کرونا دلتا و نقش سازمان مدیریت بحران

مهدی زارع | همه‌گیری ویروس کرونا فقط یک فوریت بهداشتی نیست، بلکه می‌تواند به یک فاجعه بزرگ تبدیل شود و این بدان معناست که زمان آن رسیده است که در ابتدای دولت سیزدهم به ساماندهی مجدد سازمان مدیریت بحران کشور به نحوی بپردازیم که به صورت مرکز هدایت حرفه‌ای کلیه سوانح و بحران‌های کشور شود. مرکز عملیاتی پاسخ اضطراری به همه‌گیری‌ها در وزارت بهداشت است.

این فعالیت‌ها در ذیل مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی هدایت می‌شود که ایجاد فرماندهی و متمرکز در حوادث و فوریت‌های پزشکی با اختیارات کامل اداری و هماهنگی و همکاری با سایر سازمان‌ها و ادارات مرتبط با بحران در زیر مجموعه آن اتفاق می‌افتد.

در ماده اول قانون سازمان مدیریت بحران کشور ابلاغ شده در شهریور ۱۳۹۸، به عنوان هدف سازمان آمده است: «ارﺗﻘﺎی ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی ﺟﺎﻣﻌﻪ در اﻣﻮر پیش‌بینی و پیشگیری، کاهش ﺧﻄﺮ و آسیب‌پذیری، ﭘﺎﺳﺦ ﻣوﺛﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ مخاطرات طبیعی، ﺣﻮادث و ﺑﺤﺮان‌ها، تامین ایمنی، تقویت ﺗﺎب‌آوری ﺑﺎ ایجاد مدیریت یکپارچه در اﻣﺮ سیاستگذاری، برنامه ریزی، ایجاد هماهنگی و اﻧﺴﺠﺎم در زمینه‌های اﺟﺮایی و پژوهشی، اطﻼع‌رﺳﺎﻧﯽ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ، ساماندهی و ﺑﺎزﺳﺎزی ﻣﻨﺎطﻖ آسیب‌دیده ...» البته دولت مسوول حمل و نقل، مراقبت‌های جمعی، اسکان موقت، تدارکات، ایمنی و امنیت عمومی و زیرساخت‌ها هم هست.

روابط متقابل بخش‌های بهداشتی یا پزشکی با سایر بخش‌ها در زمان یک فاجعه یا شرایط اضطراری بزرگ مانند همه‌گیری کرونا، براساس قانون و البته استانداردی که در آژانس فدرال شرایط اضطراری امریکا نیز موجود است، وظیفه سازمان مدیریت بحران است که بنا به تعریف قابلیت و وظیفه این هماهنگی‌ها را دارد.

سازمان مدیریت بحران، مرکز هدایت همه مخاطرات و بحران‌ها هنگام سوانح طبیعی مانند زلزله، توفان، گردباد و سیل درنظر گرفته می‌شود ودر واقع یک سازمان «همه خطرات» است که آماده پاسخگویی به طیف وسیعی از بحران‌ها را دارد، ولی عملا مسوول همه‌گیری و پاندمیک بیماری‌ها هم هست.

اکنون و ۱۷ ماه بعد از شروع همه‌گیری کرونا و در پایان دولت دوازدهم و شروع دولت رییسی گستردگی چالش همه‌گیری ویروس کرونا با تلفات روزانه حدود ۴۵۰ نفر بر اثر فراگیر شدن سویه پنجم این ویروس وضعیتی اضطراری از نظر بهداشت عمومی ملی ایجاد کرده و پاسخ پزشکی در بیشتر استان‌ها در وضعیت اشباع و زیرساخت انسانی و بیمارستانی مورد نیاز در حد فراتر از اشباع مورد استفاده است.

این وضع اگر با شروع ماه محرم و عدم رعایت گروهی از مردم که به اجتماعات مذهبی بدون رعایت (و عملا بدون امکان رعایت پروتکل‌های بهداشتی) می‌روند، تشدید شود عملا تلفات روزانه می‌تواند از هزار نفر فراتر رود و چه بسا با موج جدید و دیگری از همه‌گیری مواجه شویم. این در حالی است که هنوز از اوج قبلی رها نشده‌ایم و ستاد کرونا، پیشنهاد تعطیلی -lock down - سراسری را احتمالا به دلیل ملاحظات سیاسی و اقتصادی رد کرده است.

اختلال در خدمات ضروری نه تنها در مورد فوریت‌های بهداشتی نیست، بنابراین تشدید بحران همه‌گیری با نزدیک شدن به پاییز ۱۴۰۰ ممکن است و این مساله نشان می‌دهد که سازماندهی مجدد سازمان مدیریت بحران کشور در آغاز دولت سیزدهم چه اهمیت حیاتی دارد، چراکه عن‌قریب نیاز خواهیم داشت یک سازمان منسجم و قوی در سطح ملی و زیرمجموعه کل سوانح و بحران‌ها را به صورت متمرکز مدیریت کند - در واقع بتواند مدیریت کند- و این در صورتی است که با کادر‌های جدید و با کیفیت این سازمان شکل علمی و درستی بیابد. نیاز‌ها فوری است. آقای رییسی لازم است به این سازمان توجه خاص داشته باشند.