مذاکرات برجام به کجا رسید؟

فرادید | نشست‌های کمیسیون مشترک برجام در روز‌های گذشته با سرعت بیشتری در جریان است. آخرین جلسه این کمیسیون که دیروز در وین برگزار شد، با خوش بینی تمامی اعضا به پایان رسید. در این میان عراقچی، معاون سیاسی وزیر امورخارجه نیز از نزدیک بودن توافق جدید و لغو تحریم‌ها خبر داده است.

به گزارش فرادید؛ فرایند احیای برجام که از ماه‌های گذشته و بدون حضور فیزیکی آمریکا در نشست‌های گروه ۱+۴ آغاز شده، حالا به روز‌های حساس و سرنوشت ساز خود نزدیک می‌شود. اعضای کمیسیون می‌گویند گفتگو‌های دو و چند جانبه و همچنین رایزنی‌های فنی در روز‌های آینده ادامه یافته و در صورت نیاز کمیسیون مشترک بار دیگر تشکیل جلسه می‌دهد.

بررسی آخرین اطلاع رسانی اعضای برجام پس از نشست اخیر نشان می‌دهد که مذاکره کنندگان ارشد انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و نماینده اتحادیه اروپا از پیشرفت مذاکرات رضایت دارند.

میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین در این باره در صفحه توئیترش نوشت: «اعضای شرکت کننده از پیشرفت در مذاکرات پیرامون رفع تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای رضایت دارند.»

در این میان معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا نیز که ریاست نشست امروز کمیسیون مشترک برجام را برعهده داشت اعلام کرد که بررسی نتیجه مذاکرات فشرده‌ای که طی روز‌های گذشته در جریان بوده نشان می‌دهد که پیشرفت حاصل شده است.

با این حال علاوه بر برگزاری کمیسیون‌ها با حضور معاونین و مدیران سیاسی وزرای امور خارجه اعضای برجام، جلسات گروه‌های کارشناسی درباره نحوه برداشته شدن تحریم‌ها از سوی آمریکا و همچنین اقدامات ایران برای اجرای تعهدات هسته‌ای در رزو‌های آینده ادامه خواهدداشت.

دور جدید مذاکرت برای احیای برجام که از میانه‌های فروردین آغاز شده، در پایان این ماه به مرحله حساس و سرنوشت ساز خود نزدیک شده است. عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه می‌گوید که تفاهم جدیدی در حال شکل گرفتن است و اشتراک در هدف نهایی بین همه وجود دارد و مسیری که باید طی شود، مسیری است که الان مقداری شناخته شده‌تر هست.

البته او این را هم گفته که مسیر پیش رو آسان نخواهد بود و اختلاف نظر‌ها طوری نیست که پایان یافته باشد. به اعتقاد عراقچی، اختلاف نظر‌های بعضاً جدی وجود دارد که باید طی مذاکرات بعدی کاهش پیدا کند.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه به نگارش متن توافق جدید هم اشاره کرده و می‌گوید: «ما فکر می‌کنیم مذاکرات به مرحله‌ای رسیده که طرف‌ها می‌توانند روی یک متن مشترک شروع به کار کنند و نگارش متن حداقل در حوزه‌هایی که اشتراک نظر وجود دارد شروع شود.»
انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا هم در توئیترش نوشت که این پیشرفت کاری شاق و حاصل تلاش‌های طاقت‌فرسا است. حالا ما به جزئیات بیشتری در کار نیاز داریم.

او نکته کلیدی را تعهد اعضای برجام به دو هدف اصلی مذاکرات یعنی الحاق آمریکا به برجام و اجرای کامل آن عنوان کرده است.

در این میان جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا نیز از مذاکرات تازه در وین استقبال کرده است، اما می‌گوید که هنوز برای قضاوت درباره این مذاکرات زود است.

البته تحلیلگران حوزه بین الملل می‌گویند که هشدار اخیر آمریکا به اسرائیل درباره ایران نشان از حساس شدن مذاکرات و احتمال بالای توافق در روز‌های آینده دارد.

در این رابطه رسانه‌های صهیونیستی جمعه شب گزارش دادند که دولت جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا به اسرائیل هشدار داده است تا از وراجی خجالت‌آور درباره ایران دست بردارد. بر اساس گزارش کانال ۱۲ اسرائیل، پیام آمریکا در این باره «قاطع» بوده است. این رسانه از یک واژه عبری استفاده کرد که معنی «تهاجمی» نیز دارد. این پیام از طریق «چندین کانال» منتقل شده است.

کانال ۱۲ به نقل از مقام‌های آمریکایی در قدس که نامی از آن‌ها نبرده، گزارش داد که اقدام مقام‌های اسرائیلی درباره «نشت» اطلاعات مربوط به عملیات‌های خرابکارانه درباره برنامه هسته‌ای ایران باعث تضعیف تلاش‌های آمریکا برای بازگشت به میز مذاکره می‌شود.

در کنار امید‌هایی که نسبت به احیای برجام از سوی اعضای کمیسیون اقدام مشترک شکل گرفته است، برخی از تحلیلگران سیاسی و رسانه‌های خارجی معتقدند که احتمال شکست مذاکرات به دلیل اختلافات میان ایران و آمریکا وجود دارد.

در این رابطه نیویورک تایمز در گزارشی تحلیلی درباره سرنوشت مذاکرت جدید برجامی نوشته است: «با اینکه اقدامات لازم از سوی ایران برای بازگشت به برجام مشخص شده‌اند، اما نحوه لغو تحریم‌ها همچنان دچار ابهام است.»

این روزنامه در بخشی از این گزارش آورده است: «از زمان شروع گفتگو‌های وین، مذاکره‌کنندگان آمریکایی لیستی از تحریم‌هایی را که دولت بایدن برخواهد داشت فراهم نکرده‌اند. مذاکره‌کنندگان ایرانی گفته‌اند آن‌ها با لیستی که خود تهیه کرده‌اند باز می‌گردند. این مساله می‌تواند موجب تشکیل دور بعدی مذاکرات یا شکست آن شود.»

براساس پیش بینی این روزنامه آمریکایی، اگر گشایشی در وین حاصل نشود و تهران به این جمع‌بندی برسد که ایالات‌متحده تحریم‌ها را برنمی‌دارد، مساله هسته‌ای ممکن است وارد پیچ خطرناکی شود و به‌صورت بالقوه ایالات‌متحده را به سمت جنگ دیگری در خاورمیانه سوق دهد.

نیویورک تایمز معتقد است که دولت بایدن باید با برداشتن تحریم‌های دوران ترامپ و رسیدن به نقشه راهی معتبر برای احیای توافق هسته‌ای که ایران و آمریکا با آن موافق باشند، دست به اقدام قاطعانه بزند.

این روزنامه همچنین می‌نویسد: «ایران و ایالات‌متحده بر سر اینکه کدام تحریم‌ها باید برداشته شوند، دچار اختلاف هستند. ایران می‌خواهد اوضاع به زمان قبل از ورود [دونالد]ترامپ به کاخ سفید برگردد. ایالات‌متحده تمایل ندارد تمام تحریم‌های دوران ترامپ را بردارد که تا حدی به این دلیل است که دولت ترامپ عامدانه بسیاری از تحریم‌ها را به مبارزه با تروریسم مرتبط ساخته که برداشتن آن‌ها کار دشواری است.»