فضاسازی صداوسیما در تمامیت‌نمایی فساد

علی ظفرزاده* | معمولا موضوع جلسه‌ها و دورهمی‌های رجال شاغل و بازنشسته، نقل اخبار است و در انتها آهی و افسوسی که فساد گسترده شده و برای مستندسازی مصداقی از آنچه در صداوسیما و رسانه‌ها اعم از مجازی و غیرمجازی ذکر و درج شده است، بیان می‌شود و طوری وانمود می‌شود که گویا در سیستم اجرائی کشور، هیچ پاکدست و پاک‌نفسی وجود ندارد و انگشت اشاره هم دیگری را نشانه می‌رود.

در جلسه‌ای، میان‌سالی از جمع پرسید اگر چنین است، این کشور پهناور را با این همه مشکلات ریز و درشت چه کسی اداره می‌کند؟ نقش شما در این وضعیت کجا دیده می‌شود؛ مگر نه اینکه هرکدام از شما رجالی بودید یا هستید و حال هرچه هست، محصول عملکرد همگان است در همه سطوح. فساد، کم‌کاری و بی‌کاری هست و نمی‌توان آن را انکار کرد؛ اما دامن‌زدن و بزرگ‌نمایی فساد، ناامیدکردن مردم به‌ویژه جوانان بوده و نتیجه ترسیم چنین تصویری از مملکت در محافل خصوصی و عمومی، یأس، دلسردی و سرخوردن از آینده و فردا‌های بهتر است و همین دلیل باعث می‌شود اولویت جوانان تحصیل‌کرده خروج از کشور شده و مشارکت‌نکردن در پروژه‌های اجتماعی و اقتصادی و سوء‌ظن به همه از صدر تا ذیل.

در این بین، فضاسازی صداوسیما نقش بسزایی در تمامیت‌نمایی فساد دارد؛ به‌خصوص آنکه دولت را نشانه رفته است و یک‌سویه بر طبل اخبار ریز و درشت درست و نادرست می‌کوبد تا ثابت کند این دولت است که در بانک‌ها و اداراتش فساد عمومی فراگیر شده و قس علیهذا؛ اما مردم هم از این پروپاگاندا، نتیجه‌گیری، تصور و برداشت خود را می‌کنند که این همه فساد حتما با اغماض و اشتراک همه مسئولان است، وگرنه با این همه دستگاه‌های عریض و طویل بازرسی و نظارت اعم از دولتی و قضائی و این همه دوربین، ذره‌بین و... چگونه می‌توان این همه زمین، ساختمان، ارز و ریال، دکل و درهم و دینار جابه‌جا کرد؟

برخی هم از هیاهوی فساد، برداشت و تفسیر سیاسی، مقطعی و موردی می‌کنند که چرا موردی از فساد در حوزه‌های دیگر به نمایش درنمی‌آید؟ اگر فساد این قدر فراگیر شده و نمونه‌های آن را می‌توان در همه‌جا یافت، مگر می‌شود در جا‌هایی باشد و در برخی جا‌ها نباشد؟

بنابراین افکار عمومی نیاز به اقناع دارد و باید صادقانه و روراست با مردم مواجه شد و به مطالباتشان پاسخ بجا، شایسته، منطقی و عملکردی داد. چه اشکال دارد نهاد‌های علمی مستقل به نظرسنجی بپردازند و مؤلفه‌های مهم از قبیل: فساد فراگیر و زمینه‌های به‌وجودآمدن و تداوم آن را شناسایی و منشأ ساختاری و عوامل انسانی مؤثر در انحراف‌ها را مشخص کرده و برای اصلاح ساختار‌ها اقدام همه‌جانبه و در همه ارکان را هم‌زمان آغاز کنند و برخورد با عوامل فساد را در دستور کار قوای سه‌گانه و نهاد‌های حاکمیتی قرار دهند.

مبارزه با ناهنجاری‌های گسترده، آگاهی و حمایت اجتماعی را می‌طلبد و هیچ نهادی به‌تن‌هایی قادر به اصلاح و مرمت ناهنجاری‌های عمومی نیست؛ ضمن اینکه عموما معتقدند فساد مدیریتی و ساختاری به‌مراتب بیشتر از فساد فردی و گروهی است. سیستم ناکارآمد، فرسوده، گسترده، سنتی و دارای نشتی و نقایص امکان دخل‌و‌تصرف را بیشتر فراهم می‌کند تا یک سیستم مدرن و مجهز به تکنولوژی روز و قوانین روزآمد.

بنابراین تجربه سال‌های دراز نشان داده است مدیریت غیرعلمی، انحراف‌ها را در سیستم پایدار کرده و گزینش کارمند، مدیر و کارگزار به سبک سطحی و صرفا نظر به ظواهر کفایت کارگزار شایسته نیست و سطح سواد، آموزش، تخصص، تعهد و توجه به عوامل روانی، شخصیتی، تربیتی و زیستی افراد نیز در عملکرد کارگزاران اداره کشور مؤثر است.

باید اذعان کرد که نفس مبارزه برای اصلاح امور شایان تقدیر، تحسین و تشویق است؛ اما شیوه و چگونگی برخورد با فساد و اصلاح سیستم اداره کشور، فارغ از خط و ربط و جناح و نهاد و دولت و غیردولت، باید از سوی کارشناسان و خبرگان اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی و امنیتی و استادان علوم اجتماعی، با در‌نظر‌داشتن آثار و پیامد‌های هر نوع اقدام و جرح و تعدیلی سنجیده شده و سپس به مرحله اجرا درآید تا در جامعه چنین استنباط نشود که کشتی کشور در منجلاب فساد غرق است و امیدی به نجات نیست! که این خود مصداق ایجاد ناامنی روانی و ناامیدی اجتماعی است.

*دبیرکل جمعیت تولیدگرایان‌ای