درباره بارورسازی ابر‌ها چه می‌دانید؟

دانشیار مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد گفت: بارورسازی ابر‌ها به‌معنی اضافه کردن ذرات ریز به داخل ابر‌ها است تا از این طریق سرعت تبدیل بخار به قطرات آب افزایش پیدا کند، این کار در ایران از سال ۱۳۵۳ تا سال ۱۳۵۷ در حوزه آبریز سد کرج و جاجرود آغاز شد.

احمدرضا قاسمی دستگردی در خصوص تبعات تغییر اقلیم در کاهش بارش‌ها و تاثیر بارورسازی ابر‌ها برای جبران این کاهش، اظهار کرد: دلایل متعددی از سوی اقلیم‌شناسان و دانشمندان برجسته دنیا برای بحث تغییر اقلیم بیان شده است که برخی از این استدلال‌ها نیز به‌صورت علمی اثبات شده است.

دانشیار مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد با اشاره به اینکه یکی از دلایل مطرح شده در تغییر اقلیم، تغییر در خروجی انرژی خورشید است، گفت: این مسئله به این معناست که در مدت زمان طولانی یکسری تغییرات در روی سطح خورشید رخ می‌دهد که منجر به تغییر انرژی خورشید می‌شود.

وی افزود: بر روی سطح خورشید لکه‌های تیره‌ای مشاهده می‌شود و در حاشیه این لکه‌های خورشیدی عموما طوفان‌های خورشیدی را داریم، این طوفان‌های خورشیدی سال‌های بسیاری توسط سازمان ناسا رصد و مطالعه می‌شوند، این لکه‌ها تاثیرات زیادی بر شرایط اقلیمی کره زمین دارند.

قاسمی بیان کرد: همچنین تئوری‌هایی در این زمینه وجود دارد که اثبات کرده بین افزایش دمای کره زمین و تعداد لکه‌های خورشیدی ارتباط مستقیمی وجود دارد، هر اندازه تعداد لکه‌های خورشیدی افزایش پیدا کند، بالتبع آن طغیان‌های خورشیدی به سمت کره زمین گسیل می‌شوند و دمای زمین را افزایش می‌دهند.

دانشیار مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در ادامه با اشاره به یکی دیگر از دلایل تغییر اقلیم در کره زمین، گفت: براساس یک تئوری علمی میلانکویچ تغییر مدار گردش زمین به دور خورشید بر دمای زمین تاثیرگذار است، گردش زمین به دور خورشید طبق یک مدار بیضی شکل انجام می‌شد، اما این مدار در طول میلیون‌ها سال تغییر می‌کند، گاهی این مدار به‌صورت دایره و گاهی به‌صورت بیضی است.

وی اضافه کرد: زمانی‌که مدار گردش زمین به دور خورشید تغییر کند، فاصله زمین تا خورشید نیز در فصول مختلف سال تغییر خواهد کرد، طبیعتا این تغییر بر میزان دریافت انرژی از خورشید نیز تاثیرگذار است، محوری که زمین به دور خود می‌چرخد با خط عمود یک زاویه می‌سازد زاویه میل خورشید با خطر قائم ۲۳.۵ درجه است، تغییر این زاویه بر روی تغییرات دمایی زمین تاثیرگذار است.

قاسمی بیان کرد: این تغییر زاویه شدت تابش نورخورشید در برخی مناطق کره زمین را افزایش و برخی مناطق را کاهش می‌دهد که موجب تغییرات آب و هوایی در کره زمین نیز می‌شود، این مسئله از نظر علمی نیز در زمینه تغییر اقلیم اثبات شده است.

دانشیار مهندسی آب دانشکده کشاورزی در دانشگاه شهرکرد در خصوص تاثیرات گاز‌های گلخانه‌ای بر روی تغییر اقلیم، تصریح کرد: تغییر اقلیم یک فرآیند طبیعی محسوب می‌شود که فعالیت‌های مخرب انسانی به‌ویژه تولید گاز‌های گلخانه‌ای مانند CO ۲ سرعت این مسئله را افزایش داده و این افزایش دمای کره زمین که ناشی از فعالیت‌های انسان در تولید گاز‌های گلخانه‌ای بود، به این موضوع سرعت بخشیده است و می‌توانیم در عمر کوتاه خود این افزایش دما را حس کنیم.

وی با اشاره به اینکه افزایش دمای کره زمین باعث برهم خوردن تعادل فشار هوا در اتمسفر می‌شود، یادآور شد: فشار هوا در برخی مناطق کره زمین کم و در برخی از مناطق زیاد است و این فشار موجب حرکت توده‌های هوا به مناطق مختلف می‌شود، زمانی‌که این تعادل فشار بر هم بخورد و این فشار دچار تغییر شود، شاهد تغییرات اقلیمی در سطح کره زمین خواهیم بود که از تبعات آن می‌توان به افزایش و کاهش بارش و تغییر نوع آن از برف به باران و بالعکس نیز در برخی مناطق اشاره کرد.

قاسمی ادامه داد: این موضوع در کشور ایران نیز محسوس است، حتی در برخی مواقع این تغییر فشار هوا می‌تواند در زمان آغاز و پایان بارش‌های نیز تغییر ایجاد کند، برای مثال در فصولی که انتظار بارش وجود دارد، بارش رخ ندهد و در فصولی که معمولا بارش رخ نمی‌دهد شاهد بارش باشیم.

دانشیار مهندسی آب دانشکده کشاورزی در دانشگاه شهرکرد با بیان اینکه تغییر اقلیم در خاورمیانه موجب کاهش بارش شده است، گفت: در ایران با کاهش بارش روبرو هستیم و شرایط به سمت خشک شدن پیش می‌رود و نمی‌توان با قطعیت گفت که این شرایط در آینده بهبود پیدا می‌کند، باتوجه به اینکه آب رابطه مستقیم با امنیت غذایی دارد، بنابراین سیاستمداران در این شرایط به سمت راهکار‌هایی می‌روند که بتوانند این کاهش بارش را جبران کنند.

وی خاطرنشان کرد: بحث بارورسازی ابر‌ها باتوجه به عنوان جذابی که دارد، بیش‌تر مورد توجه سیاستمداران قرار گرفته است تا متخصصان. به هر حال این روش راهکاری برای جبران کاهش بارش‌ها محسوب می‌شود.

قاسمی بیان کرد: بارورسازی ابر‌ها به‌معنی اضافه کردن ذرات ریز به داخل ابر‌ها است تا از این طریق سرعت تبدیل بخار به قطرات آب افزایش پیدا کند، به این ذراتی که به داخل ابر‌ها برای این کار تزریق می‌شود، هسته بارش می‌گوییم، در بارورسازی ابر‌ها برای بارش تحریک می‌شوند.

دانشیار مهندسی آب دانشکده کشاورزی در دانشگاه شهرکرد توضیح داد: از نمک طعام، یخ خشک و یدور نقره به‌عنوان هسته بارش برای باورسازی ابر‌ها استفاده می‌کنند و این کار توسط هواپیما‌های خاص انجام می‌شود.

وی با اشاره به سابقه بارورسازی ابرها، گفت: چینی‌ها در هزاران سال قبل یدور نقره را در ارتفاعات می‌سوزاندند، بخارات این ماده شیمایی وارد ابر‌ها می‌شد و این ذرات به‌عنوان هسته بارش عمل می‌کردند و بارش‌ها را افزایش می‌دادند.

قاسمی عنوان کرد: مطالعات علمی بر روی بارورسازی ابر‌ها از سال ۱۹۳۲ توسط روس‌ها آغاز شد و امروز این کشور در حوزه بارورسازی ابر‌ها پیشتاز است، سپس آلمان‌ها در سال ۱۹۴۲ و آمریکایی‌ها نیز در سال ۱۹۴۶ این کار را آغاز کردند.

دانشیار مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد افزود: در کشور ایران نیز مطالعات بارورسازی ابر‌ها از سال ۱۳۵۳ تا سال ۱۳۵۷ در حوزه آبریز سد کرج و جاجرود آغاز و پروژه‌هایی برای بارورسازی ابر‌ها در این دو حوزه انجام شد، در بین سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۴ در شیرکوه یزد نیز پروژه‌های بارورسازی ابر‌ها توسط متخصصان خارجی انجام گرفت، اولین تجربه بارورسازی ابر‌ها توسط کارشناسان ایرانی در سال ۱۳۸۷ در گیلان انجام شد.

وی یادآور شد: تکنولوژی بارورسازی ابر‌ها باوجود اینکه یکی از اقتصادی‌ترین راه‌ها برای استحصال آب از منابع جوی و تجدیدپذیر به‌شمار می‌رود، ایرادات مهمی نیز دارد، یکی از مهم‌ترین ایرادات آن نبود امکان برای جلوگیری از حرکت ابر‌ها است، به‌همین دلیل با حرکت ابر‌ها بارش در منطقه هدف رخ نمی‌دهد و هزینه صرف شده به هدر می‌رود.

قاسمی بیان کرد: کارایی بارورسازی ابر‌ها نسبت به هزینه‌های انجام شده در این حوزه قابل ملاحضه نیست و با این روش تنها ۱۰ درصد میزان بارش‌ها افزایش پیدا می‌کند، بنابراین بارورسازی ابر‌ها یک روش کلیدی برای جبران بارش محسوب نمی‌شود.

دانشیار مهندسی آب دانشکده کشاورزی در دانشگاه شهرکرد با تاکید بر اینکه برای جبران بارش‌ها ناچار به صرفه‌جویی در مصرف آب در حوزه کشاورزی، شرب، صنعت و ... هستیم، گفت: افزایش بهره‌وری در حوزه‌های ذکر شده می‌توانیم چند برابر آب تولیدی آب صرفه‌جویی کنیم، در حال حاضر ۱۰ تا ۳۰ درصد تلفات را در حوزه آب شیرین داریم، اگر شبکه انتقال آب شهری نوسازی شود حجم زیادی از آب صرفه‌جویی می‌شود.

وی تاکید کرد: اگر به سمت تکنولوژی در استفاده از آب در مصارف کشاورزی، صنعت و شرب حرکت کنیم، می‌توانیم ۱۰‌ها برابر آبی که از طریق بارورسازی ابر‌ها به دست می‌آوریم آب ذخیره کنیم.