تبدیل تالاب هامون و جازموریان به بیابان!

محمد فرتوت عنایت | در حالی فروردین سال گذشته سیستان و بلوچستان بهترین دریافت کننده بارش کشور در زمستان اعلام شد که حالا یک سال پس از آن همه باران رؤیایی، آسمان آنقدر کم بارید که این استان با ۵.۲ میلی متر باران در ۲۰۰ روز اخیر، کم بارش‌ترین استان کشور نام گیرد و خشک‌ترین نیم سال نخست سال زراعی را در ۵۰ سال اخیر خود ثبت کند.

این کم بارشی تنها محدود به سیستان و بلوچستان نمی‌شود چرا که خشکسالی دامن اکثر نقاط کشور را گرفته و همه ۳۱ استان کشور با میزان مختلفی از کاهش بارندگی مواجه هستند.

بر اساس آمار‌های هواشناسی، میزان بارش‌های کشور در ۲۰۰ روز ابتدایی سال زراعی بیش از ۴۰ درصد نسبت به شرایط نرمال کاهش یافته و چشم‌انداز پیش رو با توجه به در پیش بودن فصل گرم سال اصلاً خوب برآورد‌ نمی‌شود.

در این بین سیستان و بلوچستان که درست یک سال پیش به لطف بارش‌های زمستان، بهترین دریافت‌کننده بارش کشور شد و در صدر جدول تغییرات بارش کشور قرار گرفت، اوضاع خوبی ندارد و شرایط‌اش ۱۸۰ درجه با پارسال فرق کرده است.

این استان هم بدترین دریافت کننده بارش کشور شده و هم کم بارش‌ترین استان کشور لقب گرفته است.

بر اساس اعلام اداره کل هواشناسی سیستان و بلوچستان، بارش‌های پاییز و زمستان امسال این استان آنقدر کاهش یافته که در کمترین میزان در نیم قرن اخیر قرار دارد. بنابر آمار‌ها این خشک‌ترین شش ماهه نخست سال زراعی استان در ۵۰ سال اخیر است.

محسن حیدری مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان در این باره گفت: زمستان پربارش‌ترین فصل سال در استان است و سالانه بیش از ۵۹ میلی متر (۵۸ درصد) از بارش‌ها در این ماه می‌بارد، اما امسال تمام بارش‌های این فصل حتی به نیم میلی متر هم نرسید.

وی افزود: این یعنی اینکه میزان بارندگی‌های این ماه استان نسبت به شرایط نرمال بیش از ۹۹ درصد کاهش یافته است. در واقع هیچگاه در ۵۰ سال اخیر وضعیت بارش‌های استان اینقدر بغرنج نشده است.

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان ادامه داد: از ابتدای سال زراعی یعنی مهرماه تاکنون نیز تقریباً اوضاع همین‌طور بوده است به طوری که از ابتدای این ماه تاکنون تنها ۵.۲ میلی متر باران در استان باریده که کم بارش‌ترین پاییز و زمستان استان در ۵۰ سال اخیر به‌شمار می‌رود.

حیدری اضافه کرد: میزان کاهش بارش‌های پاییز و زمستان امسال استان بیش از ۶۲ درصد کمتر از رکورد قبلی است که ۱۷ سال قبل یعنی ۱۳۸۲ با میزان حدود ۱۴ میلی‌متر ثبت شده است.

وی افزود: به طور میانگین سالانه حدود ۷۲.۲ میلی متر بارش استان در فصل‌های پاییز و زمستان می‌بارد، این در حالی است که امسال مجموع بارش زمستان استان حتی به نیم میلی متر هم نرسیده و استان با کاهش ۹۹.۳ میلی متری نسبت به بلندمدت مواجه شده است.

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان اضافه کرد: ۱۱ شهرستان استان شامل «چابهار، سراوان، سرباز، زهک، مهرستان، نیکشهر، کنارک، قصرقند، فنوج، دلگان و سیب و سوران» زمستان امسال را بدون باران به پایان رساندند که این «بی بارشی» مطلق در یکی دو دهه اخیر در اکثر این مناطق بی‌سابقه بوده است.

حیدری تصریح کرد: این شرایط سبب شد تا سیستان و بلوچستان در زمستان گذشته بدترین شرایط بارشی کشور را به خود اختصاص دهد و بیشترین کاهش بارندگی در بین ۳۱ استان کشور را با بیش از ۹۹ درصد کاهش ثبت کند.

وی با بیان اینکه در حدود ۲۰۰ روز اخیر حتی به اندازه یک منطقه بیابانی هم بارندگی نداشتیم، گفت: بیابان به مناطق خشکی گفته می‌شود که بارندگی سالانه آن کمتر از ۵۰ میلی‌متر است و گاهی ممکن است هیچ بارانی در آن نبارد.

مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان با اشاره به خشک شدن تالاب‌های هامون و جازموریان گفت: این تالاب‌ها به‌دلیل کم‌بارشی شدید استان به طور کامل خشک شده و تبدیل به بیابان شده‌اند. حیدری افزود: کاهش بارندگی‌های امسال علاوه بر مشکلات زیست محیطی که برعرصه‌های شهری و مناطق طبیعی استان وارد می‌کند، موضوع تأمین آب برای کشاورزی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد به طوری که اگر مدیریت منابع و صرفه‌جویی در دستور کار قرار نگیرد، با مشکل مواجه خواهیم شد.

عضو ستاد مدیریت بحران سیستان و بلوچستان افزود: کاهش بارندگی و خشک شدن تالاب‌های استان سبب فعال شدن چشمه‌های گرد وغبار شده است به این معنی که امسال گرد وغبار بیشتری مناطق مختلف استان بویژه شهرستان‌های شمال استان، زاهدان و مناطق شرقی و غربی استان را فرا می‌گیرد.

حیدری ادامه داد: به‌طور مثال اواخر اسفند گذشته به سبب وزش باد شدید و گردوغبار میزان غلظت ذرات معلق در هوای زاهدان به بیش از ۴۰ برابر حد مجاز رسید و برخی از محور‌های مواصلاتی استان مسدود شد.

وی اضافه کرد: این شرایط تالاب‌ها درحالی است که بهار سال گذشته حدود ۱۰۰ درصد تالاب جازموریان و کمتر از ۵۰ درصد تالاب هامون آبگیری شده بود، اما حالا بر اساس آخرین خروجی ماهواره لندست، هر دو این تالاب‌ها به‌طور کامل خشک شده‌اند که با خشک شدن آن‌ها دودکش غبار شرق کشور فعال شده و انتظار می‌رود پدیده‌های خاکدار با افزایش قابل توجهی همراه باشد.

منبع: روزنامه ایران