پایان حیات سیاسی ترامپ؟
اما حال چالش مهم این است که استیضاح ترامپ در شرایطی مطرح شده است که تنها یک هفته به ۲۰ ژانویه و انتقال قدرت در آمریکا باقی مانده است و مجلس سنای ایالاتمتحده تا ۱۹ ژانویه در تعطیلات به سر میبرد.
اما در مورد این مساله یک تصور غلط در ایران رایج است و معمولا مساله استیضاح را با موضوع محاکمه اشتباه میگیرند.
طبق قانون اساسی آمریکا موضوع استیضاح در ید اختیار مجلس نمایندگان است و این مجلس سفلی است که میتواند رئیسجمهور را بهدلیل جرائم ارتکابی و سوءرفتار استیضاح کند و از آن حیث که این مجلس بهنوعی برآمده از مدل نظام انتخاباتی اکثریت تناسبی است، میتواند با یک اکثریت ساده به طرح استیضاح رای دهد و آن را عملیاتی کند.
بهعبارت دیگر اگر اکثریت نسبی از میان ۴۳۵ عضو مجلس نمایندگان به طرح استیضاح رای دهند، رئیسجمهور مورد بازخواست قرار میگیرد.
اما بنیانگذاران آمریکا برای عدمتاثیرپذیری مهمترین نهاد سیاسی کشور از بازیها و جناحبندیهای سیاسی در کنگره آمریکا تلاش کرده است که امکان برکناری عالیترین مقام سیاسی و فرمانده کل قوا را توسط مجلس سنا محدود کند.این مجلس تنها در شرایطی میتواند حکم به برکناری یک رئیسجمهور بدهد که حداقل دو سوم کرسیها یا ۶۷ رای را با خود همراه کرده باشد؛ بنابراین خلط دو موضوع استیضاح و محاکمه و برکناری، خروج از استانداردهای حقوق اساسی آمریکا است.
اما حال چالش مهم این است که استیضاح ترامپ در شرایطی مطرح شده است که تنها یک هفته به ۲۰ ژانویه و انتقال قدرت در آمریکا باقی مانده است و مجلس سنای ایالاتمتحده تا ۱۹ ژانویه در تعطیلات به سر میبرد.
چاک شومر، رهبر دموکراتهای سنا در تلاش است تحت وضعیت اضطراری زمینه بازگشایی زودتر از موعد سنا را فراهم کند؛ اما براساس آییننامه این مجلس همه ۱۰۰ سناتور باید با چنین اقدامی موافق باشند و مخالفت حتی یک سناتور در عمل باعث میشود که سنا طبق برنامه در ۱۹ ژانویه اولین نشست خود را در دور جدید (پس از برگزاری مرحله دوم انتخابات جورجیا) برگزار کند؛ بنابراین شروع محاکمه ترامپ پیش از این تاریخ تقریبا غیرممکن است.
اما آیا میتوان رئیسجمهوری را که در ۲۰ ژانویه قدرت را به فرد جانشین خود واگذار میکند، مورد محاکمه قرار داد؟ کارشناسان حقوق اساسی آمریکا ازجمله پال کامپوس، استاد دانشگاه کلورادو معتقدند که اختیارات سنا در زمینه محاکمه، چگونگی و حتی زمان آن براساس قانون اساسی ایالاتمتحده گسترده است.
اما محاکمه ترامپ با توجه به زمان محدود پیشرو میتواند به چند شکل برگزار شود.
مدل اول همان محاکمه سنتی است که مباحثات طولانیای را در بر میگیرد و میتواند هفتهها به طول بینجامد.
مدل دوم یک محاکمه کوتاه است که شامل سخنرانیهای کوتاه و تصدیق بر عیان بودن شواهد و مدارک علیه ترامپ است. اختیارات گسترده مجلس سنا در این زمینه میتواند کار را به آنجا بکشاند که محاکمه یک روزه نیز برگزار شود.
مدل سوم در میان دو مدل دیگر قرار میگیرد؛ یعنی سنا بهطور تماموقت محاکمه ترامپ را از ۲۰ ژانویه در دستورکار خود قرار نخواهد داد؛ چراکه پس از مراسم تحلیف بایدن این مجلس باید به مساله تایید صلاحیت اعضای کابینه دولت آینده و همینطور بستههای نجات مالی در مورد کرونا بپردازد. براساس مدل سوم میتوان نیمی از ساعات کاری سنا را به موضوع محاکمه اختصاص داد و نیمی دیگر را نیز صرف موضوعات دیگر کرد.
از همین رو احتمال به وقوع پیوستن سناریوی سوم بیشتر از دو سناریوی دیگر است؛ چراکه هم امکان محاکمه دقیقتر و عادلانهتر را میدهد و هم سنا از کارهای روتین و مدنظر خود غافل نخواهد شد.
از حیث سابقه تاریخی نیز حداقل میتوان در یک مورد ردپای استیضاح سریعی را در تاریخ آمریکا دید. استیضاح اندرو جانسون در سال ۱۸۶۸ یک روز پس از اینکه او قانون تصدی پست را نقض کرد، آغاز شد. کمیتهای از مجلس نمایندگان در ۲۲ فوریه همان سال استیضاح را پیشنهاد داد و رئیسجمهور ۲ مارس استیضاح شد و درنهایت محاکمه وی در سنا ۳ ماه بهطول انجامید.
اما هدف از استیضاح فوری ترامپ در روزهای پایانی حضورش در کاخ سفید چیست؟ دموکراتها در طرح استیضاح خود اتهامات سنگینی را متوجه ترامپ کردند؛ ازجمله تلاش غیرقانونی برای تغییر نتایج انتخابات، به مخاطره انداختن بخشی از حکومت آمریکا و تشویق به قیام و شورش علیه کنگره براساس بند سوم متمم ۱۴ قانون اساسی آمریکا؛
برخی کارشناسان حقوق اساسی آمریکا معتقدند در صورت تبرئه ترامپ در جلسه محاکمه، سناتورهای دموکرات میتوانند در قالب یک طرح مستقل از استیضاح مانع از برعهده گرفتن هر گونه سمت فدرالی در آینده توسط وی شوند.