روز ولنتاین در ایران

فرادید | تاریخچه کامل و دقیق والنتین در دست نیست و آنچه از پیشینه این روز می‌دانیم با افسانه درآمیخته‌ است.

امروزه کلیسای کاتولیک به این نتیجه رسیده‌است که حداقل سه قدیس به نام والنتین یا والنتیوس وجود داشته‌اند که همگی به قتل رسیده‌اند، به همین دلیل چندین افسانه سعی در بازگوئی تاریخچه این آئین دارند.

طبق یک افسانه مشهور در سده سوم میلادی، در روم باستان در دوران فرمانروایی کلودیوس دوم کشیشی به نام والنتین زندگی می‌کرد.

کلودیوس عقیده داشت مردان مجرد نسبت به آنانی که همسر و فرزند دارند سربازان جنگجوتر و بهتری هستند. از این رو ازدواج را برای مردان جوان امپراتوری روم قدغن می‌کند. والنتین معتقد بود که این حکم ناعادلانه است؛ لذا مخفیانه عقد سربازان رومی را با دختران محبوبشان جاری می‌کرد. هنگامی که کلودیوس این امر را دریافت، والنتین را به مرگ محکوم کرد. افسانه دیگر می‌گوید شاید کشیش والنتین به علت نجات دادن و فراری دادن مسیحیان از آزار و شکنجه رومیان کشته شده باشد.

مطابق یک افسانه، کشیش والنتین خود عاشق دختر زندانبانش شده و نخستین کارت والنتین را خود او قبل از مرگش برای آن دختر فرستاد و در آن نوشت «از طرف والنتین تو». کشیش والنتاین احتمالاً زمانی حدود سال ۲۷۰ میلادی به قتل رسیده‌است. در حالی که برخی بر این نظر هستند که روز والنتین، سالگرد مرگ یا به خاکسپاری والنتین است، گروه دیگر معتقدند کلیسای کاتولیک به منظور مسیحی سازی یک سنت باستانی و مشرکانه لوپرکالیا که در روم مرسوم بوده، این تاریخ را برگزیده‌است.

تا اواخر قرن پنجم میلادی در امپراتوری روم جشن لوپرکالیا به مناسبت باروری برگزار می‌شد. در سال ۴۹۸ میلادی، پاپ ژلازیوس یکم برگزاری جشن لوپرکالیا را ممنوع کرد. وی روز ۱۴ فوریه را به عنوان روز والنتین اعلام کرد، تا با اعمال مشرکانه مقابله کند.

در سده‌های میانه اروپا، بخصوص در انگلستان و فرانسه، والنتین یکی از محبوب‌ترین قدیسان بوده‌است. بخصوص همزمانی شروع جفت گیری پرندگان با روز والنتین، این باور را که روز والنتین به واقع، روز عشاق است، تشدید کرد.

قدیمی‌ترین یادبود والنتین که امروز در دست است، مربوط به چارلز دوک اورلئان است. وی که در پی شکست در نبرد آزینکورت در برج لندن زندانی بود نامه‌ای را در سال ۱۴۱۵ برای معشوقه‌اش نوشت که اکنون در مجموعه دست نویس‌های کتابخانه بریتانیایی نگهداری می‌شود.

در کشور‌های اروپایی و آمریکایی دادن شکلات به عنوان هدیه روز والنتین از شهرت خاصی برخوردار است. تزئین شکلات و پختن انواع آن نیز از آداب این روز به‌شمار می‌رود. این تاریخچه نشان می‌دهد رسم و سنت برگزاری روز عشق یا ولنتاین در آمریکا و اروپا سابقه زیادی دارد، اما چند سالی می‌شود که در ایران هم این رسم و سنت خیلی جدی شکل گرفته است. به طوری که نه تنها جوانان به شدت درگیر و دارد برگزاری این جشن هستند بلکه فروشگاه‌های مربوطه هم تمام ویترین خود را به هدایای مخصوص این روز اختصاص می‌دهند.

علاقه جوانان ایرانی به برگزاری این جشن و پاس داشتن این سنت به قدری زیاد است که در این روز کافی شاپ و بعضا رستوران‌ها جای سوزن انداختن ندارند. انتقاد‌های زیادی به برگزاری این جشن در ایران شده و برخی معتقدند ایرانی‌ها بیش از اینکه به فکر ابراز عشق و دوست داشتن باشند دنبال جنبه مادی این روز هستند وبا دادن هدایای بسیار گران قیمت سعی می‌کنند جلب نظر طرف مقابل را بکنند.

در ایران از سال ۱۳۸۹ تولید انواع پوستر، بروشور، جعبه و کارت‌های تبلیغاتی با نماد‌های قلب، نیم قلب، گل رز قرمز و هر گونه فعالیتی مبنی بر اطلاع‌رسانی در این روز ممنوع شد، ولی این ممنوعیت هم نتوانست جلوی مردم را برای برگزاری این جشن بگیرد و همچنان ایرانی‌ها بالاترین آمار را در برگزاری این جشن دارند.

این موضوع تا جایی پیش رفته است که حتی در مهد‌های کودک جشن‌های کوچک و بزرگی برای روز ولنتاین برگزار می‌کنند. از طرفی گروهی دیگر اعلام کردند که ما در فرهنگ ایرانی جشن اسفندگان را که برگرفته از آیین‌های سنتی زرتشتی است و در روز پنجم اسفند (اسفندروز از اسفندماه) برگزار می‌شود، را به جای والنتین جشن بگیریم.

عناوین مرتبط:

"هالووین" در ایران

اسفندیار اختیاری، نماینده زرتشتیان دوره هشتم مجلس شورای اسلامی جشن مهرگان را روز عشق حقیقی و واقعی در فرهنگ ایرانی می‌داند و به نظر وی مردم باید به جای ولنتین این روز را زنده کنند. با این وجود هنوز این سنت در بین جوان‌ها جا نیافتاده و همچنان به روز عشاق غربی علاقه دارند.

گروهی نیز روز والنتین را به علت ترویج مصرف گرایی تقبیح می‌کنند. این افراد جنبشی را به نام ضد والنتین گرایی ایجاد کرده و افراد را تشویق به اهدای هدایای ارزان یا رایگان می‌کنند. از دید برخی در ایران نیز ولنتاین مظهر تجمل گرایی و مصرف گرایی شده‌است.

بدیهی است که با ممنوعیت سد سازی امثال این سنت برکنار نمی‌شوند. همان طور که هرساله پلیس امنیت قوانین سختی برای فروشنده‌ها در خصوص فروش این جنس‌ها می‌گذارد، ولی باز هم نه تنها از تعداد خریداران و علاقمندان این روز کم نمی‌شود بلکه هر سال افراد بیشتری دنبال این روز می‌روند.

نکته اساسی اینجاست که چرا جوانان ایرانی به دنبال سنت‌های غربی هستند و آن‌ها را جالب‌تر از روزشمار‌های ایرانی می‌دانند. شاید یکی از عمده‌ترین دلایل آن عدم فرهنگ سازی در خانواده و محیط‌های آموزشی از ابتدای کودکی است. زمانی که بچه‌ها در سنین پایین و در خانواده ببینند پدر و مادر روز ولنتاین را جشن می‌گیرند و در کنار آن در مهدکودک هم با جشنی به نام ولنتاین آشنا شوند و هیچ اطلاعی از تاریخ و گذشته ایرانی این چنین جشن‌هایی نداشته باشند طبعا در بزرگسالی خودشان هم دنباله رو آن چیزی می‌شوند که آموخته اند.

اینکه ما دنبال جشن و شادی و برگزاری روز‌های خوش رنگ و آب باشیم اصلا چیز بدی نیست. ولی بهتر است هر کشوری شعی کند تا بیشتر سنت‌های خودش را برای جوان‌ها پر رنگ کند. اگر ما بتوانیم از کودکی به بچه‌های خود تمام روز‌های قشنگ سال ایرانی را آموزش دهیم و آن‌ها با جشن‌های سنتی خودمان آشنا کنیم تا چند سال دیگر شاهد برگزاری جشن‌های خارجی در ایران نخواهیم بود.