ریزش ادامه دار بورس

امیرعلی جراحی | بازار سهام چند ماهی می‌شود که افت در نماگر‌های اصلی را شاهد است. اصلی‌ترین دلیلی که این امر را در پی داشته، کاهش قابل توجه استقبال و امید فعالان نسبت به بورس است. آمار میانگین روزانه ارزش معاملات که بیان‌کننده میزان استقبال سرمایه‌گذاران نسبت به بورس بوده، خبر‌های خوبی برای تحلیلگران ندارند. دلایل مختلفی باعث این افت شده است.

این دلایل عبارتند از ناامیدی سهامداران از آینده سهام، تصمیمات مبهم سیاستگذاران و دیگر مواردی که همگی باعث فراگیر شدن رکود در بازار سرمایه شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تا زمانی که ریسک‌های سیستماتیک موجود، رفع ابهام نشوند و فعالان بازار سهام نسبت به آینده بورس امید نداشته باشند، خالص ورود پول افراد خرد را شاهد نخواهیم بود. این موضوع همان‌طور که هنوز جریان دارد، باعث می‌شود توانی برای بازار سرمایه نمانده و همچنان روند نزولی شاخص کل ادامه داشته باشد.

عواقب خروج پول

بازار سهام در روز سه‌شنبه سوم آبان‌ماه مانند چند ماه اخیر با بی‌رغبتی سرمایه‌گذاران مواجه شد. چند روزی است که نماگر‌های اصلی بورس افت‌های قابل‌توجهی را به ثبت رساندند.

یکی از دلایل این افت‌های چندروزه، بدبین‌تر شدن سهامداران نسبت به بازار بوده که در پی از دست دادن حمایت یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحدی شاخص کل محقق شده است. شاخص کل در روز گذشته افت ۱۰هزار و ۶۰۰واحدی معادل ۸۴/ ۰درصد را تجربه کرد.

همچنین شاخص هم‌وزن پا به پای شاخص کل توانست کاهش ۳۵۷۰ واحدی معادل ۹۶/ ۰درصد را داشته باشد. این آمار‌ها نشان می‌دهد این دو شاخص تا حدودی به یک میزان نوسان کرده و حاکی از همگرا بودن آن‌ها بوده که نشان می‌دهد سهام بزرگ و کوچک، هردو تحت فشار کمبود تقاضای فعالان بوده است.

با در نظر گرفتن افت امروز دو نماگر بازار سهام، شاهد این هستیم که شاخص کل از قله امسال خود در اواخر اردیبهشت‌ماه، بازدهی ۲۱- درصدی و شاخص هم‌وزن افت ۱۷درصدی در طی ۱۰۵ روز کاری، برای سهامداران به ثبت رسانده است. در بازار روز سه شنبه ارزش معاملات خرد (سهام و حق تقدم) نزدیک به ۱۳۹۰میلیارد تومان بود.

بررسی این آمار در گذشته می‌تواند به تحلیلگران کمک کند تا به میزان استقبال سهامداران در بورس پی ببرند. میانگین روزانه ارزش معاملات خرد در مهرماه برابر با ۱۲۶۰میلیارد تومان بوده که نشان می‌دهد استقبال فعالان بازار در روز گذشته نسبت به میانگین روزانه ماه گذشته رشدی در حدود ۱۰درصد را به خود دیده است.

بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد روند میانگین روزانه ارزش معاملات در ۴ ماه گذشته روند نزولی را به ثبت رسانده است. با توجه به آمار‌ها در ۴ ماه تیر، مرداد، شهریور و مهر میانگین روزانه ارزش معاملات خرد به ترتیب برابر با ۲۱۰۰میلیارد تومان، ۱۸۷۰میلیارد تومان، ۱۶۸۵میلیارد تومان و ۱۲۶۰میلیارد تومان بوده است.

این روند نزولی نشان‌دهنده افت اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به بازار سرمایه است. این کاهش میانگین در ماه، دلایل مختلفی مانند ناامیدی سهامداران از آینده سهام، تصمیمات مبهم سیاستگذاران، رکود در بازار‌های جهانی و انتظارات رو به رشد تورمی برای اقتصاد‌های مهم جهان دارد. همه این عوامل دست به دست هم داده و باعث شده‌اند بازار سرمایه جزو اولویت‌های اول سرمایه‌گذاران نباشد.

علاوه بر ارزش معاملات خرد، میزان خالص خروج یا ورود پول افراد حقیقی یکی از آمار‌های مهم برای بررسی میزان رونق بازار‌های مالی است. در روز گذشته خالص تغییر مالکیت پول افراد حقیقی به حقوقی بیش از ۲۹۰میلیارد تومان بود. با بررسی تاریخچه این آمار متوجه می‌شویم میانگین روزانه خالص خروج پول افراد حقیقی برابر با ۱۷۴میلیارد تومان بوده است.

این آمار نشان می‌دهد رشد خالص تغییر مالکیت افراد حقیقی به حقوقی در روز سه‌شنبه نسبت به میانگین ماه گذشته بیش از ۶۵درصد بوده است. این رشد بیانگر خروج پول افراد خرد بوده که به بازار‌های رقیب بورس، مانند اوراق با درآمد ثابت، طلا و بازار املاک در حال مهاجرت هستند.

خروج پول افراد حقیقی در بلند‌مدت امری مضر برای بازار سهام تلقی می‌شود. به گونه‌ای که اگر این موضوع برای چند ماه تکرار شود، بازار سرمایه با یک موج بی‌اعتمادی و ناامیدی از سوی فعالان مواجه شده و برای بازگرداندن این اعتماد، زمان زیادی نیازمند است.

بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد طی ۴ ماه گذشته میانگین روزانه خالص خروج پول افراد حقیقی ابتدا روند نزولی داشته و دوباره صعودی شده است.

آمار‌ها حکایت می‌کنند که طی ۴ ماه گذشته به ترتیب میانگین روزانه تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی برابر با ۲۶۰میلیارد تومان، ۱۶۴میلیارد تومان، ۱۳۴میلیارد تومان و ۱۷۴میلیارد تومان بوده است. به نظر می‌رسد دلیل افت این آمار در ابتدا ناشی از امیدوار شدن فعالان نسبت به اخبار برجامی بوده و با توجه به اینکه در طی یک ماه اخیر خبر‌های مثبتی از برجام منتشر نشده، این امیدواری کاهش یافته که نتیجه آن را در رشد مجدد این آمار در مهرماه می‌توان مشاهده کرد.

بررسی نقشه بازار سهام در روز گذشته حاکی از بدحال بودن بورس تهران دارد. در میان صنایع مختلف ۵ صنعت فرآورده‌های نفتی، «خودرو و قطعات»، شیمیایی، فلزات اساسی و «بانک‌ها و موسسات اعتباری» بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص دادند.

در تمام این ۵ صنعت اکثر نماد‌ها در درصد‌های منفی در حدود ۲درصد به سر می‌بردند. در میان نماد‌های بورسی، ۵ سهم شبندر، فولاد، شپنا، سآبیک و خودرو جزو نماد‌های پرتراکنش بوده که هر کدام به ترتیب ارزش معاملاتی برابر با ۱۰۸میلیارد تومان، ۴/ ۵۷میلیارد تومان، ۵۷میلیارد تومان، ۷/ ۲میلیارد تومان و ۶/ ۲۹میلیارد تومان داشته‌اند.

در بازار روز سه‌شنبه از میان ۶۹۱ نماد موردمعامله در بورس و فرابورس، ۱۲۱ نماد مثبت، ۵۳۶ نماد منفی و ۳۴ نماد در صفر تابلوی کار خود را به پایان رساندند. این آمار نشان می‌دهد در حدود ۷۸درصد از نماد‌هایی که تحت معامله قرار گرفتند در درصد‌های منفی بسته شدند که عدد قابل‌توجهی است.