فیلم زیر صفر مرزی؛ در جست‌وجوی واقعیت
مستند «زیر صفر مرزی» یکی از موفق‌ترین مستند‌های جنگ درباره نمایش مظلومیت مردان واقعی جنگ است که به‌شدت مخاطب را درگیر می‌کند، اما کمی بعد فیلم وارد پرده دوم می‌شود و داستان محرومیت مناطق جنوبی جنگ‌زده، ازبین‌رفتن محیط زیست و هزاران مشکلی که مردم منطقه با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند به نمایش درمی‌آید.
کد خبر :
۶۶۶۴۰
بازدید :
۱۳۴۴
شاکله فیلم مستند اپیزودیک «زیر صفر مرزی»، به کارگردانی مهدی افشارنیک، مبتنی‌بر تضاد است؛ تضاد بین قهرمان و جامعه خود که سال‌ها به نمایش چنین نگاهی روی پرده سینما اجازه داده نشده بود!
این تضاد حاصل دوربین مشاهده‌گر و جست‌وجو‌کننده‌ای است که فقط در فیلم مستند چنین مجالی پیدا می‌کند تا به واقعیت نزدیک شود! فیلم‌ساز داستان خود را در دو پرده روایت می‌کند؛ پرده اول «وقایع‌نگاری زندگی علی» و پرده دوم «علی و خاک فراموش‌شده».
بنابر مستندات تاریخ جنگ عراق علیه ایران، فرماندهان نظامی وقت درباره گرفتن جزیره مجنون توافق نظر نداشتند.
بنابر مستندات تاریخ جنگ عراق علیه ایران، فرماندهان نظامی وقت درباره گرفتن جزیره مجنون توافق نظر نداشتند.
در این عملیات محمدابراهیم همت و حمید باکری به شهادت رسیدند و حسین خرازی هم به‌شدت مجروح شد. فیلم به زندگی یکی از مظلوم‌ترین فرماندهان جنگ هشت‌ساله به نام «شهید علی هاشمی» می‌پردازد که شهادتش در همان روز‌های جنگ برای برخی از اطرافیان خود یک علامت بزرگ بود!
تلخی ماجرا زمانی زبانه می‌کشد که راوی چنین نگاهی دختر شهید علی هاشمی است.
فیلم با تصویر زنی قامت‌برافراشته، چادر به‌سر و پشت به دوربین و رو به آب‌های آزاد شروع می‌شود. فیلم‌ساز از همان نمای نخست به مخاطب عامدانه نشان می‌دهد که راوی داستان من یک زن است؛ زنی که در گفتمان و روایت جنگ در قرائت رسمی همیشه پرده‌نشین بوده، اما حالا ایستاده تا پرسش‌های خود را مطرح کند و به پاسخ‌ها برسد.
حتی در زیبایی‌شناسی تصویری فیلم چهره کامل زن به‌طور کامل به نمایش درنمی‌آید - حالا بماند که این خواسته دختر شهید به دلیل پایبندی به اعتقاداتش است یا خواسته فیلم‌ساز-، اما هرچه باشد، مهم این است که در روایت داستان در هم تنیده و اتفاقا بر مظلومیت خانواده شهید مهر تأیید می‌گذارد.
دختر شهید در کنار برادر و همسر خود به سراغ هم‌رزمان پدر شهیدش می‌رود و چنین پرسشی را مطرح می‌کند که چرا درباره او نادرست قضاوت کرده‌اند!
چالش فیلم زمانی آغاز می‌شود که روایت‌های متفاوتی از سوی افراد در قالب گفتگو مقابل دوربین به وجود می‌آید. کسی معتقد است که شهید علی هاشمی در زمان جنگ به عراق پناهنده شده!
او می‌گوید که قومیت او چنین گمانه‌زنی‌هایی را دامن زده! دیگری اظهار می‌کند که لحظه شهادت او را کسی ندیده و الخ!
دوستی هم به خلوص او شهادت می‌دهد و دیگری هم به ازخودگذشتگی او گواهی می‌دهد! اما زمانی نبض تپنده فیلم در دل تماشاگر جا خوش می‌کند که دوربین در هُرم گرما، وارد خلوت مادر شهید می‌شود و هرچه فیلم به چنین لحظاتی نزدیک‌تر می‌شود، تماشاگرِ مشتاق به لحاظ حسی با شخصیت‌های فیلم همسان و یکی می‌شود.
مستند «زیر صفر مرزی» یکی از موفق‌ترین مستند‌های جنگ درباره نمایش مظلومیت مردان واقعی جنگ است که به‌شدت مخاطب را درگیر می‌کند، اما کمی بعد فیلم وارد پرده دوم می‌شود و داستان محرومیت مناطق جنوبی جنگ‌زده، ازبین‌رفتن محیط زیست و هزاران مشکلی که مردم منطقه با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند به نمایش درمی‌آید.
در این لحظات تماشاگر کم‌کم فاصله می‌گیرد و از زاویه کاملا عقلانی مسائل را مورد واکاوی قرار می‌دهد. اوج فیلم زمانی است که در اخبار تلویزیون اعلام می‌شود که پیکر شهید علی هاشمی قرار است تشییع شود. کارگردان با تجمیع موقعیت‌ها، داستانک و نمایش سکانس تشییع جناره، توانست به هدف خود که همانا نمایش ناگفته‌های جنگ است برسد.
۰
