تصاویر/ آلبوم نایاب از شاه پس از کودتا 28 مرداد

فرادید | 64 سال پیش در چنین روزی سازمان مخفی اطلاعات انگلیس و آژانس اطلاعات مرکزی امریکا با کمک عوامل داخلی طرفدار محمدرضا پهلوی کودتایی علیه نخست وزیر وقت ایران برنامه ریزی و اجرا کردند که برای چند دهه جنبش عدالت و استقلال خواهی در ایران را به تعویق انداخت.

به گزارش مجله تاریخ فرادید، در 28 مرداد سال 1332 "کیم روزولت" مامور مخفی اداره اطلاعات امریکا سیا نقشه کودتایی که با همکاری اداره اطلاعات مخفی انگلیس و جمعی از افسران مخالف دولت و عوامل محمدرضا پهلوی طرح ریزی کرده بود را به اجرا در آورد و دولت مصدق که برای ملی کردن صنعت نفت حاضر به سازش با انگلیس نشده بود را از قدرت ساقط کرد.

در این تاریخ مصدق که به دنبال تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت، بیش از دو سال پیش به نخست وزیری رسیده بود در مذاکرات پی در پی با دولت بریتانیا حاضر به سازش نشد و حتی شکایت انگلیس به دیوان لاهه و شورای امنیت سازمان ملل متحد را نیز بی نتیجه گذاشت؛ پس از آن دولت انگلیس چاره را در برکناری نخست وزیر از سمت خود دید.

گرچه مصدق تا مدتی توانست در مقابل فشارهای عوامل داخلی و خارجی مقاومت کند اما انجام رفراندوم برای انحلال مجلس و تلاش برای تضعیف شاه باعث شد مخالفان داخلی و خارجی او برای برداشتنش متحد شوند.

در 25 مرداد و سه روز قبل از کودتا شاه در فرمانی که ارتشبد زاهدی را به عنوان نخست وزیر معرفی می کرد اولین گام عملی برای عزل مصدق و کودتا را برداشت. با صدور این فرمان شاه که به رامسر رفت و از آنجا با هواپیما به بغداد و سپس به رم پرواز کرد. مصدق پس از دیدن دستخط شاه آن را نپذیرفت؛ شاه در این زمان از کشور فرار کرد و منتظر به نتیجه رسیدن کودتا شد.

سه روز پس از گام اول مرحله دوم عملیات آغاز شد و کیم روزولت فرمانده عملیات در صبح این روز با دادن پول به ارتشیان، ولگردان و اوباش تهران آنها را علیه دولت به خیابان ها کشاند.

مرحله نهایی عملیات با انتقال ارتشیان وفادار به شاه توسط تانک ها و ماشین های مستشاران امریکایی به درب خانه مصدق و تصرف آن انجام شد؛ مصدق ساعاتی بعد بدون مقاومت تسلیم شد و ارتشبد زاهدی قدرت را در دست گرفت.

شاه هم که با شروع عملیات به نوعی از کشور فرار کرده بود 6 روز پس از آن به ایران بازگشت؛ او در فرودگاه مورد استقبال کودتاچیان قرار گرفت و سپس عازم کاخ سعدآباد شد. مورخان نشانه های تغییر رفتار، غرور و میل فزاینده شاه به دیکتاتوری را در نخستین ساعات بازگشت او به کشور جستجو می‌کنند؛ تا جایی که بسیاری شاهی که از رم بازگشت را با 6 روز قبل به کلی متفاوت می‌دانند.

محمدرضا شاه پس از استقبال در فرودگاه و مسیرهای تعیین شده به کاخ سعدآباد رفت و در همان جا پذیرای خبرنگاران و عکاسان مختلف شد؛ او در حالیکه با ژست پیروزمندانه سیگار می‌کشد در مقابل دوربین عکاسان قرار گرفت و به سوالات خبرنگاران پاسخ می‌داد؛ "کارول میدانس" یکی از عکاسانی بود که آن روز برای عکسای از شاه به کاخ دعوت شده بود. عکس های او به خوبی محمدرضا شاه در حالیکه احساس پیروزی می کند را نشان می‌دهد. در این عکس های تیمسار نصیری یکی از عوامل اصلی کودتا و حامل نامه نخست وزیری زاهدی برای مصدق در روز 25 مرداد در کنار شاه حضور دارد. فرادید این آلبوم نایاب را به مناسبت سالگرد کودتای 28 مرداد منتشر می‌کند.