کشف راز مرگِ یک نوزادِ مومیایی مرموز در اتریش
کالبد‌شکافی مجازی جسد که با کمک سی‌تی‌اسکن انجام شده است آثاری از ناهنجاری را در دنده‌های این کودک نشان می‌دهد.
فرادید | سردابِ یکی از قدیمی‌ترین خانواده‌های اشرافیِ اتریش قرن‌هاست که راز غم‌انگیزی را در خود جای داده است. پسری که احتمالاً بیشتر از یکی دوسال ندارد و نه از گرسنگی و نه از جراحت مرده است. بلکه به یک دلیلِ ساده و آن هم نیاز به دریافتِ نور خورشید جان باخته است. این کودک پسر مومیایی‌شده در سرداب خانوادگیِ کُنت استارهمبرگ، به‌نظر می‌رسد که بین قرن‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی در آنجا به خاک سپرده شده باشد.
به گزارش فرادید، بدن کوچک او کاملاً پژمرده و خشک‌شده، اما هنوز با جزئیات مشخص است و در پارچه‌ای نفیس از ابریشم پیچیده شده است. او در خانواده‌ای مرفه متولد شده، اما عمر کوتاهش نشان می‌دهد که زندگی سالمی نداشته است.
کالبد‌شکافی مجازی جسد که با کمک سی‌تی‌اسکن انجام شده است آثاری از ناهنجاری را در دنده‌های این کودک نشان می‌دهد که شبیه نشانه‌های سوءتغذیه، به‌خصوص کمبودِ ویتامین دی است. این بیماری با عنوان راشیتیسم باعث خم شدنِ استخوان‌های ران می‌شود که در استخوان‌های پای این کودک مشخص نبود.
محققان با باز نگه داشتنِ ذهنِ خود بروی احتمالات مختلف، یک احتمال دیگر را برای مرگ کودک تشخیص دادند: کمبود ویتامین سی که منجر به بیماریِ اسکوربوت می‌شود. ناهنجاری‌های دنده‌ها دقیقاً شبیه این دو وضعیت نبودند، اما شباهت‌شان به اندازه‌ای بود که محققان بخواهند تحقیقات بیش‌تری انجام دهند.
آزمایشِ بافت چربی این نوزاد ۱۰ تا ۱۸ ماهه نشان داد که او لااقل درمقایسه با هم‌سن‌وسال‌های زمانِ خودش اضافه‌وزن داشته است. درنتیجه، محققان تردید داشتند که این نوزاد در عمر کوتاهش خوب غذا نخورده باشد که کمبود ویتامین سی را نامحتمل‌تر می‌کرد. اما ویتامین دی مستقیم از طریق مصرف غذا جذب نمی‌شود بلکه از طریق واکنش‌های شیمیایی که به اشعه فرابنفش خورشید بستگی دارد، در پوست تولید می‌شود که نشان می‌دهد این کودک از سوءتغذیه شدید که ناشی از کمبود غذا بوده جانش را از دست نداده بلکه سوءتغذیه او مربوط به کمبودِ نور خورشید بوده است.
این ماده شیمیایی برای ساخت استخوان‌ها در دوران کودکی حیاتی است که می‌تواند علتِ ناهنجاری‌های استخوانی را در این کودک نشان دهد. نور خورشید هم‌چنین جذب بهتر کلسیم و فسفر را در طولِ زندگی بهبود می‌بخشد. آندرآ نرلیخ، آسیب‌شناس از دانشگاه مونیخ، می‌گوید: «ترکیبِ چاقی با کمبود شدید ویتامین نشان می‌دهد که وضعیتِ تغذیه‌ای خوب بوده، اما کودک در معرض نور خورشید نبوده است.»
راشیتیسم لزوماً مرگبار نیست، اما محققان با نگاهی به ریه‌های کودک متوجه عفونتِ ذات‌الریه شدید در ریه‌های او شدند که در کودکانی که از کمبود ویتامین دی رنج می‌برند رایج است. بعد از قرن نوزدهم و همه‌گیریِ راشیتیسم بود که دانشمندان متوجه اهمیت نور خورشید برای ساختِ استخوان‌ها شدند که البته برای کمک به نوزادِ خانواده استارهمبرگ دیر بود.
نوزادِ مومیاییِ اتریشی فقط یک نوزاد در یک برهه زمانی خاص در یک خانواده خاص و در بخشی از اروپاست، اما با توجه به اینکه تعداد کمی از قبر‌های کودکان تااین‌اندازه سالم باقی مانده است، این کشف، کشفی جالب است که دانش محققان را درباره وضعیتِ زیستِ نوزادان در قرونِ ۱۶ و ۱۷ میلادی افزایش می‌دهد.
در این دوران، اشراف‌زادگان اغلب از نور خورشید پرهیز می‌کردند تا پوست‌شان سفید گچی باقی بماند، زیرا این رنگ پوست در اغلب اروپا نشانه‌ای از خانواده‌های بلندپایه و ثروتمند بود. فقط دهقانان و کارگران بودند که پوست‌های آفتاب‌سوخته داشتند. در ایتالیا نیز، اسکلت کودکان خانواده‌های اشراف‌زاده که در قرونِ ۱۶ و ۱۷ در فلورانس دفن شده‌اند، نشانه‌هایی از راشیتیسم شاملِ انحنای اعضای بدن دارند.
محققانی که در همین زمینه در سال ۲۰۱۳ مقاله‌ای نوشته‌اند استدلال کرده‌اند که به تأخیر انداختنِ تغذیه کودک با مقادیرِ کافی از غذای سفت که می‌تواند اندکی کمبودِ ویتامین دی را در بدن جبران کند، خطر راشیتیسم را در نوزادان افزایش داده بوده است. مشخص نیست که آیا نوزادِ اتریشی که در سرداب پیدا شده است از شیر گرفته شده بوده یا غذای سرشار از چربی و غنی از ویتامین دی می‌خورده است. آنچه می‌دانیم این است که به او خوب غذا داده‌اند و از او خوب مراقبت می‌شده است. درواقع، مقادیرِ بالای چربی در بدنِ او باعث شده که بقایای جسدش تا امروز خوب باقی بماند.
شواهدی که اخیراً گردآوری شده است نیز نشان می‌دهند که کمبود ویتامین دی به چاقی دورانِ کودکی مرتبط است که باعث شده پرسش‌هایی نظیر اینکه رژیم غذاییِ برتر او چه نقشی در بیماری‌اش داشته است، مطرح شود. باتوجه به اینکه کودک با کتِ تدفینی از جنس ابریشم دفن شده و تنها نوزادی است که در این سردابِ خانوادگی پیدا شده، محققان حدس می‌زنند که او نوزاد اول این خانواده بوده و با توجه به شجره خانوادگی احتمالاً گانداکر، گرگور یا ریچارد نام داشته است. متأسفانه هیچ یادداشتی روی تابوت او وجود ندارد.
نرلیخ می‌گوید: «این فقط یک مورد است. اما از آنجایی که می‌دانیم مرگ نوزادان در آن زمان بسیار بالا بوده است، مشاهدات ما ممکن است اثر مهمی روی بازسازیِ زندگیِ نوزادان حتی در طبقاتِ اجتماعی بالاتر ایفا کند.»
منبع: Science Alert
ترجمه: سایت فرادید
