ایران و عربستان به میز مذاکره صلح بر می‌گردند؟
با وجود اینکه ایران و عربستان هرگونه مذاکره میان دو کشور را تکذیب کرده اند، اما بررسی موضع گیری‌های اخیر وزارت امور خارجه ایران نشان می‌دهد که ادعای رسانه های خارجی ممکن است به واقعیت نزدیک باشد. البته سخنگوی وزارت امور خارجه این دیدار را تایید و یا تکذیب نکرده است.
کد خبر :
۹۲۹۴۸
بازدید :
۵۵۳۵
فرادید | شش سال از قطع ارتباط دیپلماتیک ایران و عربستان می‌گذرد و در این مدت روابط دو کشور پرتنش بوده است. اما روز‌های گذشته روزنامه انگلیسی فایننشال‌تایمز، خبرگزاری فرانسه، رویترز و العربی الجدید در گزارش‌هایی جداگانه مدعی شدند که دیداری میان مقامات امنیتی دو کشور در عراق برگزار شده است. دیداری که با تکذیب دو کشور مواجه شده است. اما پاسخ دیپلماتیک سخنگوی وزارت امور خارجه ادعای این دیدار را تقویت می‌کند.
فایننشال‌تایمز در این رابطه نوشت: «این مذاکرات که از سال ۲۰۱۶ میلادی میان دو کشور برای نخستین‌بار صورت گرفت، با میانجیگری عراق بود. این در حالی است که «جو بایدن»، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا در تلاش برای احیای توافق هسته‌ای امضا شده در سال ۲۰۱۵ میان ایران و کشور‌های بزرگ و کاهش تنش منطقه‌ای است.»
علاوه بر این منابع فایننشال‌تایمز مدعی شدند، اولین دور مذاکرات مستقیم عربستان سعودی و ایران در تاریخ نهم آوریل (۲۰ فروردین) انجام شد وبه گفته یکی از مقام‌ها، این گفتگو‌ها مثبت بوده است.
این روزنامه مدعی شده که ریاست هیات‌سعودی در مذاکرات بیستم فروردین ماه را سپهبد «خالد بن‌علی بن‌عبدالله الحمیدان» رئیس سازمان اطلاعات عربستان‌سعودی برعهده داشته و دور بعدی مذاکرات مستقیم بین ریاض و تهران هم برای هفته آینده برنامه‌ریزی شده است.
علاوه بر این روزنامه انگلیسی، روزنامه «العربی الجدید» به نقل از «یک مقام مسئول عالی‌رتبه عراقی» بر دیدار دو طرف تاکید کرد.
این روزنامه نیز در گزارشی نوشت که این مقام عراقی در گفت‌وگویی تلفنی، مدعی شد که گزارش‌های رسانه‌ای درباره نشست چند روز پیش میان مقامات مسئول سعودی و ایرانی «دقیق» است و این دیدار در داخل منطقه الخضراء بغداد و در سطح مسئولان امنیتی دو کشور با ابتکار دولت عراق صورت گرفت.
به گزارش فرادید؛ دی ماه سال ۹۴ بود که سفارت عربستان در تهران و مشهد مورد حمله معترضان اعدام شیخ نمر قرار گرفت. پس از آن بود که روابط دیپلماتیک ایران و عربستان به شکل کامل قطع شد. در این شش سال نیز روابط دو طرف متاطم بود.
اما روزنامه انگلیسی فایننشال‌تایمز روز یکشنبه هفته جاری در گزارشی به نقل از سه منبع مدعی شد که مقام‌های ارشد تهران و ریاض در تلاش برای بهبود روابط، دور اول مذاکرات مستقیم در سطح مقامات امنیتی را در بغداد و با میانجیگری مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق برگزار کرده‌اند و قرار است دور دوم این گفتگو‌ها هفته آینده برگزار شود.فایننشال‌تایمز در این رابطه نوشت: «این مذاکرات که از سال ۲۰۱۶ میلادی میان دو کشور برای نخستین‌بار صورت گرفت، با میانجیگری عراق بود. این در حالی است که «جو بایدن»، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا در تلاش برای احیای توافق هسته‌ای امضا شده در سال ۲۰۱۵ میان ایران و کشور‌های بزرگ و کاهش تنش منطقه‌ای است.»
علاوه بر این منابع فایننشال‌تایمز مدعی شدند، اولین دور مذاکرات مستقیم عربستان سعودی و ایران در تاریخ نهم آوریل (۲۰ فروردین) انجام شد وبه گفته یکی از مقام‌ها، این گفتگو‌ها مثبت بوده است.
این روزنامه مدعی شده که ریاست هیات‌سعودی در مذاکرات بیستم فروردین ماه را سپهبد «خالد بن‌علی بن‌عبدالله الحمیدان» رئیس سازمان اطلاعات عربستان‌سعودی برعهده داشته و دور بعدی مذاکرات مستقیم بین ریاض و تهران هم برای هفته آینده برنامه‌ریزی شده است.
علاوه بر این روزنامه انگلیسی، روزنامه «العربی الجدید» به نقل از «یک مقام مسئول عالی‌رتبه عراقی» بر دیدار دو طرف تاکید کرد.
این روزنامه نیز در گزارشی نوشت که این مقام عراقی در گفت‌وگویی تلفنی، مدعی شد که گزارش‌های رسانه‌ای درباره نشست چند روز پیش میان مقامات مسئول سعودی و ایرانی «دقیق» است و این دیدار در داخل منطقه الخضراء بغداد و در سطح مسئولان امنیتی دو کشور با ابتکار دولت عراق صورت گرفت.
با وجود اینکه ایران و عربستان هرگونه مذاکره میان دو کشور را تکذیب کرده اند، اما بررسی موضع گیری‌های اخیر وزارت امور خارجه ایران نشان می‌دهد که ادعای رسانه های خارجی ممکن است به واقعیت نزدیک باشد. البته سخنگوی وزارت امور خارجه این دیدار را تایید و یا تکذیب نکرده است.
سعید خطیب‌زاده در این رابطه گفته که «ما هم این گزارش‌های رسانه‌ای و مطبوعاتی منتشر شده را دیدیم. نقل قول‌های متضادی منتشر شده است. ایران همواره از گفتگو با پادشاهی سعودی استقبال کرده و آن را به نفع مردم دو کشور و صلح و ثبات منطقه‌ای دانسته و این ادامه خواهد یافت.»
سعید خطیب‌زاده در این رابطه گفته که «ما هم این گزارش‌های رسانه‌ای و مطبوعاتی منتشر شده را دیدیم. نقل قول‌های متضادی منتشر شده است. ایران همواره از گفتگو با پادشاهی سعودی استقبال کرده و آن را به نفع مردم دو کشور و صلح و ثبات منطقه‌ای دانسته و این ادامه خواهد یافت.»
دراین میان برخی ناظران دیدار مقام‌های ایران و عربستان در شرایط مثبت توافق جدید برجام را محتمل می‌دانند و پیش بینی می‌کنند که در آینده این مذاکره‌ها به صورت رسمی برگزار شود.
احمد دستمالچیان، کاردار سابق ایران در عربستان در این باره می گوید:« منطقه در حال تغییرات وسیعی بوده و ایران نیز در این تغییرات نقش اساسی ایفا می‌کند؛ عربستان سعودی به این حقیقت پی برده که نباید از واقعیت‌های منطقه عقب بماند و به همین دلیل سعی دارد در جهت کاهش تنش‌های منطقه‌ای خود گام بردارد.»
حسن هانی زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه هم واکنش سخنگوی وزارت امور خارجه را مورد بررسی قرار داده و می گوید: «واکنش دو پهلوی سعید خطیب زاده نسبت به این اخبار، نشان دهنده شروع مذاکرات در جهت کاهش اختلافات بین تهران و ریاض است.»
از طرفی برخی از تحلیلگران سیاسی هم معتقدند که تا وقتی مذاکرات در سطوح امنیتی و غیررسمی باشد نمی توان از آن برداشت صلح و مذاکره مجدد کرد.
قاسم محبعلی، مدیر کل سابق خاورمیانه وزارت خارجه در این رابطه می گوید: «وقتی مذاکرات به سطوح رسمی برسد و شخصیت‌های سیاسی در سطح وزیرخارجه و بالاتر مقابل یکدیگر بنشینند، می‌توان گفت که سیاست‌های ۲ کشور تغییر کرده است. اما مذاکرات امنیتی حتی در زمان جنگ نیز ممکن است وجود داشته باشد و برای شناسایی و ارزیابی حریف به‌کار می‌رود. »
البته او این را هم گفته که اعلام اینکه سیاست رسمی کشور مذاکره است، می‌تواند نشانه‌ای باشد که ایران علاوه بر مذاکره با اروپا و آمریکا، می‌تواند با عربستان هم وارد مذاکره شود.
در صورت مذاکره؛ بحث بر سر چه خواهد بود؟
کارشناسان مسائل خاورمیانه معتقدند که مذاکره عربستان و ایران در صورت وقوع بر سر یمن خواهد بود. موضوعی که رویترز هم روز‌های گذشته درباره آن مدعی شد که دیدار اخیر مقام‌های دو کشور بر سر یمن بوده است. البته مسائل بسیاری بین ایران و عربستان وجود دارد، اما ناظران بر این عقیده اند که حادترین و مهم‌ترین آن ها مسئله یمن محسوب می‌شود.
تحلیلگران می‌گویند اتفاق مهمی که در جنگ یمن رخ داده، تغییر رویکرد دولت آمریکا نسبت به این موضوع پس از روی کار آمدن جو بایدن است. از این پس قرار نیست که آمریکا از عربستان حمایت لجستیکی داشته باشد و طبیعی است که عربستان همانطور که سیاست خود را در برابر قطر تغییر داد، علاقه‌مند باشد که مناسبات خود با ایران را هم دستخوش تغییراتی کند.
عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه الرای الیوم هم به مسئله مذاکره ایران و عربستان بر سر یمن اشاره کرده و در گزارشی نوشته است: «جنگ فرسایشی یمن عربستان را از پای درآورده است و موشک‌ها و پهپاد‌های انصارالله به تمام تاسیسات نفتی عربستان رسید و ادامه جنگ نوعی خودکشی نظامی و سیاسی است. از این رو جستجو برای یافتن راه خروج و گفتگو با ایران یعنی بزرگترین و چه بسا تنها حامی انصارالله پس از کنار کشیدن آمریکا و توقف فروش اسلحه به عربستان اوج درایت و عملگرایی است.»
او همچنین نوشت: «تمام درخواست‌های عربستان برای مشارکت در مذاکرات هسته‌ای و نیز توقف برنامه موشکی ایران با مخالفت روبرو شده است و خطرناک‌تر این که دولت بایدن خود از ایران برای مذاکره درخواست کرده است. در سایه چنین اوضاعی عربستان گزینه‌ای جز توسل جستن به عراق برای میانجی گری و ساماندهی دیداری با ایرانی‌ها نداشت.»
تحلیلگران می‌گویند اتفاق مهمی که در جنگ یمن رخ داده، تغییر رویکرد دولت آمریکا نسبت به این موضوع پس از روی کار آمدن جو بایدن است. از این پس قرار نیست که آمریکا از عربستان حمایت لجستیکی داشته باشد و طبیعی است که عربستان همانطور که سیاست خود را در برابر قطر تغییر داد، علاقه‌مند باشد که مناسبات خود با ایران را هم دستخوش تغییراتی کند.
عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه الرای الیوم هم به مسئله مذاکره ایران و عربستان بر سر یمن اشاره کرده و در گزارشی نوشته است: «جنگ فرسایشی یمن عربستان را از پای درآورده است و موشک‌ها و پهپاد‌های انصارالله به تمام تاسیسات نفتی عربستان رسید و ادامه جنگ نوعی خودکشی نظامی و سیاسی است. از این رو جستجو برای یافتن راه خروج و گفتگو با ایران یعنی بزرگترین و چه بسا تنها حامی انصارالله پس از کنار کشیدن آمریکا و توقف فروش اسلحه به عربستان اوج درایت و عملگرایی است.»
او همچنین نوشت: «تمام درخواست‌های عربستان برای مشارکت در مذاکرات هسته‌ای و نیز توقف برنامه موشکی ایران با مخالفت روبرو شده است و خطرناک‌تر این که دولت بایدن خود از ایران برای مذاکره درخواست کرده است. در سایه چنین اوضاعی عربستان گزینه‌ای جز توسل جستن به عراق برای میانجی گری و ساماندهی دیداری با ایرانی‌ها نداشت.»
۰
