چرا پوتین به ایران «سوخو-۳۵» و «اس-۴۰۰» نمی‌دهد؟
«یک سوال کلیدی این است که آیا روسیه ایران را به جنگنده‌های فلانکر سوخو-۳۵ یا سامانه‌های موشکی دفاع هوایی اس-۴۰۰ مجهز می‌کند یا خیر؟ در باب ارائه این تجهیزات از جانب روسیه، صحبت بسیار بوده، اما کرملین در عمل فعلا گامی برنداشته است.»
بسیاری براین باورند که رویارویی ایران و اسرائیل می‌تواند زمینه را برای نزدیکی بیشتر تهران و مسکو هموار سازد. به ادعای این گروه روسیه شاید در مسیر حمایت از ایران و افزایش بازداندگی این کشور گام‌هایی بردارد، اما بعید است که به واسطه هراس از فعل و انفعال همسایگان عرب ایران، بازیگرانی همچون عربستان و امارات این گام‌ها چندان برجسته باشد.
هفته دوم اکتبر، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و مسعود پزشکیان، همتای ایرانی‌اش، برای اولین بار در نشست ترکمنستان دیدار کردند. در این گردهمایی سران کشور‌های قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان و ازبکستان نیز حضور داشتند، اما این دیدار پوتین و پزشکیان بود که در کانون توجه قرار گرفت و نشان داد که چگونه تعامل روسیه و ایران علیرغم تنش‌های اخیر بر سر کریدور زنگزور تحت حمایت روسیه و آذربایجان همچنان قوی است.
چرایی نزدیکی پوتین به ایران
وب سایت «تی آر تی» با انتشار یادداشتی در این باره مدعی شد، در شرایطی که اسرائیل در اقدامی متجاوزانه به ایران حمله کرده است، گمانه‌زنی‌ها در باب حمایت احتمالی مسکو از این بازیگر افزایش یافته است. به ادعای تی آر تی، از منظر تهران هیچ بازیگری به غیر از روسیه قادر نخواهد بود نقش شریک نظامی ایران را ایفا کند. در همین راستا گروهی مدعی‌اند که تهران احتمالاً در این شرایط بر حمایت‌های روسیه حساب کرده بالاخص آن که تنش‌ها میان تهران و تل‌آویو رو به افزایش است.
تی آر تی نوشت: تهران احتمالاً تلاش خواهد کرد کرملین را متقاعد کند که از بازیگران غیردولتی موسوم به «محور مقاومت» مانند جنبش حوثی‌ها در یمن حمایت کند و از سوریه در برابر حملات اسرائیل حراست نماید. حال این که مسکو برای حمایت از تهران جهت افزایش توان بازدارندگی این کشور در برابر اسرائیل چه گامی برمی‌دارد و یا واکنشی نشان خواهد یا نه، مشخص نیست. با این حال، برخی کارشناسان مدعی‌اند که کرملین احتمالاً در باب تغییر دکترین هسته‌ای ایران، دیدگاه جدیدتری دارد.
مارک کاتز، استاد بازنشسته فعال در دانشگاه جورج میسون در این باره مدعی است: «در این مرحله، رقابت مسکو با واشنگتن و غرب به اندازه‌ای بالا است که پوتین دیگر نیازی به همکاری با آنها برای جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران نمی‌بیند». به گفته او، روسیه «از تغییر دکترین هسته‌ای ایران کمتر از بهبود روابط این کشور با غرب هراس دارد».
این تحلیلگرمسائل بین‌الملل در ادامه خاطر نشان کرد که تنش‌ها میان اسرائیل و ایران در راستای منافع پوتین است، بالاخص با پیروزی چهره‌ای، چون مسعود پزشکیان که با تکیه بر اصل تنش زدایی با غرب پیروز انتخابات شد. با این حال به به باور ناظران آنچه مسکو در میانه تشدید خصومت‌ها در حمایت از ایران انجام می‌دهد، می‌تواند کمتر از انتظارات تهران باشد. مسکو به طور مشخص منافع ملی و اولویت‌های خود را لحاظ خواهد کرد و همین مقوله می‌تواند تهران را در پاره‌ای مواقع ناامید کند.
چرا روسیه به ایران سوخو نمی‌دهد؟
تی آر تی در ادامه نوشت، یک سوال کلیدی این است که آیا روسیه ایران را به جنگنده‌های فلانکر سوخو-۳۵ یا سامانه‌های موشکی دفاع هوایی اس-۴۰۰ مجهز می‌کند یا خیر. به ادعای این سایت خبری، در باب ارائه این تجهیزات از جانب روسیه، صحبت بسیار بوده، اما کرملین در عمل فعلا گامی برنداشته است.
این رسانه در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورده، روسیه خواهان ایران مجهز به تسلیحات نظامی قدرتمند نیست، از همین رو تمایلی ندارد تا تسلیحات پیشرفته و یا سیستم‌های پدافند هوایی مجهزی را در اختیار تهران قرار دهد. از همین رو در باب احتمال حمایت نظامی روسیه از ایران هنوز مشخص نیست که کرملین از چه رویکردی پیروی خواهد کرد.
علاوه بر این آنگونه که ناظران مدعی‌اند، با توجه به رویکرد متعادل روسیه در ارتباط با خلیج فارس و مسائل ژئوپلتیک میان ایران و پادشاهی‌های عرب، بعید است که این گروه از بازیگران از تلاش‌های کرملین برای تقویت موقعیت نظامی ایران در خاورمیانه استقبال کنند. کاتز مدعی است که عدم تمایل پوتین به انتقال سوخو-۳۵ یا اس-۴۰۰ به ایران عمدتاً برای جلوگیری از تحریک عربستان سعودی و به ویژه امارات است.
با این حال اگر پوتین در شرایط کنونی و در میانه رویارویی ایران و اسرائیل، موشک‌های اس-۴۰۰ را در اختیار تهران قرار دهد تا توان بازدارندگی این کشور را افزایش دهد، جای تعجب نیست. کاتز در این باره مدعی است که انتقال سوخو-۳۵ به ایران چیزی است که پوتین ممکن است به دلیل تمایل مستمرش به حفظ همکاری با ریاض و ابوظبی، هنوز مایل به انجام آن نباشد.
اگرچه مشخص نیست که دولت پوتین تا چه حد برای تقویت توان دفاعی ایران پیش خواهد رفت، اما می‌توان حدس زد که روسیه همچنان تهران را به عنوان یک شریک در تقابلش با غرب می‌بیند. در این میان جنگ اوکراین نیز یک عامل بسیار مهم است. زمانی که دولت ترامپ در ماه می ۲۰۱۸ آمریکا را از برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام خارج کرد، روابط ایران و روسیه نزدیکتر شد.
پس از آن با آغاز جنگ در اوکراین دو بازیگر به لحاظ نظامی و اقتصادی روابط نزدیکتر و در عین حال متعادل‌تری را تعریف کردند. آنگونه که غرب مدعی است، پهپاد‌ها و موشک‌های بالستیک دوربردی که ایران از سال ۲۰۲۲ در اختیار روسیه قرار داده، (ادعایی که ایران بار‌ها آن را رد کرده است) موجب شده تا رابطه با ایران برای مسکو با ارزش‌تر شود.
ساموئل رامانی، یکی از اعضای موسسه رویال خدمات متحد، در این باره مدعی است که به جز بلاروس، هیچ کشور دیگری به اندازه ایران از "عملیات نظامی ویژه" روسیه در اوکراین حمایت نکرده است. به ادعای او الکساندر دوگین (مغز متفکر پوتین) و دیگر کارشناسان ملی گرا مدعی‌اند که روسیه تنها دوستانی که دارد، ارتش، نیروی هوایی و دریایی است، اما باید به او یادآور شد که ایران، بلاروس و کره شمالی نیز از متحدان نزدیک مسکو محسوب می‌شوند.
با این حال ایران در حمایت از روسیه نیز محدودیت‌هایی را برای خود تعریف کرده است. در عمل تهران به طرق مختلف از جنگ روسیه در اوکراین فاصله گرفته و از به رسمیت شناختن مناطق جدا شده یعنی دونتسک و لوهانسک نیز خودداری کرده است. با این حال به ادعای ناظران در صورت رویارویی تمام عیار میان تهران و تل آویو احتمال حمایت ایران از جنگ روسیه در اوکراین افزایش خواهد یافت. رامانی در این باره مدعی است: «روشن است که ایران یکی از متحدان و شرکای اصلی نظامی روسیه در این مناقشه است و این موضوع به این زودی‌ها تغییر نمی‌کند».
تی آر تی در نهاین این پرسش را مطرح می‌کند: پوتین و پزشکیان که در نشست عشق آباد شرکت کردند، تا چه حد به شراکت بین دو کشور و همچنین علاقه مسکو و تهران به حفظ روابط مثبت با رهبران جمهوری‌های آسیای مرکزی اهمیت می‌دهند. اگرچه روسیه و ایران به احتمال زیاد در راستای منافع ملی شان عمل می‌کنند، اما واضح است که معاهده مسکو-تهران به واسطه همبستگی فزاینده بین دولت پوتین و پزشکیان تقویت خواهد شد.
منبع: اقتصادنیوز
