سریال‌های نوروز ۱۴۰۰ زیر ذره بین نقد

یک منتقد تلویزیونی سریال‌های نوروز۱۴۰۰ تلویزیون را نسبت به چند سال اخیر پرفروغ‌تر دانست و به تفکیک، درباره هر کدام از چهار سریال نوروزی نقد‌هایی را مطرح کرد.

در نوروز ۱۴۰۰، چهار سریال از شبکه‌های سیما به روی آنتن رفتند؛ شبکه یک فصل سوم سریال کمدی «نون خ» را به روی آنتن برد و شبکه دو با پخش یک درام عاشقانه به نام «همبازی» سریال‌های سال جدیدش را آغاز کرد.

شبکه سه نیز برخلاف آنچه پیشتر اعلام شده بود که سریال طنز «بوتیمار» با بازی مرجانه گلچین و حمید لولایی را به روی آنتن می‌برد، فصل دوم سریال «گاندو» که یک سریال جاسوسی ـ امنیتی است را پخش کرد. شبکه پنج سیما هم سریال طنز «نوروز رنگی» با روایتی از یک خانواده مشهدی در دهه ۶۰ را به روی آنتن برد.

محمدتقی فهیم ـ منتقد سینما و تلویزیون ـ درباره سریال‌های نوروزی تلویزیون در سال ۱۴۰۰، با اعتقاد بر اینکه «امسال تلویزیون نسبت به چند سال اخیر پرفروغ‌تر ظاهر شد»، در این زمینه توضیح داد: اگر چه تا سال گذشته «پایتخت» بود، اما ضعف‌هایی داشت که بودنش را زیر سوال برد.

امسال در مجموع کار‌های مناسبتی توانستند نسبت به چند سال گذشته بهتر ظاهر شوند. بدین جهت که رنگین کمانی از موضوعات و مضامین مختلف در سریال‌ها وجود داشت و این تنوع خودش یک اصل مهم است. اگر این تنوع‌ها نباشد ریزش مخاطب بدیهی است. این نکته مثبت امسال برای تلویزیون است.

این منتقد درباره سریال «نون خ ۳» گفت: شبکه یک طبق معمول دو سال گذشته، با «نون خ» شروع کرد. سریال «نون خ» سال گذشته هم درخشید. به نظرم سریال «نون خ» همچنان ظرفیت پاگیر کردن مخاطب را دارد؛ البته ادامه‌اش منوط به بعضی رعایت‌هاست.

هم کارگردان و هم عوامل، این هوشمندی و ظرفیت را برای ادامه کار دارند. سریال روی تبحر و توانایی بازیگران و استفاده از لهجه کردی تمرکز دارد و برای ادامه ظرفیت دارد، اما باید مسائلی رعایت شود که مهمترینش قصه سریال است؛ یعنی در کار‌های طنز نباید فقط متکی به لهجه و بداهه و طنز‌های شفاهی بود. در درجه اول باید به داستان فکر شود.

«نون خ» به نیاز‌های مردم توجه دارد و برای همین دیده می‌شود. موسیقی، پوشش، رنگ آمیزی و لوکیشن خوب می‌تواند همه آدم‌ها را جذب کند و دیگر کار مختص به کرمانشاه نیست. البته «نون خ ۳» بر خلاف دو فصل اول و دوم سریال که داستان مشخصی داشتند، در چند قسمت اول کم فروغ ظاهر شد و در داستان گویی مشکل داشت، اما بعد از چند قسمت این مشکل حل شد.

در مجموع سریال «نون خ» کار خوب و موفقی است و هم مخاطبان جدی و هم مخاطبان عام را جذب می‌کند و در رسیدن به هدف خودش که در درجه اول سرگرم سازی و نشاندن خنده بر لب مخاطب است توفیق کسب کرده و این توفیق متاثر از رویکرد‌های منفی مثل تحقیر و توهین نیست، بلکه ماجرا‌ها در راستای تحکیم و تثبیت خانواده شهرستانی به ویژه کُرد که به سراسر ایران هم تعمیم پیدا می‌کند اتفاق می‌افتند و هر کدام شیرینی خودشان را دارند.

فهیم از سریال «هم بازی» به عنوان ضعیف‌ترین مجموعه تلویزیون در نوروز ۱۴۰۰ نام برد و در این زمینه هم تصریح کرد: مجموعا همه چیز در این اثر کهنه است، چیز تازه‌ای در آن به چشم نمی‌خورد و نوگرایی در این سریال وجود ندارد.

بحث جدی و رویکرد مهمی هم در سریال نیست. بدتر از همه اینکه در روابط و مناسبات عشقی بسیار افراط کرده است. انگار همه آدم‌ها جمع شده‌اند که چند نفر را به هم برسانند. به نظرم در این شرایط اینگونه افتادن به ورطه ابتذال خیلی بد است.

این سریال فقط در پوشش و ظاهر کاری است که متعلق به ایران است وگرنه از شبکه‌های جِم چیزی کم ندارد. تمام هم و غم نویسنده و کارگردان، مسایل دختر و پسر‌ها با هم است. موضوع گلخانه و کارآفرینی هم در سریال خیلی کمرنگ است.

او تاکید کرد: وقتی صحبت از خانواده می‌شود، فقط صحبت از این مسایل نیست. خانواده امروز با مسایل و مشکلات فراوانی دست به گریبان است که حتی اگر ازدواجی صورت نمی‌گیرد و دختر و پسر‌ها در سن بالا نمی‌توانند ازدواج کنند، ناشی از همین مسایل است نه از اینکه عاشق می‌شوند یا نه و آیا فلان پسر یا دختر مرا می‌خواهد یا نه.

فهمیم در نقد سریال نوروزی شبکه دو سیما اظهار کرد: نه بازی خوبی در این سریال به چشم می‌خورد و نه کارگردانی خوبی، حرف خوبی هم برای گفتن ندارد. در حقیقت یک سریال آنتن پُرکن است.

او در ادامه درباره سریال فصل دوم سریال «گاندو» که در دقیقه ۹۰ به عنوان مجموعه نوروزی تلویزیون معرفی شد، گفت: «گاندو» از سریال‌هایی است که اهمیت و جذابیتش غیرقابل کتمان است. علیرغم اینکه مناسبتی نبود و نیمه تمام ماند، اما عملا همه را درگیر خودش کرد؛ به دلیل تعلیقی که در بطن سریال وجود داشت و برخی اطلاعات درباره نیروی‌های امنیتی و نوع ارتباطشان با فضا‌های شهری که برای خیلی‌ها جدید بود هم کسانی که دنبال سرگرمی بودند می‌توانستند با سریال همراه شوند و هم مخاطبان جدی‌تر تلویزیون.

این منتقد ادامه داد: خیلی‌چیز‌هایی که در سریال سازی ما جایش خالی بوده و در دنیا زیاد ساخته می‌شود، در «گاندو» وجود داشت. نسبت به فصل اول قوی‌تر بود و موضوعش هم عمیق‌تر و جدی‌تر از قبل شده بود. شخصیت‌های سریال قابل باور بودند. در خیلی از فیلم‌ها تا این حد تیپ نیرو‌های امنیتی ما جلوه نکرده و باورپذیر نبوده است که ما بفهمیم نیرو‌های امنیتی مان اینطور هستند.

در سریال «گاندو» نیرو‌های امنیتی دوست داشتنی هستند در خیلی از کار‌هایی که در مورد امنیتی‌ها ساخته می‌شود، مخاطب نسبت به آن‌ها احساس دافعه می‌کند، اما در اینجا همذات پندازی صورت می‌گیرد و ویژگی‌های عنصر قهرمان به صورتی که مخاطب به آن دل ببندد در این سریال برای پرداخت شخصیت‌ها لحاظ شده بود؛ به ویژه شخصیت اصلی و رهبر تیپ به نام محمد که کاملا یک تیپ امنیتی ایرانی دوست داشتنی است که آدم با دیدنش احساس امنیت می‌کند.

محمدتقی فهیم در ادامه صحبتهایش درباره «گاندو ۲» خاطرنشان کرد: در این سریال هم در متن و هم در اجرا و کارگردانی دقت لازم صورت گرفته است؛ به ویژه در بحث اکشن، تعلیق و تودرتویی شبکه‌ها؛ مثلا قسمتی که مربوط به آمدن سفیر روسی به ایران است، خیلی خوب اجرا شده و از سریال‌های خوب جهانی چیزی کم ندارد.

او معتقد است: «گاندو ۲» به خاطر درگیر کردن مخاطب، گل سریال‌های نوروزی امسال بود؛ البته رویکرد‌های سیاسی سریال شاید به ذائقه بعضی‌ها خوب نبوده است، اما به هر حال یک کار جاسوسی ـ پلیسی است و این کار‌ها زیر ژانرشان سیاست است و سیاست با آن عجین است.

فهیم در پایان در نقد سریال نوروزی شبکه پنج سیما هم بیان کرد: «نوروز رنگی» را، چون خودم خراسانی هستم هر شب می‌دیدم. خودم بزرگ شده مشهد هستم و دوره‌ای که در سریال روایت می‌شود را تجربه کرده‌ام. به نظرم کارگردان سریال، کمدی و به ویژه کمدی بزن و بکوب را می‌شناسد.

پریدن بر سر و کول هم و سیلی زدن به هم دیگر ممکن است در برخی کار‌ها ناپسند شمرده شود، اما، چون «نوروز رنگی» بر مبنای گونه کمدی بزن و بکوب طراحی شده، در این قالب قبل توجیه است. به لحاظ قالب از نمایش رو حوضی ایران هم در این سریال بهره گرفته شده، تلفیق تئاتر رو حوضی با کمدی بزن و بکوب معجون «نوروز رنگی» را ساخته است.

به خوبی دهه ۶۰ را ترسیم کرده و در دیالوگ نویسی‌ها هم دقت لازم صورت رفته است. یکی دیگر از نکته‌های مثبت سریال، استفاده از بازیگران مشهدی است. وقتی برای ساخت سریال به شهرستانی می‌روند، بهتر است از خود محلی‌ها هم استفاده کنند؛ همانطور که در سریال «نون خ» هم این مساله لحاظ شده و توفیق کسب کرده است.

فضاسازی در سریال به خوبی انجام شده است. ویژگی‌های زیادی در سریال وجود دارد که قطعا برای خراسانی‌ها جذاب‌تر است، بقیه هم اگر پای سریال می‌نشستند می‌توانستند با آن ارتباط برقرار کنند؛ البته ضعف اصلی سریال برای ارتباط با مخاطب انبوه از سراسر ایران، نداشتن داستان است. در این سریال به آن شکل قصه‌ای نمی‌بینیم که بخواهیم دنبال کنیم.

او گفت: بیشتر نوستالژی‌ها مثل ویدیو، آتاری، پیکان و ... در این سریال دیده می‌شود، اما این‌ها برای سریالی که قرار است مثلا ۱۵ یا ۲۰ شب پخش شود، کم است و تکراری می‌شود. «نوروز رنگی» از این جهت آسیب جدی دیده است؛ با تمام این‌ها، شیرینیِ خود بازیگران تا حدودی مخاطب را با سریال همراه کرده است.