این خانه امن نیست
خانه ام، امن نیست، از پدر و مادرم میترسم، میخواهند مرا به زور شوهر دهند، احساس میکنم در اینجا جایی ندارم.
کد خبر :
۵۴۴۰۱
بازدید :
۲۱۱۱
میگوید: خانه ام، امن نیست، از پدر و مادرم میترسم، میخواهند مرا به زور شوهر دهند، احساس میکنم در اینجا جایی ندارم. «نمی توانم با پدر و مادرم زندگی کنم. شرایط خانواده ام خوب نیست، با من سر سازگاری ندارند، احساس میکنم تو خونه؛ جایی ندارم».
اینها جملات دختر ۱۴ یا ۱۵ سالهای است که از ترس پدر و مادری که میخواستند او را به زور شوهر دهند، شنیده میشد؛ دخترکی که شاید مفهوم کانون گرم خانواده را نفهمد، اما خوب میداند که تنها راه نجاتش از ازدواج اجباری، فرار از خانه است.
نگاه معصومانه اش چنان خیره به دستان گرم بازدیدکنندگان از مرکز (خانه امن) بود که گویا با چهره اش التماس میکرد که نگذارید خانواده ام به اینجا بیایند، ترسی در وجودش بود. هر بار که زبان میگشود فقط این جمله را میشنیدیم «این خانه دیگر جای من نیست».
دستان گرمش را در میان دستانم گرفتم، در چشمانش برق شادی دیده میشد. انگار دخترک چیزی نمیخواهد جز اینکه در این خانه امن بماند تا پدر و مادرش نتوانند به زور او را شوهر دهند.
خانههای امن، اماکنی هستند که برای حمایت از زنان و دختران خشونت دیده یا در معرض خشونت از جمله موارد همسرآزاری در سراسر کشور، ایجاد شده، زنان و دختران در معرض خشونت میتوانند در این محیطهای امن، اقامت کنند. اکنون حدود ۳۰ خانه امن در کشور فعالیت دارد.
* از خانه فرار کرده ام
دختری که با ناامیدی تمام به اورژانس اجتماعی آمده و اکنون در خانه امن زندگی میکند، با ترس و دلهره نمیتواند از مشکلش بگوید. با لحنی کودکانه میگوید، «بهت بگم» وقتی اطمینان حاصل میکند لب به سخن میگشاید.
«من از خانه فرار کردم، چون میخواستند من را به زور شوهر بدهند، من سنی ندارم که بخواهم شوهر کنم. میخواستم خودکشی کنم. در را به روی من قفل کرده بودند و میگفتند اگر ازدواج نکنی نمیتوانی اینجا زندگی کنی». «هیچ تلفنی در دسترس نداشتم، با هزاران مشکل خودم را به اورژانس اجتماعی رساندم».
فرار، مسالهای که تنها به ایران اختصاص ندارد، طبق آمار سازمان بهداشت جهانی سالانه یک میلیون نوجوان ۱۳ تا ۱۹ ساله از خانه فرار می کنند که ۷۴ درصد آنها دختر هستند.
طبق آخرین گزارشهای رسمی به نقل از «حسن اسد بیگی»، رئیس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی در ۶ ماهه نخست سال گذشته (۱۳۹۶)، ۶۴۴ دختر فراری در بهزیستی پذیرش شدند که نسبت به ۱۰۰ مورد فرار پسران قابل تامل است.
دخترک دیگری که در خانه امن زندگی جدیدی را شروع کرده است، میگوید: پدر و مادرم مشکل اعتیاد داشتند، حتی خاله ام هم پدرم و مادرم را به کمپ برد، اما دوباره شروع به مصرف مواد مخدر کردند، پدر و مادرم از هم جدا شدند و من الان پیش ناپدری و نامادریم زندگی میکنم». دخترک که از خانه فرار کرده و به اورژانس اجتماعی پناه آورده است، ادامه میدهد: ناپدری و نامادریم هم اعتیاد دارند و مورد آزار و اذیت قرار گرفتم.
اورژانس اجتماعی با شماره ۱۲۳ که روزانه به تماسهای زیادی از دختران و بانوان پاسخ میدهد، شاید برای خیلیها ناآشنا باشد، اما کسانی که مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند با این شماره خوب آشنا هستند.
*۲۴۰ مرکز اورژانس اجتماعی در کشور
اکنون بیش از ۲۴۰ مرکز اورژانس اجتماعی در کشور وجود دارد که تعداد ۴۰ مرکز آن در سال ۹۶ راه اندازی شده است.
دخترک ۱۵ ساله میگوید: خودم فرار کردم و مستقیم به این مرکز (اورژانس اجتماعی) آمدم. میدانستم مرکز کجاست.
این کودک معصوم که دیگر از خانه و خانواده اش ناامید شده است، ادامه میدهد: زن دایی ام میتواند به من کمک کند تا از اینجا (خانه امن) بروم.
شاید هر روز در خبرها شنیده باشید که دختران یا حتی پسران زیادی از خانه خود فرار میکنند و خانه شان را مکانی امن برای زندگی نمیدانند، اما باید سوال کرد تا چه زمانی باید این آسیبها را دید. چرا باید کانون گرم خانواده به سردی بگراید و برخی کودکان طاقت زندگی در آن را نداشته باشند؟ علت چیست و چرا چنین است؟
یکی دیگر از مددجویان در خانه امن که پسر بچهای ۶ ساله هم دارد، میگوید: شوهرم مصرف کننده موادمخدر (معتاد) است. به دلیل اینکه بیکار بود، خودم مجبور بودم کار کنم و هزینههای زندگی ام را تامین کنم، اما، چون مواد مصرف میکرد به من تهمت و انگ میزد. دیگر نمیتوانستم به کارم ادامه بدهم.
وی ادامه میدهد: خانوادهها (خانواده خودم و خانواده شوهرم) هم به جای اینکه به ما برای ادامه زندگی مان کمک کنند انگار تلاششان این بود که زندگی ما از هم بپاشند، در مدت ازدواج بارها مورد ضرب و شتم قرار گرفتم. خانوادهها را در جریان قرار دادم و، چون دیگر سرپناهی نداشتم متاسفانه خانوادهها تصمیم بر جدایی ما گرفتند. دنبال طلاق رفتیم به ذهنم رسید که به اورژانس اجتماعی زنگ بزنم تا بتوانم در این خانه امن حداقل در کنار فرزندم زندگی آرامتر و امن تری داشته باشم.
این زن که حدود ۳۰ سال سن دارد میگوید:، چون از نظر روحی و روانی امنیت نداشتم، حدود دو ماه است که به این مرکز آمده ام و اکنون درگیر مشکلات زندگی ام هستم و اگر بتوانم با در اختیار داشتن تسهیلات، خانهای مستقل داشته باشم، میتوانم زندگی ام را بهتر بگذرانم.
یکی از مددکاران اجتماعی این خانه امن نیز میگوید: این مرکز در بین ۱۴ استان به صورت پایلوت دارای وکیل دادگستری است. بقیه مراکز، مشاور حقوقی دارند. مسئله اصلی ما مشکلات حقوقی و قضایی این بانوان است.
وی تصریح میکند: متاسفانه در دادگستری و مراجع قضایی نبود شناسنامه دار شدن بچهها به علل مختلف به دلیل اینکه سرپرست شان آنها را قبول نمیکند یا بدسرپرست هستند؛ دچار مشکل هستیم. در برخی مواقع سرپرستان خانواده، این کودکان معصوم را قبول نمیکنند، البته سازمان بهزیستی دو سال است که این کودکان را نگهداری میکند.
وکیل این خانم نیز میگوید: نمیتوانیم ارتباطات بین سازمانی را حل کنیم به ویژه در خانههای امن. چون بسیاری از این دختران مشکل جدی دارند.
این صحبتها در جریان بازدید یک روزه معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری از یکی از خانههای امن کشور شنیده شد و صد البته که هزاران نفر از دختران این سرزمین با انواع آسیبهای اجتماعی مواجه هستند، چه خوب است که با انجام فعالیتهای پیشگیرانه و هدایت بهتر نوجوانان و جوانان و آموزش مهارتهای زندگی به خانوادهها بتوان از این گونه آسیبها به ویژه خشونت علیه کودکان و نوجوانان جلوگیری کرد.
* ابتکار: افزایش آسیبهای اجتماعی رنج آور است
معصومه ابتکار، وجود آسیبهای اجتماعی را به عنوان یک مشکل جدی به ویژه در حوزه زنان و دختران مههم میداند و میگوید: دیدن آسیبهای اجتماعی بانوان بسیار رنج آور و آزاردهنده است.
وی تصریح میکند: افزایش آسیبهای اجتماعی در میان دختران و بانوان خاطره خوشی برای ما نمیگذارد. وقتی به خانههای امن میروم، تحمل اوضاع برایم بسیار سخت است، چون مشکلات بسیار زیاد است و همه باید برای رفع مشکلات آنها تلاش کنیم.
ابتکار اضافه میکند؛ افزایش آسیبهای اجتماعی که بخشی از آن از طریق تماس با اورژانس اجتماعی منعکس میشود برای ما رنج آور است، چون نشان میدهد، دختران و زنان به حدی مورد آزار و اذیت قرار میگیرند که اورژانس را سرپناهی برای خودشان میدانند.
ابتکار با یادآوری فعالیت خانههای امن برای مادران و فرزندانشان در کشور ادامه میدهد: وقتی به خانههای امن میروم و کودکانی که خانه خودشان که باید برایشان محل محبت، عشق، نشاط و حمایت باشد، را رها میکنند و مجبور به آمدن به خانه امن به همراه مادران خود شده اند، این موضوع بسیار برایم دردناک است.
ابتکار میگوید: کانون اصلی زندگی همه ما خانواده است. هیچکس مهربانتر از پدر و مادر نیست و آنها فقط دلسوز هستند. بالاخره همه باید به خانواده برگردیم، اما این افراد به حدی رنج دیده اند که حاضر به حضور در خانههای خودشان نیستند که همه باید برای آنها تلاش کنیم که از مشکلاتشان کاسته شود و دیگر شاهد این دخترانی که از خانواده گریزان باشند، نباشیم.
ابتکار درباره مشکلاتی که گریبان این دختران کوچک را گرفته است، میگوید: ما حتما با خانواده آنها صحبت میکنیم تا بتوانیم آنها دوباره به کانون گرم خانواده شان برگردانیم.
ابتکار میگوید: خانه امن مکان مناسبی است و حتما به این افراد کمک میشود. امیدواریم بتوانیم مشکلاتشان را به حداقل برسانیم.
معاون رئیس جمهوری از اینکه دختران و بانوان آسیب دیده و خشونت دیده در کشور با اورژانس اجتماعی آشنا شده اند، ابراز رضایت میکند، اما میگوید: اینکه افزایش شمار تماس گیرندگان را شاهد هستیم، نگران کننده است.
میگوید: شمار زنان تماس گیرنده با اورژانس اجتماعی افزایش یافته است و این نشان میدهد که افرادی که خشونت دیده هستند، به خوبی میدانند که اورژانس اجتماعی و مددکاران آن میتوانند یاریگرشان باشند پس همه باید برای معرفی بیشتر اورژانس اجتماعی تلاش کنیم.
معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری میگوید: متاسفانه بخشی از مشکلات و آسیبهای اجتماعی امروز جامعه ناشی از نشنیدن صدای نسل جوان و فقدان گفت و گوهاست که همین عامل میتواند منشا بروز بسیاری از آسیبها و معضلات اجتماعی شود.
یکی از مسئولان اورژانس اجتماعی بدون ذکر نام خود میگوید: ما تا ۲۱ روز فرصت میدهیم که خانوادههای این افراد به سراغشان بیایند اگر در این مدت زمان تعیین شده خانواده هایشان آمدند که پس از بررسی شرایط به کانون خانواده بر میگردند، اما پس از این مدت تیم تخصصی ما با اقوام نسبی و سببی آنها رایزنی میکند و اگر قابل بازگشت به خانواده بودند، بازگردانده میشوند. در غیر این صورت در این مراکز میمانند.
وی ادامه میدهد: حتی اگر خانوادهها مشکل معیشتی داشته باشند کمکهایی به آنها میشود تا بتوانند زندگی شان را بگذرانند.
ابتکار، اظهار میکند: هیچ کانونی گرمتر و بهتر از خانواده نیست و همه شما بالاخره روزی به این کانون برمی گردید. تلاش میکنیم که این مشکلات دخترانی که از کانون گرم خانواده جدا میشوند، به حداقل برسد. البته بسیاری از این کودکان با شماره ۱۲۳ تماس برقرار میکنند و خودشان را از این جهنم نجات میدهند.
ابتکار ادامه میدهد: امیدواریم مشکل خانههای امن و دخترانی که نیاز به کمک حقوقی و مشاوره با خانوادهها را دارند به زودی حل شود البته خیلی اوقات خانواده گسترده میتواند مشکلات را به راحتی حل کند.
* برخی خانوادهها مهارت مواجهه با آسیب را ندارند
ابتکار معتقد است: برخی خانوادهها مهارت مواجه با آسیب را ندارند و مشکلات را بدتر میکنند. وی خاطرنشان میکند: وقتی دختری میگوید خانه جای من نیست و نمیتوانم زندگی کنم به یک تشخیص درستی رسیده است که دیگر نمیتواند آنجا طاقت بیاورد پس باید خانواده گسترده مشاوره شوند تا به آنها کمک شود.
ابتکار میگوید: مهمترین اقدامی که میتوان برای این افراد که به اورژانس اجتماعی یا خانههای امن پناه میآورند، ارائه خدمات پس از حادثه است. مسئولان اورژانس اجتماعی ارائه خدمات را به صورت شبانه روزی دارند و امیدواریم این خدمات به شکل مطلوبی به این افراد ارائه شود.
یک اپراتور اورژانس اجتماعی میگوید: آمبولانس ۱۲۳ و حتی مرکز اورژانس اجتماعی برای بسیاری از مردم شناخته شده است.
وی ادامه میدهد: شماره تلفن ۱۴۸۰ برای مشاور کودک نیز وجود دارد. بچههایی که ۱۵ یا ۱۶ سال دارند و ناپدری یا نامادری یا هر مشکلی دیگر در این زمینه دارند با این شماره تماس میگیرند و در اورژانس اجتماعی مسائل آنها بررسی میشود.
وی اضافه میکند: روزانه ۱۰ تا ۱۲ مورد تماس مرتبط در زمینه خشونت یا مسائل مربوط به آسیبهای اجتماعی به مرکز اورژانس برقرار میشود البته روزانه ۱۰۰ مورد تماس با اورژانس اجتماعی برقرار میشود، اما بسیاری از این تماسها مربوط به دیگر حوزه هاست و اگر کسی به مداخله نیاز داشته باشد از طریق واحد سیار به این افراد کمک میشود.
اپراتور مرکز اورژانس اجتماعی ادامه میدهد: در صورت نیاز برخی افراد آسیب دیده به صورت حضوری در اورژانس اجتماعی حاضر میشوند و حتی برای موضوع ضرب و شتم واحدهای سیار اورژانس به صورت ۲۴ ساعته وارد عمل میشود.
وی درباره اینکه برای حضور در منازل افرادی که ضرب و شتم شده یا خشونت را تجربه کرده اند، چه اقداماتی انجام میشود، اظهار میکند: برای این موضوع حکم قضایی را میتوانیم به راحتی دریافت کنیم حتی در برخی مواقع با حضور قاضی کشیک اقدام میکنیم.
وی اضافه میکند: تیم مشاورهای ما برای کسانی که دچار خشونت میشوند پس از حادثه نیز وارد عمل میشود.
فرزانه امیر یزدانی، رئیس گروه دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور میگوید: با کمک سازمانهای مردم نهاد (سمن ها) فعال در بحث خشونت خانگی، ۱۵ خانه امن غیردولتی تاسیس شده است و هفت خانه امن دولتی در سراسر کشور فعالیت دارند. استانهای بزرگ معمولا خانههای امن دولتی دارند.
* خانه امن کجاست؟
وی تصریح میکند: خانههای امن تنها مراکز حمایتی هستند که در آنها مادر و فرزند از هم جدا نمیشوند تا استرس کمتری به مادر وارد شود.. آنان میتوانند فرزندان پسر کمتر از ۱۲ سال و فرزندان دختر بدون محدودیت سنی را همراه خود به خانههای امن بیاورند. مدت اقامت در خانههای امن نیز چهار ماه بوده که قابل تمدید است.
رئیس گروه دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور اظهار میکند: در خانههای امن، خدماتی مانند مددکاری اجتماعی، روانشناختی و حقوقی در سطح فردی، خانوادگی و اجتماعی ارائه میشود. ظرفیت هر خانه امن، پنج نفر است.
امیریزدانی میافزاید: گاهی زنان خشونت دیدهای که به خانههای امن میآیند میخواهند به خانه بازگردند. برای آنان طرح ایمنی ارائه میکنیم و اقدامات محافظت کنننده در برابر خشونت را به آنان آموزش میدهیم. اگر لازم شود برنامه ریزی مداخلهای و توانبخشی حرفهای نیز برای زنان در خانههای امن انجام میشود.
رئیس گروه دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور خاطرنشان میکند: همچنین در اغلب موارد خشونت خانگی، قربانیان خشونت خانه را ترک میکنند درحالی که میتوانیم احکامی داشته باشیم که فرد خشونت ورز را از خانه دور کنیم.
امیریزدانی، فحاشی را یکی از مصادیق خشونت خانگی عنوان میکند و میگوید: قانونی برای اصلاح فرد خشونت رسان و گذراندن ساعاتی برای اصلاح رفتار فرد فحاش نداریم. از سوی دیگر، گزارش مددکار اجتماعی در همسرآزاری جزو مستندات محسوب نمیشود که البته این مورد جدیدا در لایحه امنیت زنان و لایحه حمایت از کودکان دیده شده است.
رئیس گروه دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ادامه میدهد: سازمان بهزیستی کشور حدود دو سال است که وارد بحث خانههای امن شده است اگر چه که در سال ۸۷ این سازمان در مراکز مداخله بحران فردی و اجتماعی در این زمینه فعالیتهایی انجام میداده است.
«هدف خانههای امن، حمایت از زنان تحت تاثیر خشونت خانگی و فرزندان تحت حضانت آنان است تا در یک مکان جدید از خدماتی، بهرهمند شوند». زنان خشونت دیده یا در معرض خشونت و زنان و دختران رانده شده از خانه میتوانند با شماره تلفنهای اورژانس اجتماعی ۱۲۳ یا صدای مشاور ۱۴۸۰ تماس بگیرند تا در خانههای امن اسکان داده شوند.
به امید روزی که دیگر هیچ فردی خشونت را تجربه نکند و سایه همه پدران و مادران بر سر کودکان معصوم این مرز و بوم سنگینی نکند.
۰