"آب درمانی" مزایا و مضرات
آب درمانی یا هیدروتراپی روشی درمانی است که در فیزیوتراپی و کاردرمانی از آن استفاده می‌شود. هدف از آب درمانی کاهش درد بیمار و افزایش دامنه حرکات مفاصل و قدرت اندام با استفاده از آب است.
کد خبر :
۴۰۸۷۶
بازدید :
۱۱۵۳۵
فرادید | یکی از عمده‌ترین دلایلی که افراد را پیش دکتر می‌فرستد درد در قسمت‌های مختلف بدن است. درد کمر، گردن، پا و دست. حالت‌های آرتروز و بروز دیسک‌ها این روز‌ها زیاد مردم را اذیت می‌کند. از طرفی بیماری‌های دیگری که گریبان مردم را می‌گیرد همیشه نیاز به دارو ندارد و می‌توان با درمان‌های ساده‌تر جلوی آن‌ها را گرفت. این بار بیایید یک درمان ساده‌تر و کم خرج‌تر را امتحان کنید، آب درمانی.
آب درمانی چیست؟
آب درمانی یا هیدروتراپی روشی درمانی است که در فیزیوتراپی و کاردرمانی از آن استفاده می‌شود. هدف از آب درمانی کاهش درد بیمار و افزایش دامنه حرکات مفاصل و قدرت اندام با استفاده از آب است. آب درمانی در درمان بیماری‌های اندام به چند روش تاثیر دارد که یکی از آن‌ها گرم کردن اعضای بدن و کاهش درد است. وزن بدن در آب سبک می‌شود این موضوع باعث راحت حرکت کردن اندام می‌شود. عضلات بدن تقویت می‌شوند و از همه مهم‌تر آرامش روحی بیمار که کمک موثری در بهبود وضع جسمانی او دارد.
از طرف دیگر نوشیدن آب و درمان برخی بیماری‌ها با رژیم‌های آب، روش دیگر آب درمانی است. شما با نوشیدن مقدار زیادی آب البته بر طبق برنامه درست، می‌توانید سموم زیادی را از بدن خارج کنید ولی یادتان باشد نوشیدن بی‌اندازه و بی‌برنامه آب می‌تواند مضر هم باشد. پس قبل از شروع کردن چنین رژیم درمانی‌ای به دقت در مورد آن مطالعه کنید.
هدف از آب درمانی کاهش درد بیمار و افزایش دامنه حرکات مفاصل است
درمان با آب
ورزش کردن در آب و حتی راه رفتن خیلی ساده می‌تواند کمک بزرگی به خیلی از دردهای فیزیکی بکند. برای آب درمانی معمولا از آب گرم استفاده می‌شود. گرمای آب موجب افزایش جریان خون در پوست و عضلات می‌شود. درد اندام‌ها به هر علتی باشد معمولا در گرما کمتر می‌شود. استفاده از آب گرم دردهای عضلانی، مفصلی و استخوانی را کاهش می‌دهد. البته تاثیر گرما دائمی نیست و بعد از مدتی که حرارت اندام به حالت اول برگشت درد احساس می‌شود. آب درمانی با آب گرم را می‌توان بصورت دوش آب گرم، وان آب گرم و یا استخرهای آب گرم انجام داد. این روش درمانی سابقه‌ای قدیمی دارد، از صد‌ها یا شاید هزاران سال قبل آب گرم‌های معدنی محلی برای مراجعه بیماران برای کاهش درد‌هایشان بوده است. از آب گرم می‌توان برای کاهش دردهای اندام در بسیاری از بیماری‌ها مانند آرتروز و انواع روماتیسم‌ها استفاده کرد.
یک سری از حرکات کششی که در فیزیوتراپی برای کاهش خشکی عضلات انجام می‌شود بسیار دردناک است، وقتی این حرکات در آب گرم انجام شوند تحمل بیمار بیشتر شده و احساس درد ناشی از حرکت مفصل کم می‌شود. در این حالت می‌توان مفاصل بیمار را بیشتر و بهتر حرکت داده و نتیجه آن افزایش سریع‌تر و بهتر دامنه حرکتی مفصل است.
غوطه ور شدن در آب وزن بدن را کم می‌کند، با این حساب فشار کمتری به عضلات و مفاصل وارد می‌شود. کسانی که دردهای مفصلی دارند راه رفتن در آب کمک زیادی برای کاهش درد به آن‌ها می‌کند. زمانی که در آب حرکت می‌کنید، فشار آب در مقابل حرکات شما مقاومت می‌کند، برای شکستن این مقاومت به عضلات فشار می‌ورید و این باعث تقویت عضلات می‌شود.
وزن بدن در آب سبک می‌شود
آب درمانی ورزشکاران
ورزشکاران حرفه‌ای به دلیل فعالیت‌های ورزشی خاص، زیاد درگیر دردهای عضلانی و مفصلی می‌شوند. با روش آب درمانی ، سرد و گرم، می‌توان به کم شدن درد آن‌ها کمک کرد. آب درمانی با آب گرم، بیشتر برای رفع خستگی و برطرف کردن کسالت ناشی از انجام فعالیت‌های ورزشی است. در این روش برحسب میزان و مقدار گرمای آب درجه حرارت بدن هم تغییر می‌کند. در اغلب موارد که درجه حرارت آب استخر بین ۳۴ تا ۳۷ درجه سانتیگراد باشد دمای بافت‌ها و عضلات ورزشکار نیز مقداری افزایش می یابد. در اثر این افزایش دمای بدن، سوخت و ساز هم بالا می‌رود و گردش خون سریع‌تر می‌شود.
هیدروتراپی یا آب درمانی با آب سرد برای کاهش درد انجام می‌شود. وقتی عضله یا مفصل آسیب می‌بیند آن را سریع در آب سرد با دمای۸تا۱۲ می‌گذارند و این کار به سرعت درد را کاهش می‌دهد. بعد از عمل جراحی در صدمات ورزشی برای بدست آوردن دامنه حرکتی مفاصل می‌توان از آب درمانی استفاده کرد. البته باید دقت کنید، ورزشکارانی که اختلال گردش خون، عفونت حاد، زخم باز و وسیع، نارسایی قلبی یا تنفسی و اختلالات غدد دارند نباید از آب درمانی استفاده کنند. در هنگام استفاده از آب گرم فشار خون پایین می‌آید بنابراین در ورزشکاران با نارسایی قلبی هیدروتراپی ممنوع است.
نوشیدن آب به صورت ناشتا باعث کار افتادن ارگانهای داخلی بدن می‌شود
از دیگر کاربردهای آب درمانی در ورزش برای تحرک و انعطاف پذیری در عضلات و مفاصل است. در این حالت نیز عضو مورد نظر را در یک وان یا ظرف مناسب قرار می‌دهیم در صورت امکان می‌توان از استخر آب گرم استفاده کرد، گرمای آب باعث نرم شدن مفاصل و عضلات می‌شود و این امر کیفیت انجام حرکات در عضو آسیب دیده را بهبود می‌بخشد. هنگامی که اندام‌های بدن در آب قرار می‌گیرند تغییراتی در آن‌ها رخ می‌دهد. اصولا آب استخر‌ها دمایی بین ۳۴تا۳۷ درجه دارد، در این دما حرارت بدن هم تغییر می‌کند و دمای بافت‌ها و عضلات ورزشکاران را بالا می‌برد. در اثر این افزایش حرارت میزان سوخت و ساز بافت‌ها هم بالا می‌رود. بالا بودن حرارات آب باعث باز شدن عروق و رگ‌ها می‌شود. در اثر باز شدن رگ‌ها و افزایش سوخت وساز جریان خون هم افزایش پیدا می‌کند. طبق قانون فرانگ استارلینگ (هرچه خون وارده به قلب زیاد‌تر شود خون خروجی از آن نیز زیاد‌تر می‌شود) بنابراین فعالیت قلبی هم بیشتر می‌شود و این موضوع تاثیر زیادی بر کاهش فشار خون دارد.
بالا بودن حرارات آب باعث باز شدن عروق و رگ‌ها می‌شود
اصولا نوشیدن آب مزایای زیادی دارد. محققان معتقدند نوشیدن آب به صورت ناشتا باعث کار افتادن ارگانهای داخلی بدن می‌شود. پیش از خواب هم برای جلوگیری از سکته‌های قلبی و مغزی بی‌فایده نیست. چون آب یه سیستم گوارشی بدن کمک می‌کند نوشیدن آب قبل از غذا مفید است. نوشیدن آب کافی فعالیت مثانه و کلیه‌ها را بیشتر می‌کند و باعث دفع بیشتر سموم از بدن می‌شود.
پوست بدن چون در تماس مستقیم با آب قرار می‌گیرد در اثر برخورد جریان آب گیرنده‌های عصبی آن تحریک می‌شوند. تحریکات ایجاد شده از طریق اعصاب بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارند واین تاثیرات سیستم عصبی مرکزی است که باعث به وجود آمدن تاثیرات درمانی آب می‌شود. آب درمانی بر سیستم عصبی، میزان ترشح غدد و سوخت وساز بدن و در نهایت روی روان افراد تاثیر زیادی می‌گذارد. بوی نامطبوع دهان نشانه کمبود آب است. آب دهان در از بین بردن باکتری‌های موجود در دهان و آب رسانی به زبان نقش موثری دارد. نوشیدن آب به اندازه، از کم شدن آب دهان جلوگیری می‌کند. آب می‌تواند به دفع سموم موجود در بعضی از فرآورده‌های غذایی مانند افزودنی‌ها و مواد نگه دارنده از کبد کمک کند.
این کار فعالیت و تمرکز فرد را بالا می‌برد. تحقیقات نشان داده۷۵ درصد سردرد‌ها به دلیل کمبود آب است. کمبود آب در سیستم لنفاوی در بدن اختلال ایجاد می‌کند و در نتیجه مقاومت بدن را در مقابل عفونت‌های خطرناک کاهش می‌دهد. در حالت تهوع‌های صبحگاهی و ترش کردن معده نوشیدن آب بسیار مفید است. البته همیشه باید پیش از انجام هیدروتراپی و شروع هر نوع درمانی با آب سابقه پزشکی و سلامتی خود را با پزشک متخصص در میان بگذارید. گاهی نیازی به آب درمانی نیست و باید از روشهای دیگر برای درمان شما استفاده شود. آب درمانی هم مثل سایر درمان‌ها نباید سر خود انجام شود.
۷۵ درصد سردرد‌ها به دلیل کمبود آب است
آب درمانی برای درمان زانو درد
آب درمانی بدون توجه به اینکه چند مفصل در معرض آب قرار می‌گیرد، برای همه بدن مفید است. یکی از کاربردهای آب درمانی پس از انجام عمل جراحی تعویض زانو یا در هنگام ابتلا به درد زانو است.
مالش سرد برای رفع درد زانو
در مواردی که درد زانو به دلیل مشکلات مربوط به گردش خون یا عفونت در مفاصل است یک پارچه را در آب سرد خیس کرده و با فشار و سرعت روی مفصل زانو بکشید.
دوش گرفتن برای رفع درد زانو
دوش‌های ملایم با سطل آب یا شلنگ انجام می‌شود. آب نباید پاشیده شود بلکه باید به آرامی روی پوست روان شود. جریان آب همیشه باید از اطراف به سمت قلب هدایت شود. پس از اتمام دوش، آب اضافه را خشک کرده، لباس بپوشید و تمرینات ورزشی را انجام دهید. انواع مختلفی از دوش گرفتن وجود دارد که ما در اینجا مورد دوش زانو را شرح می‌دهیم:
دوش زانو برای بهبود درد زانو: جریان آب از سمت انگشت کوچک پای راست، در امتداد قسمت بیرونی ساق پا به سمت زانو جریان می‌یابد سپس از سمت داخل ساق پا به سمت پا بر می‌گردد. این فرایند برای پای چپ هم تکرار می‌شود. این روش برای درمان سر درد، میگرن، فشار خون پایین، بی‌خوابی، کوفتگی و درمان رگ‌های واریسی هم مفید است. این درمان بر دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی تأثیر داشته و آسیب‌های عروقی را هم دفع می‌کند.
سونا و حمام بخار برای کاهش درد زانو
سونا و حمام بخار از لحاظ تأثیر، مشابه هم هستند؛ تصمیم درمورد انتخاب هر کدام از آن‌ها به ترجیحات شخصی فرد بستگی دارد. در سونا سموم سریع‌تر از طریق پوست بدن دفع می‌شوند. برخی از افراد هم ترجیح می‌دهند از هوای مرطوب ناشی از حمام بخار برای تأثیر بیشتر بر دستگاه تنفسی استفاده کنند. سونا یک فرایند دفع‌کننده است، در این فرایند جریان خون تحریک شده، نرخ ضربان قلب افزایش می‌یابد و بر تعادل سیستم ایمنی بدن تأثیر گذاشته و باعث ترشح هورمون و نهایتاً کاهش درد می‌شود.
زانوبند پارچه‌ای برای کاهش درد زانو
زانوبند پارچه‌ای در مرحله اول برای درمان تورم‌های موضعی زانو که به دلیل آرتروز به وجود آمده‌اند استفاده می‌شود. برای استفاده از زانوبند بیمار ابتدا باید در موقعیتی آرام و ساکن قرار بگیرد. سپس یک پارچه کتانی به عنوان زانوبند را با آب سرد خیس کرده (برای افرادی که اختلالات تنفسی دارند باید از آب گرم استفاده شود) آن را دور قسمت مورد نظر روی زانو محکم بپیچانید البته نباید آنقدر محکم باشد که باعث انقباض و فشار زیاد بر روی زانو شود. این پارچه کتانی خیس با یک پارچه کتانی خشک دیگر پوشانده می‌شود. معمولاً پس از بستن زانو یک ملحفه یا یک پارچه دیگر دور بیمار پیچیده می‌شود و در همین حالت حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه استراحت می‌کند و اگر قصد این بود که بیمار را وادار به عرق کردن کنند او را تا ۳ ساعت در همین حالت نگه می‌دارند.
اگر احساس گرما پس از ربع ساعت از بین رفت، باید به اشکال دیگر این گرما را بازگرداند مثلاً می‌توان از بطری آب گرم یا چای گرم استفاده کرد. در صورتی که بیمار احساس بدی داشت یا از وجود زانوبند شکایت داشت باید آن را سریع برداشت.
استفاده از کیسه برای رفع درد زانو
کیسه گرم: یک پارچه که در آب گرم یا جوشانده‌های گرم گیاهی خیسانده شده و بر روی زانو قرار داده می‌شود. همچنین می‌توان از آرد گل خردل گرم یا فانگو استفاده کرد. یک جایگزین دیگر نیز بخارپز کردن تخم علف است.
کیسه سرد: ضماد‌های سرد در پارچه پیچیده شده و بر روی زانو قرار داده می‌شود. یخ‌های خرد شده در کیسه‌های پلاستیکی نیز هر یک دقیقه یک بار به کار برده شده و چهار مرتبه تکرار می‌شود. این کار برای بسیاری از تورم‌های ناشی از آرتروپاتی، کشیدگی عضلات، رگ به رگ شدن مفید است.
آب درمانی بدون توجه به اینکه چند مفصل در معرض آب قرار می‌گیرد، برای همه بدن مفید است. یکی از کاربردهای آب درمانی پس از انجام عمل جراحی تعویض زانو یا در هنگام ابتلا به درد زانو است.
مالش سرد برای رفع درد زانو
در مواردی که درد زانو به دلیل مشکلات مربوط به گردش خون یا عفونت در مفاصل است یک پارچه را در آب سرد خیس کرده و با فشار و سرعت روی مفصل زانو بکشید.
دوش گرفتن برای رفع درد زانو
دوش‌های ملایم با سطل آب یا شلنگ انجام می‌شود. آب نباید پاشیده شود بلکه باید به آرامی روی پوست روان شود. جریان آب همیشه باید از اطراف به سمت قلب هدایت شود. پس از اتمام دوش، آب اضافه را خشک کرده، لباس بپوشید و تمرینات ورزشی را انجام دهید. انواع مختلفی از دوش گرفتن وجود دارد که ما در اینجا مورد دوش زانو را شرح می‌دهیم:
دوش زانو برای بهبود درد زانو: جریان آب از سمت انگشت کوچک پای راست، در امتداد قسمت بیرونی ساق پا به سمت زانو جریان می‌یابد سپس از سمت داخل ساق پا به سمت پا بر می‌گردد. این فرایند برای پای چپ هم تکرار می‌شود. این روش برای درمان سر درد، میگرن، فشار خون پایین، بی‌خوابی، کوفتگی و درمان رگ‌های واریسی هم مفید است. این درمان بر دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی تأثیر داشته و آسیب‌های عروقی را هم دفع می‌کند.
سونا و حمام بخار برای کاهش درد زانو
سونا و حمام بخار از لحاظ تأثیر، مشابه هم هستند؛ تصمیم درمورد انتخاب هر کدام از آن‌ها به ترجیحات شخصی فرد بستگی دارد. در سونا سموم سریع‌تر از طریق پوست بدن دفع می‌شوند. برخی از افراد هم ترجیح می‌دهند از هوای مرطوب ناشی از حمام بخار برای تأثیر بیشتر بر دستگاه تنفسی استفاده کنند. سونا یک فرایند دفع‌کننده است، در این فرایند جریان خون تحریک شده، نرخ ضربان قلب افزایش می‌یابد و بر تعادل سیستم ایمنی بدن تأثیر گذاشته و باعث ترشح هورمون و نهایتاً کاهش درد می‌شود.
زانوبند پارچه‌ای برای کاهش درد زانو
زانوبند پارچه‌ای در مرحله اول برای درمان تورم‌های موضعی زانو که به دلیل آرتروز به وجود آمده‌اند استفاده می‌شود. برای استفاده از زانوبند بیمار ابتدا باید در موقعیتی آرام و ساکن قرار بگیرد. سپس یک پارچه کتانی به عنوان زانوبند را با آب سرد خیس کرده (برای افرادی که اختلالات تنفسی دارند باید از آب گرم استفاده شود) آن را دور قسمت مورد نظر روی زانو محکم بپیچانید البته نباید آنقدر محکم باشد که باعث انقباض و فشار زیاد بر روی زانو شود. این پارچه کتانی خیس با یک پارچه کتانی خشک دیگر پوشانده می‌شود. معمولاً پس از بستن زانو یک ملحفه یا یک پارچه دیگر دور بیمار پیچیده می‌شود و در همین حالت حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه استراحت می‌کند و اگر قصد این بود که بیمار را وادار به عرق کردن کنند او را تا ۳ ساعت در همین حالت نگه می‌دارند.
اگر احساس گرما پس از ربع ساعت از بین رفت، باید به اشکال دیگر این گرما را بازگرداند مثلاً می‌توان از بطری آب گرم یا چای گرم استفاده کرد. در صورتی که بیمار احساس بدی داشت یا از وجود زانوبند شکایت داشت باید آن را سریع برداشت.
استفاده از کیسه برای رفع درد زانو
کیسه گرم: یک پارچه که در آب گرم یا جوشانده‌های گرم گیاهی خیسانده شده و بر روی زانو قرار داده می‌شود. همچنین می‌توان از آرد گل خردل گرم یا فانگو استفاده کرد. یک جایگزین دیگر نیز بخارپز کردن تخم علف است.
کیسه سرد: ضماد‌های سرد در پارچه پیچیده شده و بر روی زانو قرار داده می‌شود. یخ‌های خرد شده در کیسه‌های پلاستیکی نیز هر یک دقیقه یک بار به کار برده شده و چهار مرتبه تکرار می‌شود. این کار برای بسیاری از تورم‌های ناشی از آرتروپاتی، کشیدگی عضلات، رگ به رگ شدن مفید است.
معایب آب درمانی
همیشه خوردن آب زیاد نمی‌تواند مفید باشد، آب خوردن هم باید بر اساس یک نظم و قاعده خاصی باشد. ۸ لیوان معمولا طبیعی‌ترین میزان آب مصرفی بدن است که تقریبا برای همه مفید است. اما در کنار این فواید گاهی ضررهایی هم دارد. در خون، املاح مهمی مثل سدیم و پتاسیم وجود دارد، سدیم در خون و در سلول‌های بدن وجود دارد و عامل برقراری ارتباط الکتریکی بین خون و بدن است. زمانی که به واسطه گرما بدن عرق می‌کند، علاوه بر آب، نمک که به طور عمده سدیم است، از دست می‌رود. حالا اگر برای جبران این تعریق به جای آب و نمک از آب به تنهایی استفاده شود، سدیم خون پایین می‌آید.
اصولا آب استخر‌ها دمایی بین ۳۴تا۳۷ درجه دارد
برخی افراد برای لاغر شدن از رژیم‌های آب درمانی استفاده می‌کنند، اما باید بدانید که این کار باعث دفع بیش از اندازه سدیم و املاح مورد نیاز بدن می‌شود و در نهایت منجر به بیماری می‌شود. تهوع، استفراغ، ضعف، بی‌اشتهایی و گیجی از علایم کمبود سدیم است. اگر سدیم خون ظرف یک روز یا کمتر به زیر ۱۲۰ برسد، (سدیم خون معمولا در محدوده ۱۳۵ تا ۱۴۵ است) علائم شدید مثل پرش عضلات، تشنج و حتی رفتن به حالت حال کما بروز می‌کند. دلیلی این اتفاق این است که آب زیاد در بدن جذب مغز می‌شود و ورم مغز باعث این حالت‌ها را ایجاد می‌کند. کسانی هستند که باید در هوای گرم کار یا ورزش کنند، این افراد نباید آب را خالی بنوشند بلکه با ترکیب نمک آب بخورند که باعث کاهش سدیم نشود. افرادی که در هوای گرم کار یا ورزش می‌کنند باید به جای آب از محلول‌هایی استفاده کنند که آب و نمک کافی دارد. یکی از علل گرفتگی عضلات در ورزشکاران همین کاهش سدیم خون است.
۰
