهات است. با‌این‌حال اغلب سریال‌های تلویزیونی به دلیل بودجه محدود و مشخص پروژه و تعجیل و شتاب در مراحل پیش‌تولید و تولید، فرصت پرداختن دقیق و ظریف به جزئیاتی را که اشاره شد، ندارند و به این دلیل بلافاصله مورد انتقاد مردمان مناطقی که قصه سریال در آنجا روایت می‌شود، قرار می‌گیرند.

در تازه‌ترین نمونه باید به سریال «نجلا» اشاره کرد و برخی انتقاد‌ها که درباره استفاده از گویش و لهجه نامناسب و بی‌احترامی به فرهنگ مردم آبادان از آن به عمل آمده است.

کار تا جایی بالا گرفت که نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی این‌چنین در مقام نقد سریال برآمد: «در سریال نجلا، رفتار‌های نامطلوبی به مردم آبادان نسبت داده می‌شود؛ به‌گونه‌ای که باعث ایجاد انزجار عموم نسبت به این منطقه و فرهنگ حاکم بر آن می‌شود و این در حالی است که تمام روایات از نوع برخورد‌ها و رفتار افراد در این سریال ساختگی است و همین امر باعث عصبانیت مردم آبادان شده است».

این صحبت‌ها ما را به یاد سال گذشته و زمان پخش قسمت‌های نخست سریال «وارش» می‌اندازد؛ آنجا که برخی از اهالی گیلان‌زمین، شروع به انتقاد از شخصیت‌های سریال کرده و ضمن انتقاد از لهجه ایشان، بعضی سکانس‌ها و دیالوگ‌های سریال را توهین آشکار به مردان و زنان سختکوش گیلانی قلمداد کردند.

بدیهی است که در هر دو مورد، با پخش قسمت‌های بعدی سریال، انتقاد‌ها فروکش کرد و حتی به فراموشی سپرده شد؛ ولی نکته اینجاست که اگر این مدل نگاه‌کردن به آثار نمایشی ادامه داشته باشد، طبعا سریال یا فیلمی نباید ساخته شود.

ناگفته پیداست که حضور یک یا چند شخصیت منفی در یک سریال، دلیلی بر این نیست که تمامی مردم آن منطقه خاص دارای چنین روحیه‌ای هستند.

هر اثر نمایشی دارای مجموعه‌ای از شخصیت‌های مثبت یا منفی است که باید در کنار یکدیگر درام فیلم را به پیش ببرند و جذابیت‌هایی دوچندان را موجب شوند. مگر می‌شود سریالی تنها با استفاده از کاراکتر‌های مثبت ساخته شود و منعکس‌کننده رفتار‌های نامطلوب شخصیت‌های منفی آن نباشد؟

در‌عین‌حال به نظر نمی‌رسد در سریال «نجلا» با شخصیت‌هایی پلید و کاملا سیاه مواجه باشیم، بلکه گویی تلاش شده شخصیت‌هایی کم‌و‌بیش خاکستری خلق شوند تا به واقعیت بیشتر نزدیک باشند. برای مثال باید به خط اصلی قصه اشاره کرد که مضمونش عشق عبد (حسام منظور) به نجلا (سارا رسول‌زده) و تلاش‌های او برای به‌دست‌آوردن دل معشوق است؛ عشقی که ضلع سومی هم دارد که نقشش را هدایت هاشمی بازی می‌کند؛ شخصیت عدنان که یک نظامی عراقی است و ظاهرا در قطب منفی سریال قرار می‌گیرد.

ولی فیلم‌نامه‌نویسان و کارگردان سریال (خیرالله تقیانی‌پور) حتی در خلق این شخصیت نیز شرط انصاف و عدالت را رعایت کرده و سعی کرده‌اند شخصیتی خاکستری را به تصویر کشند؛ شخصیتی که با اینکه شغلش با خشونت و بی‌رحمی گره خورده، ولی به‌شدت احساساتی است و با زبان شعر، عشقش را به نجلا نشان می‌دهد.

هدایت هاشمی نیز در درآوردن ابعاد مختلف شخصیت این نظامی عاشق‌پیشه، موفق نشان می‌دهد؛ همان‌طور که حسام منظور و البته سارا رسول‌زاده نیز به‌خوبی از پس ایفای نقش‌های دشوار خود در «نجلا» برآمده‌اند.

سریالی که اگر در فیلم‌نامه‌اش کمتر از عنصر تصادف بهره گرفته می‌شد و داستانک‌ها و شخصیت‌های فرعی آن با دقت و تأمل بیشتری نوشته شده و به تصویر در‌می‌آمدند، می‌توانست بیش از این‌ها توجه مخاطبان سریال‌های تلویزیونی را جلب کند؛ مخاطبانی که نباید آن‌ها را دست‌کم گرفت و گمان کرد که حضور شخصیتی منفی در سریالی می‌تواند در عقیده‌شان نسبت به اخلاق و روحیات مردمان اشاره‌شده تأثیرگذار باشد. دوران این مدل فکر‌کردن‌ها و این‌گونه قضاوت‌کردن‌ها سال‌هاست که سپری شده!