آیا ماسک باعث کاهش اکسیژن‌رسانی و ضعف ایمنی می‌شود؟

اجباری شدن ماسک و پوشاندن صورت در مکان‌های عمومی مثل فروشگاه‌ها در بسیاری از کشور‌ها از جمله آمریکا و بریتانیا باعث بحث و اختلاف‌نظر شده است و در شبکه‌های اجتماعی هم انعکاس یافته‌اند. گروه راستی‌آزمایی بی‌بی‌سی اطلاعات و ادعا‌های غلط و گمراه‌کننده را که در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده‌اند بررسی کرده است.

نموداری حاوی اطلاعات غلط در باره ماسک

ادعا: ماسک باعث نرسیدن اکسیژن کافی به بدن می‌شود
راستی‌آزمایی: ادعای غلط
این یکی از شایع‌ترین ادعا‌های گمرا‌ه‌کننده در شبکه‌های اجتماعی در باره ماسک است. برخی "خطر ماسک" را در این شبکه‌ها هم‌رسان می‌کنند و مدعی می‌شوند ماسک مانع رسیدن اکسیژن کافی به ریه می‌شود که "ممکن است باعث مرگ شود".

اما در واقع هوا از پارچه‌هایی که برای ماسک استفاده می‌شوند عبور می‌کند و در صورت استفاده صحیح، جلوی نفس کشیدن را نمی‌گیرد. تنگی‌نفس نشانه این است که اکسیژن کافی به بدن نمی‌رسد. نرسیدن اکسیژن کافی به بدن را هایپوکسی می‌گویند.

پروفسور کیث نیل متخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید: "ماسک‌های کاغذی یا پارچه‌ای نازک باعث هایپوکسی نمی‌شوند. جراحان ساعت‌ها با ماسک جراحی می‌کنند و مشکلی پیدا نمی‌کنند".

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: "استفاده طولانی از ماسک پزشکی، در صورت استفاده صحیح، باعث مسمومیت با دی اکسید کربن یا کمبود اکسیژن نمی‌شود. از ماسک پزشکی با اندازه مناسب که به اندازه کافی کیپ باشد و امکان تنفس طبیعی بدهد استفاده کنید. ماسک یک‌بار مصرف را دوباره استفاده نکنید و به محض اینکه مرطوب شد آن را عوض کنید".

ادعای نادرست کاهش اکسیژن‌رسانی در شبکه‌های اجتماعی زبان‌های مختلف دیده می‌شود از جمله در فیسبوک انگلیسی، آلمانی، صربی و عبری و اغلب همراه عکس آرشیوی یک نوزاد با ماسک. مقاله‌ای در یک وبسایت خبری نیجریه‌ای که در اصل از اسپانیایی ترجمه شده بود، در آوریل این ادعا را مطرح کرد و تاکنون صد‌ها هزار بار هم‌رسان شده است.

ادعا: ماسک می‌تواند باعث مسمومیت با دی اکسید کربن شود
راستی‌آزمایی: هیچ مدرکی برای تایید این ادعا وجود ندارد
یک نمودار پزشکی در ویکی‌پدیا درباره "علائم مسمویت با دی اکسید کربن" هزاران بار در فیسبوک هم‌رسان شده و در آن تغییراتی داده و ادعا شده است که ماسک باعث "تنفس مجدد دی اکسید کربن بازدم" می‌شود.ما پست‌های بسیاری دیدیم که درباره "هایپرکپنیا" یا بالا رفتن دی اکسید کربن در خون هشدار می‌دهند.

پروفسور نیل می‌گوید: "این حالت به این راحتی اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه هوا از چیزی که در آن تنفس می‌کنید عبور نکند و فقط بازدم خود را دوباره تنفس کنید".

مولکول دی اکسید کربن بسیار کوچک است؛ کوچک‌تر از قطرک‌های حاوی ویروس کرونا که ماسک برای جلوگیری از آن‌ها طراحی شده است. این مولکول در پارچه‌هایی که هوا از آن عبور می‌کند گیر نمی‌افتد، به خصوص در مدت کوتاه مثل مدتی که سوار اتوبوس هستید.

در حین بازدم، مولکول‌های دی اکسید کربن از ماسک‌های متداول رد می‌شوند و بعید است باعث مشکل سلامت شوند. جراحان نوع مرغوب‌تر این ماسک‌ها را هر روز بدون هیچ مشکلی استفاده می‌کنند.

در آمریکا، اوبری هاف بازیکن سابق بیس‌بال حرفه‌ای در ویدئویی که ۱.۶ میلیون بار دیده شده، عصبانیت خود را از ماسک اجباری ابراز و ادعا کرده است که "سالم نیست دائم دی اکسید کربن خود را تنفس کنید". همانطور که توضیح دادیم، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد پوشاندن صورت باعث چنین مشکلی می‌شود.

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید در جا‌هایی که "رعایت حداقل یک متر فاصله اجتماعی امکان‌پذیر نیست"، برای ایجاد "مانع در برابر قطرک‌های آلوده" باید صورت را پوشاند. پوشش صورت حتی اگر در خانه درست شده باشد به کاهش سرایت ویروس از کسانی جلوگیری می‌کند که هیچ علامتی ندارند یا هنوز علامت‌دار نشده‌اند.

ادعا: ماسک به سیستم ایمنی صدمه می‌زند
راستی‌آزمایی: هیچ مدرکی برای تایید این ادعا وجود ندارد
نمودار دیگری در شبکه‌های اجتماعی هزاران بار هم‌رسان شده است با عنوان "وقتی ماسک می‌زنید چه اتفاقی می‌افتد" و این ادعای گمراه‌کننده را مطرح می‌کند که زدن ماسک می‌تواند سیستم ایمنی را "سرکوب" و آن را در برابر عفونت آسیب‌پذیر کند. اینستاگرام این مطلب را به دلیل اینکه حاوی اطلاعات غلط است نشان‌دار کرده است.

پروفسور نیل می‌گوید: "ماسک جلوی رسیدن عوامل بیماری‌زا به دهان و بینی را می‌گیرد بنابراین سیستم ایمنی نباید فعال شود، ولی این به معنی سرکوب شدن سیستم ایمنی نیست".

با این حال مواردی هم هست که زدن ماسک ممکن است توصیه نشود:
کودکان زیر دو سال که ریه‌هایشان کاملا رشد نکرده
مبتلایان به مشکلات تنفسی که نمی‌توانند راحت نفس بکشند
هنگام ورزش