(عکس) سفر به ایران قدیم؛ ماجرای تلاش شاه قاجار برای مصادره شمسالشموس
پژوهشگرانی که سالها روی تاریخچه کتیبه سازی در پایتخت تحقیق کرده اند بر این باورند که بالغ بر ۴۰۰ نمونه کاشی کاری و کتیبه در تهران وجود داشته که بسیاری از آنها از گزند تخریب ها در امان نمانده اند و با گذشت زمان از بین رفته اند.
کتیبه هایی که از حدود ۱۰۰ سال قبل در تهران به یادگار مانده اند به خانه های رجال و مشاهیر تعلق دارند و به واسطه ثبت این خانه ها در فهرست میراث فرهنگی یا بلاتکلیف ماندن ورثه، کاشی های آنها نیز در امان مانده اند و به عبارتی کمیاب شده اند.
شمس الشموس یکی از کتیبه های کمیاب است که در برخی محله های تهران هنوز نام و نشان آنها دیده می شود و بسیاری از پژوهشگران آن را در ردیف کتیبه های نایاب پایتخت دسته بندی می کنند. محمود منیعی، تهران پژوه معتقد است ساخت این نوع کتیبه به عهد ناصری تعلق دارد و احتمالا از همان دوره تاریخی در تهران به یادگار مانده است: «شمس الشموس به معنای خورشید خورشیدهاست و گفته می شود از این عبارت برای توصیف شخصیت خودش استفاده می کرده اما گروهی از پایتخت نشین ها که آن را متعلق به امام رضا(ع) می دانستند شاه را مورد عتاب قرار می دهند و ناصرالدین شاه به ناچار لقب سلطان صاحبقران را جایگزین میکند.»
شمس الشموس را قشر مذهبی به نشانه احترام به امام هشتم شیعیان روی سردر خانه هایشان نصب می کردند اما شاهان خودشیفته قاجاری این عبارت را به نفع خودشان مصادره می کردند تا وجهه ای نزد مردم پیدا کنند.
منیعی معتقد است احمد شاه قاجار هم علاقه خاصی به این عبارت داشته و یک ورایت تاریخی هم درباره این موضوع نقل شده است: «در برخی منابع مکتوب تاریخی آمده که احمد شاه چنان به این عبارت علاقه داشته که دستور می دهد آن را روی سکه یک شاهی ضرب کنند. نصب کاشی و کتیبه شمس الشموس روی سردر خانه تهرانی ها تا دوره پهلوی اول هم ادامه داشته و یکی از آنها در منطقه ۱۴ و حوالی خیابان شکوفه هنوز سالم مانده است. به جرئت می توان گفت از این نوع کاشی و کتیبه به تعداد انگشتان یک دست هم در تهران باقی نمانده و مثل کاشی و کتیبه دیگری مثل یا ابوالفضل(ع) ادرکنی با تخریب خانه های قدیمی دوره قاجار از بین رفته و نایاب شده اند»
منبع: همشهری
