چطور لذتِ آنی را به لذت به‌تعویق‌افتاده ترجیح دهیم؟
لذت آنی یا لحظه‌ای اصطلاحی است که به هوس و تمایل ناشی از آن برای فسخ‌کردن منافعِ آینده به‌منظور دستیابی به منافع سریع با پاداش کمتر، اطلاق می‌شود. وقتی شما طالب چیزی لذت‌بخش هستند- حالا می‌تواند غذا، سرگمی یا روابط جنسی باشد- به‌ندرت فکر می‌کنید که «شکمم قارو‌قور می‌کند و دوست دارم یک غذای خوشمزه بخورم، اما ترجیح می‌دهم یکساعت دیگر هم صبر کنم.»
کد خبر :
۷۳۴۱۰
بازدید :
۴۲۰۸
فرادید | آیا کاری هست که به‌جای کاری که همین‌حالا مشغول انجامش هستید، باید انجام بدهید؟ مثلاً کار‌کردن روی یک پروژه؟ نوشتن یک مقاله؟ بیرون‌آوردن لباس‌هایی که دو روز است در خشک‌کن مانده‌اند؟
اگر پاسخ شما آری است، بدانید تنها نیستید. همه ما در راستای فعالیت‌های لذت‌بخش از دستیابی به اهداف بلند-مدت منحرف می‌شویم. همه ما، با هر درجه‌ای از موفقیت، روزانه کارهایمان را به‌تعویق می‌اندازیم.
اگر پاسخ شما آری است، بدانید تنها نیستید. همه ما در راستای فعالیت‌های لذت‌بخش از دستیابی به اهداف بلند-مدت منحرف می‌شویم. همه ما، با هر درجه‌ای از موفقیت، روزانه کارهایمان را به‌تعویق می‌اندازیم.
چرا با اینکه می‌دانیم منفعتی که از اتمام پروژه‌های بلند-مدت در درازمدت کسب می‌کنیم در مقایسه با منافع آنی‌ای که از کنار‌گذاشتن این پروژه‌ها و پرداختن به امور دیگر نصیبمان می‌شود، وزن بیشتری دارد، باز هم این پروژه‌ها را به تعویق می‌اندازیم؟
پاسخ لذت یا خشنودیِ آنی است.
معنی خشنودی آنی و لحظه‌ای چیست؟
خشنودی آنی یا لحظه‌ای اصطلاحی است که به هوس و تمایل ناشی از آن برای فسخ‌کردن منافعِ آینده به‌منظور دستیابی به منافع سریع با پاداش کمتر، اطلاق می‌شود. وقتی شما طالب چیزی لذت‌بخش هستند- حالا می‌تواند غذا، سرگمی یا روابط جنسی باشد- به‌ندرت فکر می‌کنید که «شکمم قارو‌قور می‌کند و دوست دارم یک غذای خوشمزه بخورم، اما ترجیح می‌دهم یکساعت دیگر هم صبر کنم.»
این یک میلِ طبیعی انسانی است که چیز‌های خوب را مطالبه کند؛ آن هم همین حالا. این میل مزیت‌های تکاملیِ خاصی برای انسان‌ها و اجدادشان فراهم کرده است؛ زیرا زندگیِ انسان‌های ما‌قبلِ مدرن بیشتر از آنکه وابسته به اهدافِ بلند-مدت باشد، وابسته به تصمیماتی بود که آن‌ها در‌لحظه اتخاذ می‌کردند. خیلی هم خوب است که شما برای آینده برنامه‌ریزی کنید؛ اما فعالیت‌های مربوط به اینجا و اکنون برای شما ارزش بیشتری پیدا می‌کند وقتیکه یک حیوان شکارچی در تعقیب شماست؛ یا وقتیکه مجبورید تا زمانیکه غذا در دسترس است شکمتان را پر کنید؛ زیرا قحطی در مقایسه با چاقی نگرانی بزرگتری است.
عکسِ لذتِ آنی، لذتِ به‌تعویق‌افتاده یا تصمیم‌گیری درباره به‌تعویق انداختنِ برطرف‌کردنِ عطشِ لذت با هدفِ به‌دست آوردنِ پاداشی بزرگتر و بهتر در آینده است. فهمیدن اینکه لذتِ به‌تعویق‌انداخته رفتار بسیار خردمندانه‌تری است، سخت نیست؛ اما ما هنوز روزانه با هوس در الویت گذاشتنِ خواسته‌های آنی‌مان درگیریم.
چرا انتخاب لذت به‌تعویق‌افتاده در مقابلِ لذت آنی آنقدر برایمان سخت است؟
نظریه لذت آنی
در مرکز لذت آنی یکی از ابتدایی‌ترین غرایز انسانی قرار دارد - تمایل به لذت و اجتناب از درد. این تمایل به اصل لذت معروف است. این اصطلاح را نخستین بار زیگموند فروید برای توصیف نقشِ «نهاد»، بخشی از ذهنِ ناخودآگاه که تماماً بر‌اساس غرایز پایه‌ای به تحرک واداشته می‌شود، استفاده کرد.
اگرچه مفهوم‌سازی فروید از ذهن انسان به «ایده‌ای صرفاً جالب» تنزل پیدا کرد؛ مفهوم اصلِ لذت او به گزاره‌ای ماندگار در روانکاوی تبدیل شده است. واضح است که عامل حرکت در انسان‌ها، حداقل تا حدی، مطالبۀ تجربه لذت‌بخش، است. شما ممکن است استدلال کنید، با در‌نظر گرفتن مفهوم اصلِ لذت، رفتار‌های خودشکنانه فاقدِ هرگونه لذت آنی‌ای هستند-برای مثال ممکن است به‌نظر برسد شخصی که مکرراً شروع‌کننده دعوا با همسرش است، هیچ لذت آنی‌ای از این کار نصیبش نمی‌شود، اما عذرخواهی و دوران بعد از دعوا لذتی دارد که می‌توان به‌خاطرش ناراحتی‌های کوتاه‌مدت زمان دعوا را تحمل کرد.
بیشتر بخوانید:
سابقۀ اهمال‌کاری بشر به یونان باستان می‌رسد می‌خواهید باهوش‌تر جلوه کنید؟ سعی کنید حرف نزنید! راز موفقیت؛ ۱۰ قاتل موفقیت را بشناسید
هرطور حساب کنید، وسوسۀ لذاتِ کوتاه-مدت آنقدر قوی است که نمی‌توان از آن اجتناب کرد.
شهرام حشمتی، روانشناس، ۱۰ دلیل را که نمی‌گذارند ما از لذات کوتاه-مدت اجتناب کنیم، به‌اختصار نام برده است:
*تمایل به اجتناب از تأخیر : انکارش سخت است، اما تمام غرایز ما می‌خواهند فرصتِ لذت را همان لحظه که در راه است به چنگ آورند.
*فقدان قطعیت: به‌طور‌کلی، ما تقریباً با اعتمادِ بی‌نهایت به همه چیز و همه کس متولد می‌شویم، اما در طی زمان یاد می‌گیریم از شدت اعتماد خود به قابل اطمینان بودن دیگران کم کنیم؛ این فقدان قطعیت می‌تواند دلیلی باشد که ما برای آنچه سودمندی کمتری دارد، اما سریع و با قطعیت به دست می‌آید، ارزش بیشتری قائل شویم تا چیزی که سودمندی بیشتری دارد، اما در دراز-مدت و با قطعیت کمتری حاصل خواهد شد. [به‌اصطلاح عامیانه نقد را می‌چسبیم و نسیه را رها می‌کنیم].
*سن: همانطور که تاکنون احتمالاً متوجه شده‌اید، افراد جوان‌تر بیشتر تکانشی هستند؛ افراد در سنین بالاتر به دلیل تجربه‌هایی که در زندگی کسب کرده‌اند بهتر قادرند خواسته‌های خود را تعدیل کرده و به تعویق بیندازند.
*تخیل: افراد باید تخیلی قوی داشته باشند تا بتوانند لذت را به تأخیر بیندازند؛ آن‌ها باید بتوانند آیندۀ مطالبات خود را تخیل و تصور کنند؛ اگر شما نتوانید تصویری واضح از آینده‌تان ترسیم کنید، انگیزه اندکی برای برنامه‌ریزی برای آن دارید.
*ظرفیت شناختی: هوش بیشتر به چشم‌انداز‌های آینده-نگر بیشتر مرتبط است؛ افرادی که با هوش بیشتری متولد می‌شوند تمایل بیشتری دارند منافعی که از به تأخیر انداختن لذت به دست می‌آید را تصور کنند و بر‌اساس ان عمل کنند.
*فقر: حتی اگر ما خردِ کافی برای به تعویق انداختنِ لذت داشته باشیم، فقر تصمیمات ما را پیچیده و سخت می‌کند؛ اگر شما نیازی آنی و ابتدایی (غذا یا سرپناه) داشته باشید که باید به سرعت برطرف شود، دیگر نمی‌توانید آن را برای به‌دست آوردن منافعی بهتر در آینده به تعویق بیندازید.
*تکانشی بودن: بعضی از ما بیشتر از سایرین تکانشی و لحظه‌ای هستیم، که به تأخیر انداختنِ لذت را سخت‌تر می‌کند؛ این ویژگی شخصیتی می‌تواند به مشکلاتی مانند مصرف مواد مخدر یا چاقی نیز مرتبط باشد.
*مدیریت عواطف و احساسات: تفاوت‌های فردی در مدیریت عواطف و احساسات بر تمایل ما نسبت به لذات آنی در مقابل لذات به تعویق افتاده، تأثیر می‌گذارد؛ فشار عاطفی ما را به سمت انتخاب‌هایی سوق می‌دهند که به سرعت بتوانیم خلق خودمان را تقویت کنیم. افرادی که در کنترل و مدیریت احساسات خود مشکل دارند در خطر هستند.
*خلق: حتی افرادی که عموماً می‌توانند احساسات و عواطف خود را کنترل کنند؛ گاهی در‌نتیجه خلق لحظه‌ای و کنونی‌شان منحرف می‌شوند؛ همه ما خلق بد، بی‌حوصلگی و کسالت را که همگی تمایلات و لذات آنی را فریباتر جلوه می‌دهند، تجربه کرده‌ایم.
*انتظارات: درآخر، تجربه انتظار می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌های ما در برآورده کردن یا به تعویق انداختن لذات تأثیر بگذارد. انسان‌ها عموماً دوست دارند انتظار چیز‌های مثبت را بکشند و از انتظار‌کشیدن برای چیز‌های منفی خودداری کنند؛ که این می‌تواند، هم فرد را مجاب کند خوشی را به تعویق بیندازد و هم او را بر آن دارد که در اسرع وقت به لذت دست پیدا کند و از ناراحتی پیشگیری کند.
چند مثال از لذات آنی
مثال‌های لذت آنی آنقدر زیاد است که شاید بهتر باشد به‌جای فهرست‌کردن آن‌ها لذت‌های به‌تعویق‌افتاده را فهرست کنیم. اما، باید بدانید انسان‌ها خیلی بیشتر از آنکه تصورش را بکنید لذت‌های خود را به تعویق می‌اندازند. هر‌چه‌باشد، اگر بنا بود هر فردی همیشه به‌دنبال برآورده ساختن لذات آنی خود باشد، بعید بود افراد صبح زود رغبتی به سر کار رفتن نشان دهند؛ مگراینکه عاشقانه کار خود را دوست داشته باشند.
برخی مثال‌های لذت آنی که می‌توانیم در اطراف خود مشاهده کنیم شامل موارد زیر است:
۱-تمایل به مصرف وعده‌های غذایی با کالری بالا به‌جای مصرف میان‌وعده‌هایی که به داشتن سلامت بهتر کمک می‌کند.
۲-تمایل به به تعویق انداختن زنگ هشدار ساعت به‌جای آنکه به محض شنیدن زنگ از تختخواب خارج شوید.
۳-هوس بیرون رفتن با دوستان به‌جای آنکه روی مقاله خود کار کنید و آن را به پایان برسانید یا برای امتحان درس بخوانید.
۴-هوس بیرون رفتن با دوستان به‌جای یک خواب خوب شبانه برای آنکه صبح راحت‌تر از خواب بلند شوید.
۵-هوس خریدن یک ماشین جدید با وامی که سود هنگفت دارد به‌جای اینکه صبر کنید تا پول بیشتری پس‌انداز کنید و بدون وام ماشین را بخرید.
۶-هوس وقت‌گذرانی با افرادی که نمی‌توانید با آن‌ها آینده‌ای داشته باشید؛ به‌جای اینکه به اهداف بلند-مدت خود فکر کنید.
حتماً متوجه شدید که یک یا دو مورد از این مثال‌ها در مورد شما هم صدق می‌کند. نگران نباشید-اگر گاهی به لذت آنی بپردازید، اشکالی پیش نمی‌آید. اما اگر پیوسته و مدام به جای تمرکز بر اهداف بلند-مدت به برآورده کردن لذات آنی توجه دارید، احتمالاً نسبت به لذات آنی سوگیری دارید.
این مطلب را تا انتها بخوانید تا بتوانید با این سوگیری مبارزه کنید.
چطور بر برآورده کردن لذات آنی غلبه کنیم؟
نمی‌خواهم پیاز داغش را زیاد کنم و بگویم نه‌گفتن به لذتِ آنی مانند آب‌خوردن است. اگر واقعاً چنین بود همه ما می‌باید آدم‌های سالمی بودیم که مقادیر قابل‌توجهی پول در پس‌انداز‌های بانکی‌مان داریم.
با‌این‌حال، شما می‌توانید برای بهتر‌شدن در پرهیز از هوس و بله گفتن به لذتِ آنی کار‌هایی انجام دهید.
*با خودِ آینده‌تان همدلی کنید. پیش از آنکه بین لذتِ آنی و لذتِ به‌تعویق‌افتاده دست به انتخاب بزنید، لحظه‌ای درباره وضعیت ذهنی آینده‌تان بیندیشید- اگر لذت آنی را انتخاب کنید، شمایِ آینده چه احساسی خواهد داشت؟ آیا از اینکه این تصمیم را در گذشته گرفته‌اید خوشحال خواهد بود یا آرزو می‌کند‌ای کاش شما لذت را به تعویق انداخته بودید؟
*خودتان را از قبل متعهد کنید. یکی از بهترین روش‌ها برای حفاظت از خودتان در مقابل هوسِ لذتِ آنی این است که از قبل تصمیم‌گیری کنید. اگر بتوانید برخی از مهمترین تصمیمات خود را سفت و محکم کنید؛ کمتر احتمال دارد وقتی با تصمیم مواجه می‌شوید، نظرتان را تغییر دهید.
*اهداف بزرگ را به بخش‌های کوچک و قابل مدیریت تبدیل کنید. اهداف بزرگ می‌توانند انگیزه‌بخش و جذاب باشند؛ اما همچنین می‌توانند دور از دسترس و سخت به‌نظر برسند. وقتی باید بین دسترسی به لذتِ آسان و آنی و لذت به‌تعویق‌افتاده انتخاب کنید؛ اگر اهداف بلند-مدتتان کلان باشد، سخت می‌شود که به اهداف بلند-مدت بچسبید. اگر این اهداف بزرگ را به اهداف خردتر تبدیل کنید و بعد از دستیابی به هر هدف برای خودتان پاداشی در‌نظر بگیرید، راحت‌تر می‌توانید به آن‌ها متعهد بمانید.
پس اگر به خودِ آینده‌تان قدری بیشتر توجه نشان دهید، تصمیم‌های مهم را از قبل اتخاذ کنید و اهدافِ بزرگتان را به اهداف خردتر و قابلِ مدیریت تقسیم کنید، نه‌گفتن به هوس‌های زودگذر برایتان راحت‌تر خواهد شد.
۰
