هوش مصنوعی چه هست و چه نیست؟

سینا تفنگ‌چی | Blade Runner، The Terminator، The Matrix، Transcendence، Ex Machina و موارد بسیار دیگری از فیلم‌هایی که تاکنون طبق سنت هالیوود روانه بازار سینمایی شده است؛ جمله گواه آنند که هوش مصنوعی شامل ربات‌های شومی هستند که پس از مدتی سرکش خواهند شد.

فهرستی که اگر بنا باشد به صورت کامل نوشته شوند، بیشتر متوجه خواهیم شد که چرا مفهوم هوش مصنوعی آن‌گونه که باید، در بین مردم جا نمی‌افتند.

این تصاویر هالیوودی از هوش مصنوعی شاید سرگرم‌کننده باشد، اما تصورات غلطی را در فرهنگ عامه ماندگار می‌کند؛ مواردی که هوش مصنوعی می‌تواند یاریگر مردم باشد شاید حتی بیش از خانه‌های هوشمند، تلفن‌های هوشمند و پاسخ‌های هوشمند باشد که این‌ها جمله تنها نقطه آغازین عملکرد هوش مصنوعی در صنایع است و حال این فناوری در حال اثربخشی روی مدیران و رهبران کسب‌وکار‌های آینده است تا با استفاده از یک سیستم یکپارچه هوش مصنوعی فضای مشاغل را تغییر دهند.

با توجه به آنچه گفته شد لازم است تا در‌خصوص هوش مصنوعی روشنگری‌هایی صورت بگیرد.

رایج‌ترین تصور غلط در مورد هوش مصنوعی مترادف دانستن آن با اتوماسیون است؛ در واقع، تنها نقطه مشترک بین هوش مصنوعی و اتوماسیون اتکا به داده‌ها با هدف ساده‌سازی عملکرد است. تشبیه هوش مصنوعی به اتوماسیون فراتر از آن نقاط مشترک، به معنای نادیده گرفتن ظرافت بیشتر یک سیستم هوش مصنوعی است.

در حالی که سیستم‌های خودکار باید برای انجام کار‌هایی یکنواخت و تکراری به صورت دستی پیکربندی شوند، سیستم‌های هوش مصنوعی به محض اینکه داده‌ای برای پردازش داشته باشند، به‌طور مستقل فرآیند سازگاری را آغاز کرده و این بدان معناست که می‌توانند بدون نظارت مستمر هنگام کار یاد بگیرند.

باید در نظر داشت که هوش مصنوعی از جنبه‌های اتوماسیونی بهره می‌برد، اما با یادگیری، خود تصمیم‌گیری و تقلید از رفتار انسان، فراتر از اجرای ساده وظایف عمل می‌کند.

بسیاری از افراد توانایی هوش مصنوعی را برای پیشی گرفتن از هوش انسانی و در‌نهایت کنترل جامعه بشری نادرست معرفی کرده و با اغراق همراه می‌سازند. به صورت کلی هوش مصنوعی فناوری ترسناکی به حساب نمی‌آید؛ هرچند که می‌تواند با استفاده نامناسب توسط افراد دارای سونیت کارایی نامناسبی نیز پیدا کند؛ لکن به خودی خود دارای هدف مخرب نیست.

ضمن آنکه باید توجه داشته باشیم که هر علم یا نظریه جدید یا فناوری نو، نسبت به کاربری آدمیان از آن می‌تواند دارای خطر شود، ولی خود فناوری و علم هیچ‌گاه هدف مخرب و آسیب‌رسان در قلب خود ندارد.

هوش مصنوعی فرآیندی است برای جمع‌آوری اطلاعات (یعنی داده‌ها)، مرتب‌سازی آن‌ها و یادگیری از آنچه ذخیره شده است و رایانه‌ها را قادر می‌سازد وظایفی را انجام دهند که معمولا به هوش انسان نیاز دارند. نکته اصلی این است که هوش مصنوعی از هوش انسان تقلید می‌کند.

این بدان معنی است که باید نوعی برنامه‌ریزی، یادگیری، حل مساله، بازنمایی دانش، حرکت و دستکاری و همچنین مهارت‌ها و خلاقیت‌های اجتماعی به میزان کمتری وجود داشته باشد. بر این اساس نیاز است تا هوش مصنوعی را در مورد درک اهمیت داده‌ها و سنتز و تجزیه و تحلیل و عملکرد داده‌ها آموزش داد.

هوش مصنوعی همچون موتوری است که با استفاده از داده‌ها تامین شده است؛ به این صورت که داده‌ها را مصرف کرده، الگو‌ها را در داده‌ها تشخیص داده و ضمن الگو گرفتن از آن‌ها براساس آن اقدام می‌کند و همان‌طورکه کیفیت بهتر سوخت منجر به عملکرد بهتر موتور در جاده‌ها می‌شود، کیفیت بهتر داده و اطلاعات خوب در سازمان‌ها موجب پیش‌بینی‌های دقیق‌تر و تقویت عملکرد می‌شود.

هوش مصنوعی شامل یکپارچگی و پیش‌بینی داده‌ها، علم داده، یادگیری ماشین و موارد دیگر است. می‌توان آن را هم کاربرد فناوری و هم یک مکتب فکری دانست، درست شبیه فیزیک.

عصر کنونی هوش مصنوعی، فعالیت‌های تجاری، پزشکی، آموزشی و زندگی شخصی ما را متحول خواهد کرد و اگرچه فیلم و تلویزیون دوست دارد مخاطبان را با نمایش هوش مصنوعی سرکوب کند، اما واقعیت هوش مصنوعی به معنای درک بهتر، بهبود فرآیند‌ها و رهایی ذهن انسان است.