فرصت‌های ضد فساد تاکسی‌های اینترنتی
زیرساخت سایبری تاکسی‌های هوشمند این امکان را دارد که راننده را مرتب نظارت کند. بنابراین اگر به تاکسی‌های اینترنتی سهمیه تعلق بگیرد به سبب آنکه روی نقشه حرکت و دریافت وجه از مسافر ثبت می‌شود امکان محاسبه رفتار آن‌ها وجود دارد که آیا سهمیه سوخت‌شان را در بازار آزاد فروخته‌اند یا سفر انجام داده‌اند. بنابراین حتی اگر سازمان تاکسیرانی با استفاده از جی. پی. اس یا نظارت نیروی انسانی در گشت‌های فیزیکی مشغول رصد رانندگان شود به اندازه ثبت اینترنتی قابل محاسبه و رصد نخواهد بود.
کد خبر :
۶۳۷۹۹
بازدید :
۱۴۵۶
سینا قنبرپور | زمزمه‌هایی مبنی بر دونرخی شدن بهای فروش بنزین به گوش رسیده است. هرچند نمایندگان مجلس معتقدند که این کار غیرقانونی است و نباید این اتفاق بیفتد، اما پرسش این است که اگر بنزین دونرخی شد و مثل سال ۱۳۸۶ سهمیه سوخت برای هر خودرو در نظر گرفته شد چه تاثیری بر وضعیت حمل و نقل درون شهری خواهد گذاشت. این پرسش وقتی قابل تامل می‌شود که بدانیم به جز تردد مسافران با مترو، اتوبوس‌های درون شهری و تاکسی‌های زردرنگ دست‌کم روزی یک و نیم میلیون سفر با تاکسی‌های هوشمند یا همان تاکسی‌های اینترنتی در شهر‌های کشور به‌ویژه پایتخت انجام می‌شود.
حال پرسش این است که اگر بنزین دو نرخی شده و سهمیه سوخت تعیین شود برای تامین سوخت این یک میلیون و نیم سفر چه اتفاقی خواهد افتاد؟
از سوی دیگر پیش‌تر و قبل از ورود تاکسی‌های اینترنتی و هوشمند در تهران دست‌کم ۴۵۰ هزار خودرو در قالب تاکسی‌سرویس فعالیت می‌کردند که برای‌شان سهمیه سوخت در نظر گرفته می‌شد. با ورود تاکسی‌های هوشمند تعداد تاکسی‌های تلفنی کمتر و کمتر شد. اینک برآورد‌ها نشان از آن دارد که حدود ۱۵۰ هزار خودرو هنوز در قامت تاکسی‌سرویس فعالیت می‌کنند.
اگر در مدل سابق برای آن‌ها سهمیه سوخت در نظر گرفته و در کارت سوخت‌شان فعال شد این‌بار چه اتفاقی خواهد افتاد؟ همه این نکات وضعیتی را می‌جوید که در آن حمل و نقل درون شهری پس از تغییر احتمالی چه وضعیتی پیدا خواهد کرد.
شاید اساسا دولت در شرایط کنونی نخواهد بنزین را دونرخی کند، اما اگر در یک فرض قرار باشد چنین اتفاقی بیفتد باید برای آن برنامه‌ریزی داشت. به همین دلیل به نظر می‌رسد پیش از آنکه خللی در انجام سفر‌ها بروز یابد باید برای آن بسترسازی و شرایط جدیدی وضع کرد.
بازار رقابت مخدوش می‌شود
در چند سال اخیر چندین شرکت تاکسی هوشمند یا تاکسی اینترنتی فعال شده‌اند که بنا بر آمار اتحادیه کسب و کار‌های اینترنتی دست‌کم ۳۰ تاکسی هوشمند در کشور فعال هستند؛ البته شاید نام برخی از آن‌ها را بیشتر شنیده باشیم ولی ۳۰ تاکسی هوشمند در کشور فعال هستند.
بازار رقابت مخدوش می‌شود
در چند سال اخیر چندین شرکت تاکسی هوشمند یا تاکسی اینترنتی فعال شده‌اند که بنا بر آمار اتحادیه کسب و کار‌های اینترنتی دست‌کم ۳۰ تاکسی هوشمند در کشور فعال هستند؛ البته شاید نام برخی از آن‌ها را بیشتر شنیده باشیم ولی ۳۰ تاکسی هوشمند در کشور فعال هستند.
برای نمونه در مشهد شرکتی با عنوان «تاچسی» زیرنظر شهرداری مشهد فعال شده است. در تبریز نیز تاکسی اینترنتی محلی با نام «قونقا» فعال است. برخی از این شرکت‌های حمل و نقل درون‌شهری مسافر روزی چندین مسافر دارند زیرا تعداد خودرو و راننده محدود دارند و برخی از آن‌ها تعداد سفرهای‌شان به چندین هزار و حتی بالای یک میلیون در روز می‌رسد.
این وضعیت سبب شده تا بازار رقابتی برای حمل مسافر ایجاد شود و در ساعاتی از روز قیمت‌ها کمتر و ساعاتی قیمت‌ها بیشتر شود. بنابراین مسافر می‌تواند در ساعاتی از روز برای مسیر خود کمترین قیمت را بپردازد یا در ساعات پیک سفر (اوج تردد) رقم بیشتری پرداخت کند.
اما اگر با دونرخی شدن بنزین بحث دادن سهمیه پیش آید آن وقت فقط تاکسی‌های زردرنگ سهمیه دارند و تاکسی‌های هوشمند از این امکان برخوردار نخواهند بود و دیگر نمی‌توانند این شرایط رقابتی برای بهبود حال مسافر را ایجاد کنند.
وضعیت اشتغال ۲ میلیون نفر چه می‌شود
آمار‌های مختلفی از تعداد رانندگان و تعداد خودرو‌های فعال در تاکسی‌های هوشمند مطرح می‌شود زیرا عموما برخی رانندگان روزی یک سفر انجام می‌دهند و برخی به طور پاره‌وقت چند سفر و تعداد قابل توجهی نیز تمام روز را مشغول انجام سفر هستند. در نتیجه آمار‌های مختلفی از رانندگان پرتردد و کم‌تردد داریم. اما براساس بررسی‌های مختلف دست‌کم ۲ میلیون نفر به عنوان راننده در شرکت‌های تاکسی اینترنتی ثبت‌نام کرده‌اند.
وضعیت اشتغال ۲ میلیون نفر چه می‌شود
آمار‌های مختلفی از تعداد رانندگان و تعداد خودرو‌های فعال در تاکسی‌های هوشمند مطرح می‌شود زیرا عموما برخی رانندگان روزی یک سفر انجام می‌دهند و برخی به طور پاره‌وقت چند سفر و تعداد قابل توجهی نیز تمام روز را مشغول انجام سفر هستند. در نتیجه آمار‌های مختلفی از رانندگان پرتردد و کم‌تردد داریم. اما براساس بررسی‌های مختلف دست‌کم ۲ میلیون نفر به عنوان راننده در شرکت‌های تاکسی اینترنتی ثبت‌نام کرده‌اند.
حال اگر سهمیه‌بندی سوخت دامن حمل و نقل درون شهری به ویژه سفر‌های تاکسی‌ها را بگیرد بسیاری از مردم که از تاکسی‌های اینترنتی استفاده می‌کردند با مشکل مواجه خواهند شد زیرا دیگر آن‌ها با قیمت جدید نمی‌توانند خدمات کنونی را ارایه کنند. اما پرسش این است که راننده‌هایی که از طریق تاکسی‌های اینترنتی مشغول شده بودند و درآمدی داشتند چه باید بکنند؟ به عبارت دیگر آیا دولت و نهاد‌های مسوول در زمینه حمل و نقل درون‌شهری و از سوی دیگر مسوولان تصمیم‌ساز در زمینه سهمیه‌بندی سوخت به تبعات مختلف این کار اندیشیده‌اند؟!
یک فرصت طلایی ضد فساد
آنچه مردم را در سال‌های اخیر به استفاده از تاکسی‌های هوشمند و اینترنتی ترغیب کرده است کیفیت‌یافتن فعالیت تاکسی و حمل مسافر بوده است؛ به عبارتی دیگر سطح نظارت بر راننده‌ها با استفاده از زیرساخت اینترنتی و امکان امتیازدهی به رانندگان در شیوه رانندگی و برخورد با مسافر از یک سوءاستفاده از سیستم تهویه مناسب در تابستان و بخاری در زمستان یا تمیز بودن خودرو سبب شد مسافران تغییری علاوه بر رقم کمتر مسافرت درون شهری نسبت به آژانس‌ها و تاکسی‌ها لمس کنند.
یک فرصت طلایی ضد فساد
آنچه مردم را در سال‌های اخیر به استفاده از تاکسی‌های هوشمند و اینترنتی ترغیب کرده است کیفیت‌یافتن فعالیت تاکسی و حمل مسافر بوده است؛ به عبارتی دیگر سطح نظارت بر راننده‌ها با استفاده از زیرساخت اینترنتی و امکان امتیازدهی به رانندگان در شیوه رانندگی و برخورد با مسافر از یک سوءاستفاده از سیستم تهویه مناسب در تابستان و بخاری در زمستان یا تمیز بودن خودرو سبب شد مسافران تغییری علاوه بر رقم کمتر مسافرت درون شهری نسبت به آژانس‌ها و تاکسی‌ها لمس کنند.
اما این همه تغییری نبود که سیستم هوشمند و زیرساخت سایبری برای تحول ایجاد کرده بود؛ به عبارت دیگر سال‌هاست سازمان تاکسیرانی در شهر‌های مختلف با نظارت‌های انسانی نتوانسته تاکسی‌ها را منضبط و مرتب کند و رفتار رانندگان تاکسی را بسامان کند. اما یک شیوه سایبری و امکان دادن اطلاعات از سوی مسافر به شرکت تاکسی‌اینترنتی سبب شد کیفیت رفتار رانندگان تغییر کند.
این یک بخش قضیه است. بخش دیگر این قضیه را در امکان رصد لحظه به لحظه راننده و خودرویش روی سیستم نقشه دانست؛ به عبارت دیگر شرکت تاکسی اینترنتی می‌تواند هر لحظه رصد کند که راننده در چه محلی و در حال انتقال مسافر است یا متوقف. اما این وضعیت چه سودی می‌تواند در شرایط خاص سهمیه‌بندی داشته باشد؟
همه ما در سال‌های ۸۶ و ۸۷ یعنی همان زمان که سهمیه‌بندی اعمال شده بود و فقط ماهی ۶۰ لیتر بنزین داشتیم نیاز خود را از طرق مختلفی تامین می‌کردیم. برای مثال از راننده تاکسی‌ها و راننده وانت‌ها بنزین می‌خریدیم. در واقع دو نرخی شدن یک رانت خرد ایجاد کرده بود که رانندگان تاکسی می‌توانستند بخشی از روز کار نکنند و با فروش یک باک بنزین کمتر مسافر جابه‌جا کنند.
همه ما در سال‌های ۸۶ و ۸۷ یعنی همان زمان که سهمیه‌بندی اعمال شده بود و فقط ماهی ۶۰ لیتر بنزین داشتیم نیاز خود را از طرق مختلفی تامین می‌کردیم. برای مثال از راننده تاکسی‌ها و راننده وانت‌ها بنزین می‌خریدیم. در واقع دو نرخی شدن یک رانت خرد ایجاد کرده بود که رانندگان تاکسی می‌توانستند بخشی از روز کار نکنند و با فروش یک باک بنزین کمتر مسافر جابه‌جا کنند.
حال اگر دوباره سهمیه‌ها اعمال شود سازمان تاکسیرانی با چه شیوه‌ای می‌خواهد بر تاکسی‌ها نظارت کند که آن‌ها مشغول حمل مسافر هستند یا متوقف؟ آیا به اندازه‌ای که سوخت دریافت کرده‌اند حرکت هم کرده‌اند؟ زیرساخت سایبری تاکسی‌های هوشمند این امکان را دارد که راننده را مرتب نظارت کند.
بنابراین اگر به تاکسی‌های اینترنتی سهمیه تعلق بگیرد به سبب آنکه روی نقشه حرکت و دریافت وجه از مسافر ثبت می‌شود امکان محاسبه رفتار آن‌ها وجود دارد که آیا سهمیه سوخت‌شان را در بازار آزاد فروخته‌اند یا سفر انجام داده‌اند. بنابراین حتی اگر سازمان تاکسیرانی با استفاده از جی. پی. اس یا نظارت نیروی انسانی در گشت‌های فیزیکی مشغول رصد رانندگان شود به اندازه ثبت اینترنتی قابل محاسبه و رصد نخواهد بود.
در نتیجه امروز گرچه اختلاف نظر بزرگی میان تاکسی‌های سنتی و تاکسی‌های مدرن وجود دارد که هریک دیگری را به ضعف‌هایی منتسب می‌کند یا تاکسی‌های قدیمی خواستار اخذ مجوز و اعمال نظارت و کسب درآمد از تاکسی‌های اینترنتی هستند، اما در شرایط خاص کشور که ممکن است با محدودیت‌هایی در بنزین مواجه شویم زیرساخت‌های تکنولوژیک تاکسی‌های اینترنتی می‌تواند به مثابه یک روش ضد فساد عمل کند و مانع از ایجاد بازار آزاد بنزین و رانت خرد در این عرصه شود.
فقط کافی است همه دست‌اندرکاران و تصمیم‌سازان در عین حال که به تضاد منافع می‌اندیشند به منافع ملی هم بیندیشند و جلوی ورود شوک به حمل‌ونقل درون شهری را گرفته و بازار رقابتی حمل مسافر را حفظ کنند؛ فرصتی که با استفاده از شیوه‌های دولت الکترونیک و تکنولوژی موجب برد همه می‌شود.
۰
