سرویس‌های امنیتی چطور "جاسوس" استخدام می‌کنند؟

فرادید | «آگهی استخدام: به افراد محکم، باهوش و میهن پرستی که می‌توانند اسرار ملی را نگه دارند، نیازمندیم.»

به گزارش فرادید به نقل از بی بی سی انگلیسی، اصلا فکر نمی‌کنم که پایگاه اینترنتی مامزنت [بزرگترین پایگاه پدر و مادران بریتانیایی برای تبادل اطلاعات پیرامون مسائل تربیتی کودکان] جای خوبی برای تبلیغ آگهی نیاز به جاسوس باشد. البته فکر می‌کنم که این بخشی از استراتژی جدید دستگاه‌های اطلاعاتی بریتانیا - مانند MI5، MI6 و GCHQ - باشد که می‌خواهند از نیروهای زن بیشتر استفاده کنند.

برخی از کاربران این پایگاه (mumsnet)، به شوخی نوشته‌اند که به خوبی می‌توانند از پس این کار بربیایند، چرا که به عنوان یک زن میانسال کاملا نامحسوس در همه چیز عمل کرده‌اند. برخی از کاربران دیگر البته مطمئن نیستند. کاربری به نام شاتنرز باسون زیر آن پست آگهی تبلیغاتی نوشت: «افرادی که هر چی در سرشان می‌گذرد را داخل فرم می‌نویسند، می‌توانند جاسوس‌های خوبی باشند.»

اما دستگاه‌های اطلاعاتی بر این باورند که به دو دلیل زنان بیشتری باید در شغل جاسوسی فعال شوند: اول دلایل اخلاقی و قانونی و دوم نیز فراهم آوردن امنیت بیشتر برای کشور.

اخیرا شایعاتی مبنی بر استخدام یک جیمز باند خانم در صنعت فیلم بریتانیا به گوش رسیده و به همین دلیل دولت نیز به دنبال یک جاسوس حرفه‌ای خانم در حد و اندازه‌های جیمز باند است. اما فارغ از جاسوس خانم یا آقا، ویژگی‌های یک جاسوس کارکشته چه می‌تواند باشد؟

انعطاف پذیری اخلاقی
انی ماچون، یکی از افسران سابق MI5، می‌گوید که بستگی دارد در کدام دستگاه اطلاعاتی استخدام شوید. بریتانیا عملا سه دستگاه اطلاعاتی دارد:

• MI5 که در داخل خاک بریتانیا عمل می‌کند.
• MI6 (که حالا با نام سرویس اطلاعات مخفی شناخته می‌شود) و در فراتر از مرزهای بریتانیا کار می‌کند.
• GCHQ که از آن به عنوان دستگاه شنود یاد می‌شود، زیرا تمام عملیات شنود دیجیتال را این نهاد پیاده می‌کند.

ماچون می‌گوید که در MI5 - که دولتی‌ها به آن «جعبه» می‌گویند - شما مسئول اجرای عملیات هستید. شما باید ویژگی‌‎های رهبر گروه را داشته باشید و باید بتوانید به آسانی بر روی مردم تاثیر بگذارید. علاوه بر آن باید بتوانید اعتماد مردم را نیز به خود جلب کنید.

در MI6، وظیفه شما بیشتر معطوف کار کردن در خارج از بریتانیا آن هم به تنهایی است. اغلب ماموریت‌ها در فضاهای نسبتا خطرناک انجام می‌شود و احتمالا باید از نظر اخلاقی «بیشتر انعطاف پذیری از خود نشان دهید.»

سومین دستگاه اطلاعاتی نیز GCHQ است که کارکنان آن بیشتر پژوهشگر علمی هستند تا جاسوس! درست از همان‌هایی که در برخی کارها مانند کدگذاری و رمزگذاری مهارت دارند، اما در دیدارهای عمومی چندان جالب نیستند! این مرکز گروه‌های هکری را هدف قرار می‌دهد.

او به همراه همکار قدیمی‌اش دیوید شِیلر، در یک عملیات افشاگرانه در سال 1996 از سمتش استعفا داد. آن‌ها قصد داشتند آنچه که احساس می‌کردند رفتاری مجرمانه و ناشایست از سوی دستگاه‌های اطلاعاتی بریتانیا است را افشا کنند. پس از آن اتفاق، دیوید شیلر به شش ماه حبس برای نقض قوانین مربوط به پرونده‌های محرمانه محکوم شد، چرا که او پای پرونده‌های سری را به رسانه‌ها باز کرده بود.

جیمز باند؟
ماچون پس از برکناری از شغل قبلی به دنبال شغلی جدید رفت. او می‌گوید: «برای یک موقعیت شغلی در وزارت امور خارجه [بریتانیا] درخواست دادم، اما نامه‌ای دریافت کردم که در آن به من گفته شد موقعیت شغلی بهتری برایم دارند.» او فکر می‌کرد که احتمالا شغلی در سرویس مخفی می‌خواهند به او بدهند.

خانم ماچون در ادامه سخنانش می‌گوید: «فرآیند استخدام در آنجا خیلی پیچیده است. اولین مصاحبه حدود سه ساعت طول می‌کشد که در آن باید تمام زندگی‌ات را تعریف کنی. سپس وارد یک دوره آموزشی دو روزه می‌شوی که باید با افراد دیگر رقابت کنی. در این دوره، باید داده‌های نوشتاری را تحلیل و در یک پرونده نقش بازی کنی.»

ماچون می‌افزاید که مصاحبه‌های نفس‌گیر دیگری هم هستند که یکی از آن‌ها با یک روانپزشک است. باید به خوبی بتوانید خونسردی‌تان را حفظ کنید. او می‌گوید: «اگر ادای جیمز را دربیاوری در همان مراحل اول حذف می‌شوی.»

پروفسور «آنتونی گلیز» در زمینه دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی مطالعه داشته و در دانشگاه باکینگام هم تدریس می‌کند. وی گفته‌های ماچون را تایید کرده و می‌گوید که «مهمترین ویژگی‌های یک جاسوس شفافیت، ثبات، استحکام و همچنین توانایی مطالعه و درک یک پرونده بدون نتیجه گیری از آن است.»

به گفته وی، تمام کار جاسوسی معطوف به تعقیب و گریز افراد بد نیست و باید به جنبه‌های دیگر کار نیز فکر کرد. پروفسور گلیز می‌گوید: «شما باید در جمع‌آوری، تحلیل و ارائه داده‌ها به خوبی عمل کنید. علاوه بر آن، در مراحل اجرایی نیز باید کاملا توانمند باشید.» او البته می‌گوید که جاسوس‌های امروزی بیشتر نگران قانونمند و انجام وظایف اخلاقی خود هستند.

دروغ نگویید
آیا عاملی وجود ندارد که مانع استخدام شما به عنوان جاسوس شود؟

ماچون می‌گوید: «کافی است در فرآیند مصاحبه‌ها دروغ بگویید... به نظر می‌رسد که نقض قوانین و استفاده از مواد مخدر در گذشته چندان حائز اهمیت نباشد، البته به شرطی که چیزی در پرونده‌تان نباشد که بتوان از طریق آن از شما اخاذی کرد.»


دنیای جاسوسی از دیرباز دنیایی مردانه بوده است. وقتی که نخستین دستگاه‌های اطلاعاتی در اوایل قرن بیستم شروع به کار کردند، کارکنان آن از ارتش استخدام می‌شدند.

پروفسور گلیز اما می‌گوید که دستگاه‌های اطلاعاتی در جنگ جهانی دوم تصمیم گرفتند که باید هوشمندتر عمل کنند؛ به همین دلیل آن‌ها از نخبه‌ترین دانشجویان دانشگاه‌ها نیز بهره بردند. در آن روزها نیز اغلب دانشجویان نخبه مرد بودند.

اما زمانه تغییر کرده است. در آخرین گزارش دولت بریتانیا آمده که 41.6 درصد کارکنان MI5 خانم بوده‌اند و قرار است این رقم تا سال 2021 به 45 درصد برسد.

ماچون می‌گوید که در اوایل دهه 90، یعنی زمانی که او مشغول به کار بوده، همه چیز فرق می‌کرد: 51 درصد کارکنان زن و 49 درصد مرد بودند. او می‌گوید که احتمالا سریال تلویزیونی اسپوکس (جاسوس‌ها) در روند استخدامی زنان در دستگاه‌های اطلاعاتی تاثیر منفی به جای گذاشته است.

هر سه دستگاه امنیتی مایل‌اند شرایط کاری‌شان را کمی انعطاف‌پذیرتر کنند. البته این بدان معنا نیست که یک زن خانه دار می‌تواند هر روز به دنبال بچه‌هایش جلوی مدرسه برود، زیرا شما باید 24 ساعته در دسترس باشید. گرچه این اتفاق ممکن است چند بار در سال رخ دهد، اما زمان آن قابل پیش‌بینی نیست.

گاهی اوقات زن بودن در شغل جاسوسی مزیت دارد. پروفسور گلیز می‌گوید: «یکی از بزرگترین تهدیدات MI5 در حال حاضر این است که چرا زنان زیادی به داعش می‌پیوندند.» بنابراین یک جاسوس زن بهتر می‌تواند اعتماد یک زن مظنون به انجام کار خرابکارانه را به دست آورد.

شبکه‌های اجتماعی همه چیز را تغییر داده‌اند. افراد از طریق پروفایل‌های آنلاین خود در شبکه‌های مجازی اطلاعات زیادی را به جاسوس‌ها می‌دهند. مثلا آن‌ها از سوابق کاری، همکاران گذشته و مسائل این چنینی به راحتی اطلاعات کسب می‌کنند؛ کاری که پیشتر انجام آن چندین روز زمان می‌برد.

ماموران دستگاه‌های اطلاعاتی به دلایل امنیتی باید حضور بسیار کمرنگی در شبکه‌های اجتماعی داشته باشند. اما بزرگترین انگیزه هر ماموری بدون شک حفاظت از کشور و تبدیل آن به مکانی بهتر است. انی ماچون می‌گوید که او و همکارانش دوست داشتند تغییر ایجاد کنند. آزمون‌های آنلاین در وبسایت برخی از دستگاه‌های اطلاعاتی وجود دارند که میزان جاسوس بودن شما را می‌سنجند!

منبع: BBC World
ترجمه: وبسایت فرادید