تکنولوژی‌های نوین و انقلاب چهارم صنعتی

سیمین عزیزمحمدی | به تعبیر کلاوس شواب (Klaus Schwab)، بنیانگذار مجمع جهانی اقتصاد، در نسل سوم صنعت، محور تولید براساس الکترونیک و فناوری اطلاعات شکل گرفت و اکنون نسل چهارم در حال ایجاد در ادامه نسل سوم است که مشخصات آن به‌وسیله ترکیب تکنولوژی‌هایی است که خط بین فیزیک، دیجیتال و بیولوژی را طی می‌کند.

البته به اعتقاد وی، تغییر و تحول منحصر به فرد این نسل، روند و نرخ رشد آن و نقش آن در تحول سایر صنایع نشان می‌دهد نسل چهارم تنها ادامه‌ای بر انقلاب نسل سوم نبوده، بلکه آغازی بر شروع یک نسل جدید است. تحقیقات شرکت پژوهشی BCC در حوزه بازار جهانی حاکی از آن است که بازار این صنعت به لطف سرمایه‌گذاری‌های حاضر در کشور‌های توسعه یافته و رو به توسعه در حال گسترش است.

ترکیب تکنولوژی‌های موثر این نسل یعنی سیستم فیزیکی سایبری، اینترنت اشیا، رایانش ابری، فناوری شناختی توانسته ضمن افزایش سطح مقیاس، کارآیی و سودآوری فرآیند‌های تولید عرضه کالا و خدمات، هزینه‌ها را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. گزارش اخیر این شرکت نشان می‌دهد بازار جهانی تکنولوژی‌های نسل چهارم صنعت از حدود ۷/ ۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ تا ۷/ ۲۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ افزایش خواهد یافت و نرخ رشد مرکب سالانه آن ۱/ ۲۳ درصد خواهد بود.

ارزش این بازار در سال ۲۰۱۷ بالغ بر ۱/ ۵ میلیارد بوده است. همچنین بازار آمریکای شمالی از ۲/ ۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ به حدود ۳/ ۶ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۳ افزایش می‌یابد و این رقم در آسیا و اقیانوس آرام از ۵/ ۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ به ۱/ ۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ می‌رسد.

تکنولوژی‌های موبایل
طبق گفته سیستم جهانی ارتباطات سیار (GSMA)، تا سال ۲۰۲۰، انتظار می‌رود ۶/ ۵ میلیارد مشترک تلفن همراه وجود داشته باشد و تکنولوژی تلفن همراه ۷۲ درصد از جمعیت جهان را به خود جذب خواهد کرد. در این زمینه، محققان BCC برآورد می‌کنند فناوری‌های موبایل یک بازار با ارزش بالای ۹/ ۲۳ میلیارد دلار برای برنامه‌های موبایل ایجاد خواهد کرد.

به‌طوری که ارزش این بازار در سال ۲۰۱۶ بالغ بر ۲/ ۱۲ میلیارد دلار ارزش داشت که با نرخ رشد مرکب سالانه ۴/ ۱۴ درصد در سال ۲۰۲۱ به حدود ۲۴ میلیارد دلار می‌رسد. همچنین برآورد می‌شود بخش اندروید از حدود ۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ به حدود ۱۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ و بخش بازار IOS از ۸/ ۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ به ۱۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ برسد.

تکنولوژی‌های ۵G
۵G نسل بعدی زیرساخت‌های تلفن همراه است که اینترنت را با حداقل تاخیر و پهنای باند بالا برای کاربران نهایی تامین خواهد کرد. با این حال، این فناوری با تعدادی از موانع فنی و استاندارد‌سازی مواجه است که به تدریج برطرف خواهد شد. بنابر گزارش BCC، بازار جهانی برای فناوری‌های ۵G حدود ۴/ ۳۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ برآورد شده، تا سال ۲۰۲۳، با نرخ رشد مرکب سالانه ۶/ ۲۶ درصد بالغ بر ۴/ ۱۰۵ میلیارد دلار خواهد شد. ارزش بازار آن در آسیا و اقیانوس آرام که در سال ۲۰۱۸ حدود ۱۰ میلیارد دلار بوده تا سال ۲۰۲۳ نزدیک به ۳۸ میلیارد دلار خواهد رسید. همچنین ارزش آن در آمریکای شمالی نیز از ۷/ ۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ به ۶/ ۳۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ رشد خواهد کرد.

تکنولوژی‌های پوشیدنی
تکنولوژی پوشیدنی یک اصطلاح جامع برای دستگاه‌های الکترونیکی است که در قسمت‌های مختلف بدن به‌عنوان لوازم جانبی پوشیده می‌شود. این دستگاه‌ها یک نمونه از اینترنت اشیا هستند، به‌طوری که برنامه‌های نرم‌افزاری، سنسور‌ها و دیگر فناوری‌های ارتباطی و توانمندسازی در این دستگاه‌ها گنجانیده شده تا آن‌ها داده‌ها را مبادله کنند. گذشته از این، چندین تکنولوژی پیشرفته مانند واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، ارتباط حوزه نزدیکی و... نیز برنامه‌های کاربردی دستگاه‎ها را همزمان برای اهداف مصرف‌کننده و کسب وکار‌ها توسعه می‌دهند.

بازار جهانی تکنولوژی‌های پوشیدنی تقریبا از ۷/ ۱۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ با نرخ رشد ۳/ ۲۸ درصد تا سال ۲۰۲۳ به ۳/ ۸۲ میلیارد دلار خواهد رسید. همچنین بازار جهانی این تکنولوژی در بخش تناسب اندام مانند دستبند‌های هوشمند از ۳/ ۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ به ۹/ ۳۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ خواهد رسید و در حوزه پزشکی و سلامت از ۲/ ۳ میلیون دلار در سال ۲۰۱۷ تا ۸/ ۱۶ در سال ۲۰۲۳ افزایش خواهد یافت.

صنعت روبات
با حرکت تولید از طرح‌های ثابت و تک منظوره به حالت انعطاف‌پذیر، چند منظوره و پویا، نیاز به سیستم‌های روباتیک انعطاف‌پذیر به سرعت در حال گسترش است. در حقیقت این تحول برای عملیات تولید جهت حفظ رقابت، توسعه محصولات با کمترین هزینه، حیاتی است. به منظور دستیابی به این هدف، سیستم‌های روباتیک نیاز دارند بسیار توانا، حساس و باهوش، چابک و متحرک باشند. بیش از آن، آن‌ها برای اجرای عملیات و یک همکاری امن در کنار انسان‌ها، نیازمند آگاهی و شناخت نسبت به خودشان هستند.

با اجرای ترکیبی از سنسورها، تکنولوژی‌های شناختی، تجزیه و تحلیل و شبکه‌ها، سیستم‌های روباتیک تولید در حال هوشمند شدن هستند. قابلیت‌های جدید آن‌ها برای مدیریت تقاضا‌های جدید تنظیم شده است. سیستم روباتیک هوشمند با بهره‌مندی از ترکیب سنسور‌ها و برنامه‌های شناختی اجازه می‌دهد تا سیستم، خودش را با محیط و وظایف جدیدش سازگار کند.

طبق گزارش BCC انتظار می‌رود بازار جهانی روباتیک هوشمند در فرآیند تولید از ۹۱۲ میلیون دلار در سال ۲۰۱۷ به ۹/ ۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲، با نرخ رشد ۸/ ۱۵ درصد رشد کند. همچنین بازار آسیا و اقیانوس آرام از ۳۵۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۷ به ۷۱۵ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ و بازار اروپا از ۱۹۸ میلیون دلار به ۴۵۳ میلیون دلار افزایش خواهد یافت.

خانه هوشمند
فناوری خانه هوشمند، صاحبان خانه را قادر می‌سازد تا وقتی که از خانه دور می‌شوند، عملکرد دستگاه‌های خود را کنترل کنند. به همین دلیل، بازار جهانی خانه هوشمند در حال حاضر رشد چشمگیری را تجربه می‌کند به‌طوری که شرکت‌ها نیز به دنبال راه‌حل جهانی برای پاسخ به این نیاز هستند. یک راه‌حل جهانی که بتواند برای نیاز کاربری‌های مختلف این خانه‌ها پاسخ جامعی داشته و استفاده از آن آسان باشد. البته قیمت، یکی دیگر از چالش‌های کلیدی بازار این فناوری است تا بازار آن با ورود محصولات هوشمند پر رونق شود.

در حال حاضر بازار به شکل خیلی خاص و بر مبنای سفارش‌ها حرکت می‌کند و به عبارت دیگر خانه هوشمند، هنوز کالایی لوکس به حساب می‎آید. البته افزایش تعداد تولیدکنندگان در کل زنجیره تامین، موجب شده بازار به دنبال راهکار‌های کاربردی و فراگیرتر مانند محصولات با طراحی ساده‌تر و ارزان‌تر باشد.

بازیگران اصلی این بازار برای پذیرش تکنولوژی خانه هوشمند، به دنبال افزایش اتصالات اینترنتی و تغییر سبک زندگی افراد هستند. با این حال، چالش عمده در نفوذ این تکنولوژی به هزینه‌های بالای دستگاه‌های خانگی هوشمند برمی‌گردد.

بنابر گزارش BCC، بازار جهانی خانه هوشمند با رشد سالانه ۷/ ۷ درصد از ۳۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ به ۵۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ خواهد رسید. البته شهر هوشمند نیز یکی دیگر تکنولوژی‎های نوظهور است که انتظار می‌رود بازار جهانی برای فناوری اطلاعاتی و ارتباطاتی آن با نرخ شد ۸/ ۱۵ درصد از ۷/ ۴۷۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ به حدود یک هزار میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ برسد. در این میان، ارزش بازار آمریکای‌شمالی در سال ۲۰۲۳ حدود ۴۱۹ میلیارد دلار و بازار آسیا و اقیانوس آرام ۵/ ۲۷۶ میلیارد دلار خواهد شد.

اینترنت اشیا
براساس آنچه در گزارش شرکت پژوهشی BCC درباره اینترنت اشیا منتشر شده بازار جهانی شبکه‌های اینترنت اشیا از ۱/ ۳۹۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ به یک هزار میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۲ افزایش خواهد یافت و نرخ رشد مرکب سالانه ۶/ ۲۱ درصد خواهد بود. همچنین بازار جهانی فناوری‌های اینترنت اشیا در فرآیند تولید از سالانه ۴/ ۷۵۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۷ به ۷/ ۲ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۲ افزایش خواهد یافت و نرخ رشد مرکب سالانه برای این دوره زمانی ۷/ ۲۸ درصد خواهد بود.

بازار سخت‌افزار اینترنت اشیا ویژه فرآیند تولید از ۳/ ۳۱۴ میلیون دلار در سال ۲۰۱۷ به یک میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۲ و بازار نرم‌افزار اینترنت اشیا ویژه فرآیند تولید از ۸/ ۳۷۴ میلیون دلار در سال ۲۰۱۷ به ۴/ ۱ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۲ افزایش خواهد یافت.

یادگیری ماشین
یادگیری ماشین، شاخه‎ای از هوش مصنوعی است که به سیستم‎های کامپیوتری اجازه می‌دهد مستقیما از نمونه‌ها، داده‌ها و تجربه‌ها یاد بگیرند. به عبارت دیگر، یادگیری ماشین به تنظیم و اکتشاف شیوه‌ها و الگوریتم‌هایی می‌پردازد که براساس آن‌ها رایانه‌ها و سامانه‌ها توانایی یادگیری پیدا می‌کنند. در سال‌های اخیر، چندین تحول هیجان‌انگیز در یادگیری ماشین‌ها محدوده کاربرد آن در صنایع مختلف را افزایش داده‌اند تا به لطف گسترش دسترسی به داده‌ها در تمام صنایع، این مساله توسعه یابد.

بازار یادگیری ماشین با نرخ قابل ملاحظه‌ای در حال رشد بوده که عمدتا به دلیل افزایش قدرت محاسبات، دسترسی به داده‎های کلان برای یادگیری و پیش‎بینی، بهبود الگوریتم‌های یادگیری ماشین و افزایش استفاده از کلاد برای ذخیره‎سازی داده‌ها است. با این حال، عواملی مانند کمبود نیروی کار ماهر و استفاده از یادگیری ماشین توسط هکر‌ها رشد بازار یادگیری ماشین را محدود می‌کنند. براساس گزارش BCC، بازار جهانی یادگیری ماشین در سال ۲۰۱۷ به ۴/ ۱ میلیارد دلار بوده و تا سال ۲۰۲۲ با نرخ رشد مرکب ۶/ ۴۳ درصد به ۸/ ۸ میلیارد دلار خواهد رسید.

اجاره نرم‌افزار
اجاره نرم‌افزار یا نرم‌افزار به‌عنوان سرویس (SaaS) به خدمتی گفته می‌شود که مصرف‌کننده بتواند از بستر اینترنت به محیط نرم‌افزاری دسترسی داشته باشد و یکی از سه مدل خدمات مبتنی بر کلاد است. استفاده از SaaS شبیه به اجاره کردن نرم‌افزار به جای خرید آن است یعنی کاربران نرم افزار به‌عنوان سرویس، نرم‌افزار را به جای خرید به‌صورت ماهانه یا سالانه اجاره می‌کنند.

هنگامی که این نرم‌افزار‌ها اجاره می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند، در ابتدا نرم‌افزار با توجه به نیاز کسب و کار به‌صورت شخصی‌سازی شده توسعه پیدا می‌کند، سپس امکان استفاده از نرم افزار در هر زمان و مکان برای آن کسب و کار میسر خواهد بود.

این خدمت به سازمان‌ها کمک می‌کند هزینه‌های سرمایه و هزینه‌های عملیاتی خود را کاهش دهند. بنا بر پیش‌بینی شرکت پژوهشی BCC، بازار جهانی SaaS، برای برنامه‌های کاربردی تجاری از ۴۴ میلیارد در سال ۲۰۱۷ با نرخ رشد ۴/ ۱۶ درصد به حدود ۹۵ میلیارد دلار می‌رسد. این در حالی است که بازار جهانی تکنولوژی‌های شبکه دیتاسنتر و کلاد با نرخ رشد ۹/ ۱۴ درصد از ۱۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ به ۳۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ افزایش خواهد یافت.