باز هم به نمایشگاه مجازی کتاب می‌رویم؟

در دوران کرونا و با نزدیک شدن به موعد همه‌ساله نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، این سوال مطرح است که سرنوشت نمایشگاه کتاب امسال چیست و آیا باز هم به نمایشگاه مجازی کتاب می‌رویم؟

کرونا با آمدنش همه چیز را تغییر داد، کلاس‌ها و نشست‌ها پشت مانیتور‌ها رفت و همه دور از هم دور هم جمع شدند، حتی به نمایشگاه کتاب هم رفتند! امسال دومین سال حکمفرمایی کرونا است، همچنان مخاطبان پای مانیتور‌ها یا گوشی‌های هوشمندشان به تماشای نشست‌ها و گفتگو‌ها می‌نشینند، اما هنوز مشخص نیست باز هم به نمایشگاه کتاب بروند یا نه؟

همه‌ساله بهار که از راه می‌رسید، همه از نمایشگاه کتاب حرف می‌زدند، نویسنده‌ها از کتاب‌هایی می‌گفتند که به نمایشگاه می‌رسید، ناشران به دنبال جانمایی و ارائه کتاب‌های‌شان بودند، و مسئولان به دنبال دادن آمار‌ها و ارائه خدمات به مراجعه‌کنندگان، اما سال گذشته همه اتفاقات با همه‌گیری ویروس کرونا به نحو دیگری رقم خورد.

ابتدا به گفته مسئولان سعی بر برگزاری نمایشگاه کتاب با بهبود اوضاع البته منوط به تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا بود و گمانه‌زنی‌هایی برای برگزاری نمایشگاه در تابستان و یا همزمان با هفته کتاب در پاییز ۱۳۹۹ مطرح می‌شد.

بعد از کش و قوس‌ها و تغییراتی در موسسات زیرمجموعه معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تعیین مدیر موسسه خانه کتاب و ادبیات، اعلام شد یکی از راه‌حل‌ها، برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب است که با واکنش‌هایی از طرف ناشران همراه شد. در نهایت هم این گزینه روی میز با همه کاستی‌ها و ضعف‌ها به مرحله اجرا درآمد.

امسال همزمان با روز‌های آماده شدن برای برگزاری هرساله نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، زمزمه‌هایی مبنی بر برگزاری دوباره نمایشگاه مجازی کتاب به گوش می‌رسد.

اگر فرض را بر برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب آن‌هم در آینده نزدیک بگذاریم، پرسش اصلی از مسئولان این است برگزاری این دوره با وجود این‌که از نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران کمتر از چهار ماه می‌گذرد، که در فاصله کوتاهی از آن هم طرح عیدانه کتاب در اسفند ۹۹ برگزار شد (برای حمایت از کتابفروشی‌ها و احتمالا جلوگیری از اعتراض کتابفروشان به نمایشگاه مجازی کتاب)، چه توجیهی دارد؟ یا بهتر است بگوییم صنعت نشر ایران ظرفیت برگزاری مجدد نمایشگاه کتاب را دارد؟

مسئله دیگر به زیرساخت‌های فنی نمایشگاه مجازی کتاب برمی‌گردد؛ کندی سایت و از دسترس خارج شدن آن در روز‌های ابتدایی که سردرگمی مخاطبان و ناشران را به همراه داشت از ایرادات نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران بود، آیا این ایراد‌ها رفع شده و یا متولیان صرفا می‌خواهند نمایشگاهی برگزار و رفع تکلیف کنند؟

این دوره برای تسریع در ارسال کتاب‌ها، پرداخت به‌موقع مطالبات ناشران، درنظر گرفتن مزیت‌هایی برای دانش‌آموزان، هماهنگی با ناشران برای ارائه همه کتاب‌ها، جلوگیری از تخلفات احتمالی در ارائه و عرضه کتاب‌ها، حضور ناشران خارجی و شفاف‌سازی درباره مسائل مالی نمایشگاه کتاب چه تمهیداتی اندیشیده می‌شود؟