ما و کرونا چگونه ما شدیم؟

صادق زیباکلام | پیامکی صبح جمعه آمده بود، خیلی کوتاه، سخنگوی دولت برای تأمین کسر بودجه سال ۱۳۹۹ گفته است که نیازمند تغییرات در بودجه هستیم. شاید هیچ‌کس تأملی در این پیامک نکرد. حتی بسیاری آن را تا انتها نخواندند و نگاهی هم به آن نینداختند. اما آن پیامک کوتاه و مبهم شاید یکی از مهم‌ترین گفته‌های سخنگوی دولت باشد؛ پیامی که بر سرنوشت ۸۵ میلیون ایرانی تأثیرگذار خواهد بود؛ درواقع آثار آن از هم‌اکنون آشکار شده است.

بودجه سال ۹۹ را دولت در دی‌ماه به مجلس تقدیم کرد. هزینه‌های کشور حدود ۴۸۰ هزار میلیارد تومان بود. همان وقت که بودجه ارائه شد، دولت ۱۵۰ هزار میلیارد تومان آن را که معادل یک‌سومش است، نداشت و با کسری بودجه مواجه بود. اما مصیبت‌های دیگر در راه بودند.

دولت بودجه را براساس صادرات یک میلیون بشکه نفت از قرار بشکه‌ای ۵۰ دلار می‌بندد که با احتساب سبدی از ارز نیمایی و... درآمد حاصل از فروش نفت بشکه‌ای پنجاه دلار چیزی حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان می‌شد. مالیات درآمد دیگر دولت بود و ۱۹۵ هزار میلیارد تومان در بودجه تعیین شده بود.

مصیبت‌های دیگر به‌جای خود، کاهش ارزش نفت به بشکه‌ای حدود ۱۵ دلار به علاوه تنگ‌ترشدن تحریم‌ها عملا آن ۵۰ هزار میلیارد تومان را به سرنوشت نامعلومی دچار کرده است. از اسفندماه هم که سروکله کرونا پیدا شد و بخش عمده‌ای از اقتصاد کشور را فلج کرد.

آقای امیدعلی پارسا، رئیس سازمان مالیاتی کشور، یکی دو هفته پیش اعلام کردند که اگر از اول خرداد ماه هم کسب‌وکار‌ها به حالت قبل از اسفندماه برگردند بازهم ضرر و زیان‌های مالی که باعث کاهش درآمد‌های مالیاتی خواهد شد، برای سه ماه اسفند، فروردین و اردیبهشت بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود؛ یعنی کاهش درآمد‌های نفتی و کرونا تا بدین‌جا یکصد هزار میلیارد تومان از درآمد‌های دولت را کم کرده است.

از قبل از این ماجرا‌ها هم که ۱۵۰ هزار میلیارد کسری بودجه داشتیم. به این ترتیب حتی اگر هیچ اتفاق دیگری هم رخ ندهد، دولت تا اینجا با کسر بودجه ۲۵۰ هزار میلیارد تومانی مواجه است. به این عدد ۱۷ هزار میلیارد تومان وام یک میلیون تومانی را هم اضافه کنیم، به علاوه بسته‌های معیشتی که به‌خاطر کرونا توزیع شد.

به فرض هم که پرداخت‌های دیگری در کار نباشد تا به همین‌جا دولت بیش از نیمی از آن ۴۸۰ هزار میلیارد تومان را برای اداره کشور در سال جاری ندارد. حاجت به گفتن نیست که حسب روال همیشگی قرض‌گرفتن از بانک مرکزی، چاپ اسکناس، فروش سهام و دارایی‌های دولتی، صندوق توسعه ملی و راه و روش‌های مخرب اقتصادی و تورم که سال‌هاست با آن آشنا هستیم، راه‌های تأمین درآمد‌های دولت است. همچنین آنچه با کمال تأسف باید گفت: زدن از بودجه بهداشت و درمان، آموزش‌و‌پرورش، عمران و سازندگی کشور است. کرونا باعث می‌شود به فکر فرو برویم که ما چگونه ما شدیم.