اطلاعرسانی درباره اومیکرون
سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که تست PCR میتواند عفونت ناشی از سویه «امیکرون» را نیز تشخیص دهد، پوشش واکسیناسیون کرونا در آفریقای جنوبی در زمان شناسایی این ویروس، کمتر از ۲۸ درصد و بسیار پایین بوده که میتواند یکی از دلایل این جهش باشد.
حسین سنجری | بروز جهشهای ژنتیکی در ویروس کرونا - بسته به اینکه در کدام بخش از ویروس رخ داده باشد- میتواند بر میزان سرایتپذیری، عفونتزایی، شدت بیماریزایی و اثربخشی واکسنها اثرگذار باشد. در مقابل برخی محققان میگویند این نوع دارای تعداد زیادی جهش است، اما لزوما به این معنا نیست که نسبت به دلتا قابل انتقالتر است یا در برابر واکسن مقاومت بیشتری نشان میدهد.
مدیر موسسه ملی کنترل و پیشگیری از بیماریهای ویروسی چین میگوید: واکسنهای کووید- ۱۹ علیه سویه امیکرون، نیز موثر هستند و میتوانند شدت بیماری و میزان مرگ و میر را کاهش دهند؛ لذا هنوز مشخص نیست که این سویه از ویروس کرونا تا چه حد اثربخشی واکسنها را تحت تاثیر قرار خواهد داد و در این زمینه نیاز به اطلاعات و مطالعات بیشتری است.
سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که تست PCR میتواند عفونت ناشی از سویه «امیکرون» را نیز تشخیص دهد، پوشش واکسیناسیون کرونا در آفریقای جنوبی در زمان شناسایی این ویروس، کمتر از ۲۸ درصد و بسیار پایین بوده که میتواند یکی از دلایل این جهش باشد.
همچنین برخی محققان اظهار میدارند که احتمال دارد ویروس در طول عفونت مزمن یک فرد دچار نقص سیستم ایمنی تکامل یافته باشد؛ به این معنا که امیکرون میتواند در بدن یک بیمار درمان نشده مبتلا به ویروس اچآیوی (ایدز) تکامل یافته باشد. آفریقای جنوبی با ۸.۲ میلیون بیشترین جمعیت مبتلا به اچآیوی را در جهان داراست.
به هر تقدیر براساس اطلاعات رسانهای انتشار یافته در آسیا نیز دو مورد در هنگکنگ و یک مورد در ژاپن مورد شناسایی و تایید قرار گرفته که امکان وجود افراد بدون علامت و در مرحله ابتدایی بیشتری وجود خواهد داشت.
آسیبشناسی مدیریت پاندمی و بروز جهش ویروسی
در خصوص پیدایش سویه جدید و جهش یافته امیکرون نکته حایز اهمیت همان تاکیداتی و بیمی بوده که وزارت بهداشت را بر اولویتبخشی، تسریع و گسترش واکسیناسیون در جامعه واداشته است.
بهطور کلی آیندهنگاری و سناریوهای محتمل در زمینه پاندمی کرونا در در بدترین حالات خود دربردارنده امکان ایجاد کانونهای پایدار بیماری و احتمال ایجاد سویههای جهش یافته و مقاوم و به هدر رفتن نتایج حاصل از واکسیناسیونهای قبلی است.
جمعیت بالای ویروس در گردش در جوامع این زمینه را مهیا میسازد. این احتمال در سایه غفلت، بیمبالاتی و سوءمدیریت مجریان در برخی کشورها و از سوی دیگر بیاعتنایی و جدی نگرفتن عواقب این امر از سوی جامعه و عدم تبعیت از اصول مدیریت بیماری است.
مساله دیگر ماهیت جهانی شدن ارتباطات و اقتصاد است که هر نوع مشکل کانونی را میتواند به یک مشکل جهانی فراگیر تبدیل کند، لذا نمیتوان پنجرهها را بست به این امید که مصونیت حاصل خواهد شد. با این روند هیچ نقطه و هیچ کس از گزند آثار بیماری مصون نخواهد بود؛ لذا با مدیریت جزیرهای نمیتوان بهطور کامل با یک پدیده عالمگیر مقابله کرد.
بر این اساس برونرفت از این معضل جهانی درگرو یک مدیریت یکپارچه و هماهنگ جهانی است. احتکار، اعمال تبعیض و عدم در اختیار گذاشتن دانش و فرآوردههای درمانی و بیولوژیک نظیر واکسن از سوی کشورهای توسعه یافته به کشورهای فقیر نیز پدیده مذمومی است که به شعلهور شدن و بقای بیماری منجر خواهد شد.
انتظار میرود مردم جهان با بهرهگیری از خردجمعی و حس مسوولیتپذیری نسبت به این موضوع واکنش به خرج دهند. در خصوص سویه جهش یافته امیکرون نظرات اغراقآمیز فراوان و بعضا فاقد اعتبار گسترش یافته که بعضا قابل اعتماد نیستند ولی بخشی از اطلاعات انتشار یافته از مراکز علمی معتبر دلالت بر چند تفاوت و وجه ممیزه این سویه در مقایسه با سویههای قبل دارد:
۱- همزمانی جهشهای متعدد
۲- پایداری حیاتی و دارای ماندگاری بالاتر
۳- مسریتر بودن
۴- امکان مقاوم بودن در برابر واکسنهای در دسترس کنونی
مدیریت مقابله با وضعیت محتمل جدید
به نظر میرسد روشهای مقابله باید متناسب و برگرفته از وجوه ممیزه این سویه جدید باشد. این خصوصیات اگر از صحت کافی برخوردار باشد، مدیریت صحنه را بسیار دشوار میسازد، زیرا اکنون با جوامعی مواجه هستیم که از قید بندهای ایجاد شده و محدودیتها و معضلات اجتماعی و اقتصادی کرونا در دو سال اخیر خسته شده و بیم آن میرود که کمتر پذیرای دستورالعملهای دشوار باشند.
علیایحال با صداقت و اطلاعرسانی به موقع و استفاده از ظرفیت تشکلهای مردمنهاد و گروههای برخاسته از بطن جامعه میتوان انتظار داشت که بخش بزرگی از جامعه از این مسیر تبعیت کنند.
الف- در مورد سرایتپذیری فزون یافته این سویه میتوان به کنترل ورودیها، محدودسازی ترددهای بینالمللی از مناطق پرخطر، زیر نظر گرفتن و غربالگری در مرزها، شناسایی و قرنطینهسازی موارد مشکوک، درمان موثر و کافی برای موارد مبتلا اقدام کرد. این امر به نوبه خود در صورت ورود بیماری از سرعت گسترش کاسته و موجب میشود امکانات درمان بستر موجود تکافوی بیماران را بدهد و موجب سرریز شدن بیماران نشود.
ب- در خصوص مقاوم بودن نسبت به واکسنها، به شواهد مستند کشورهای درگیر اشاره و نتایج بررسی اثربخشی واکسنهای کنونی سریعا اعلام شود و در صورت صحت مقاومت تلاش و همکاری در زمینه ساخت یا تامین واکسن جدید صورت گیرد.
ج- در مورد پایداری حیاتی ویروس باید شرایط مدیریت استرس و بهبود تغذیه، مقاومسازی جسمی و فعالیت فیزیکی در جنب استفاده از لوازم حفاظت شخصی اطلاعات عمومی و آموزشهای لازم به نظر مردم رسانده شود. همچنین بر اساس نوع رفتار ویروس استانداردهای مراقبت بهداشتی و بالینی از جمله نوع درمان، مدت قرنطینه، فاصلهگذاری و بستری مورد تجدیدنظر واقع شود.
د- در نهایت کاهش بار و جمعیت در گردش ویروس از طریق مراقبت و پیشگیری، واکسن یا درمان موثر مبتلایان زمینه را برای جهشهای بعدی و پدید آمدن فرمهای مقاومتر، محدود خواهد کرد.
ملاحظات و سیاست رسانهای ما باید:
۱) متضمن این واقعیت باشد که واکسیناسیون کنونی در کشور نه تنها برای این بیماری جدید بیفایده نبوده، بلکه دوچندان بر استمرار آن تاکید میشود.
۲) برجسته کردن موضوع خاستگاه و محل پیدایش فرم مقاوم و جهش یافته در مناطق با واکسیناسیون اندک با هدف تقویت انگیزه برای واکسیناسیون.
۳) عدم گمانهزنی از روند گسترش و ورود بیماری به کشور بدون استنادات و شواهد کافی.
۴) غربالگری و شناسایی موارد مشکوک و در صورت تایید اعلام سریع به مردم.
۵) رصد اخبار و تجارب جهانی و اطلاعرسانی عمومی نسبت به موفقیتهای حاصله در جهان.
۶) روشنگری جامعه از سوی شخصیتهای علمی صاحب صلاحیت نه مظنون به تعارض منافع.
۷) پیشدستی در تولید محتوا و خبر و اقناع افکار عمومی در جهت تنگ کردن عرصه برای اخبار جعلی.
۸) رصد شایعات و سیاهنماییها و پاسخ مستقیم و غیرمستقیم در جهت کاهش نگرانی مردم.
۹) آموزش عمومی در خصوص علایم هشداردهنده اختصاصی ابتلا (نحوه شناسایی بیماری) و نحوه برخورد با آن.
۱۰) ترویج روشهای مدیریت استرس و مهارت رهایی از ترس مزاحم.
۱۱) فرهنگسازی و ترویج خودمراقبتی در برابر پیشگیری از ابتلا یا مدیریت بیماران سرپایی.
۱۲) ترویج بهبود تغذیه و مقاومسازی جسم در برابر ابتلا یا عوارض و لطمات ناشی از بیماری.
۱۳) تاکید بر موثر بودن اصول اساسی بهداشت عمومی و روشهای پیشگیری شامل شستوشوی مداوم دستها، استفاده از لوازم حفاظت شخصی و جمعی، رعایت فاصلهگذاری هوشمند اجتماعی و واکسیناسیون.