چه‌عواملی کلیه را تهدید می‌کند؟
۱۳حدود ۱۳ درصد از مردان و ۷ درصد از زنان در امریکا در مرحله‌ای از زندگی خود مبتلا به سنگ کلیه می‌شوند. اگر قبلا سنگ کلیه داشته‌اید، احتمالا دوست ندارید این تجربه را دوباره تکرار کنید.
کد خبر :
۱۹۲۸۰
بازدید :
۴۳۴۵
۱۳حدود ۱۳ درصد از مردان و ۷ درصد از زنان در امریکا در مرحله‌ای از زندگی خود مبتلا به سنگ کلیه می‌شوند. اگر قبلا سنگ کلیه داشته‌اید، احتمالا دوست ندارید این تجربه را دوباره تکرار کنید.
درد مربوط به سنگ کلیه می‌تواند آزاردهنده باشد و حتی در مواردی شما را برای درمان به اورژانس بکشاند. هرچند بیش‌تر سنگ کلیه‌ها بدون این‌که آسیب جدی وارد کنند، خود به خود دفع می‌شوند، اما اگر هیچ تغییری صورت نگیرد، در ۵۰ درصد از آدم‌ها ممکن است بعد از ۵ سال دوباره رخ بدهد.
سنگ کلیه دقیقا چیست؟
سنگ کلیه توده‌هایی از مواد معدنی، معمولا کلسیوم و اگزالات است، که در دستگاه ادراری شما تشکیل می‌شوند. معمولا، ترکیباتی که در ادرارتان وجود دارد، مانع تشکیل شدن این کریستال‌ها می‌شوند.
سنگ کلیه در برخی از آدم‌ها زمانی شکل می‌گیرد که مواد کریستال‌سازی مانند کلسیوم و اسید اوریک در ادرارشان بیش‌تر از آن است که مایع موجود بتواند آن را رقیق کند. اگر سنگ برای ایجاد التهاب و انسداد، به اندازهی کافی بزرگ باشد، عموما منجر به درد شدیدی خواهد شد. این درد ممکن است به جاهای مختلف انتقال پیدا کند و شدت آن نیز کم و زیاد شود، زیرا سنگ‌ها حرکت می‌کنند.
دیگر نشانه‌های سنگ کلیه عبارتند از:
درد شدید در پشت و پهلو و زیر دنده‌ها
دردی که به بخش زیرین شکم و کشاله‌ی ران گسترش می‌یابد
دردی که موجی است و شدت آن نوسان دارد
درد هنگام ادرار کردن
ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
ادرار کف‌آلود یا بسیار بدبو
حالت تهوع و استفراغ
نیاز مداوم به ادرار کردن
تکرر ادرار
تب و لرز در صورتی که عفونت وجود داشته باشد
حجم بسیار کم ادرار
چه چیزی باعث می‌شود برخی افراد بیش‌تر از سایرین مستعد ابتلا به سنگ کلیه باشند؟ چند فاکتور خطر عجیب و غریب وجود دارد که باید از آنها آگاه باشیم. این فاکتورها اخیرا توسط "تایم" گردآوری شده‌اند:
۱. کافی نبودن کلسیم
بیش‌تر سنگ کلیه‌ها از کلسیم ساخته می‌شوند، بنابراین به نظر می‌رسد که مصرف بیش از اندازهی کلسیم می‌تواند مشکل‌ساز باشد. اما بر خلاف آن‌چه گفته شد، کسانی که برنامه‌ی غذایی‌شان حاوی میزان کلسیم کمی است، بیش‌تر از کسانی که کلسیم زیادی مصرف می‌کنند، در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند.
مشخص شده‌است که کلسیم در دستگاه گوارش به موادی شیمیایی به نام اگزالات از غذای‌تان متصل می‌شود، و از ورود آنها به دستگاه ادراری و جریان خون‌تان و تشکیل سنگ در آنها ممانعت می‌کند.
لازم به ذکر است که کلسیمی که از مواد غذایی دریافت می‌کنید، برای بدن مفید است- نه مکمل‌های کلسیم. در واقع تحقیقات نشان داده‌اند این مکمل‌ها ریسک ابتلا به سنگ کلیه را تا ۲۰ درصد در شما افزایش می‌دهد.
۲. وسواس در مصرف سبزیجات برگ‌دار
سبزیجات برگ‌دار به ویژه اسفناج اگزالات زیادی دارند. این مواد شیمیایی به کلسیم متصل می‌شوند و باید از طریق دستگاه ادراری دفع شوند، اما اگر غلظت آنها بالا برود می‌توانند در ادرارتان تجمع بیابند و سنگ کلیه تشکیل بدهند.
سبزیجات برگ‌دار قطعا از سالم‌ترین موادی هستند که می‌توانید بخورید، اما اگر با سنگ کلیه دست به گریبان هستید، شاید بهتر باشد جای سبزیجات غنی از اگزالات مثل اسفناج را با سبزجاتی که اگزالات کم‌تری دارند (کلم کالی) عوض کنید.
۳. مصرف بیش از اندازهی نمک فرآوری شده
نمک، به ویژه نوع طبیعی فرآوری نشده‌ی آن، به طور غیرمنصفانه‌ای به عنوان ریشه‌ی بیماری‌های مزمن تعریف شده‌است. هرچند، مصرف بیش از اندازهی سدیم می‌تواند میزان کلسیم دفع‌شده توسط کلیه‌ها را افزایش دهد، و همین به نوبه‌ی خود ریسک تشکیل سنگ کلیه را افرایش می‌دهد.
شما نباید از اضافه کردن کمی نمک فرآوری‌نشده به غذا پرهیز کنید. در عوض، غذاهای فرآوری شده را از برنامه‌ی غذایی‌تان حذف کنید؛ قسمت اعظم نمک فرآوری شده در این غذاها پنهان است.
۴. مصرف کم مرکبات (و به همه نوع سبزیجات)
مرکبات حاوی سیتریک اسید هستند، ترکیبی که می‌تواند ریسک ابتلا به سنگ کلیه را در شما کاهش دهد. اضافه کردن چند قطره آب لیمو به آب‌تان می‌تواند مفید باشد، هرچند شما می‌توانید مصرف میوه و سبزیجات خود را نیز افزایش بدهید.
مطابق با یافته‌های یک پژوهش، سطح مواد شیمیایی که سبب تشکیل سنگ کلیه می‌شوند در ادرار کسانی که معمولا از خوردن سبزیجات پرهیز می‌کردند، با افزایش مصرف سبزیجات بعد از ۷ ماه کاهش یافت. خوردن سبزیجات به میزان فراوان، تضمین می‌کند که به اندازهی کافی منیزیوم که خود عنصر سودمندی است، وارد بدن‌تان می‌شود.
منیزیوم نقش مهمی در جذب کلسیم در بدن‌تان ایفا می‌کند. اگر شما کلسیم زیادی را بدون منیزیوم کافی مصرف کنید، کلسیوم مازاد می‌تواند سمی شود و باعث بروز مشکلاتی مثل سنگ کلیه شود.
۵. مصرف بیش از اندازهی چای سرد
چای سیاه منبع غنی اگزالات است، بنابراین مصرف بیش از اندازهی آن می‌تواند ریسک تشکیل سنگ را افزایش دهد. اوایل امسال، ژورنال پزشکی نیو‌انگلند گزارشی ارائه داد از یک مرد ۵۶ ساله که روزانه ۱۶ لیوان ۲۴۰ میلی‌لیتری چای سرد می‌نوشید. او در اثر نارسایی کلیه در بیمارستان بستری و مشخص شده‌بود که در ادرارش به میزان فراوانی"کریستال کلسیم اگزالات" وجود دارد.
۶. نوشیدن نوشابه‌های گازدار
نوشیدن نوشابه‌های گازدار با سنگ کلیه مرتبط است، احتمالا به این دلیل که فوسفورو اسیدی که در آنها است ادرارتان را اسیدی می‌کند و احتمال تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد. به علاوه، پژوهشی که در افریقای جنوبی انجام شد، نشان می‌دهد که نوشیدن نوشابه‌های گازدار باعث بدتر شدن اوضاع ادرار شما می‌شود و به این ترتیب منجر به تشکیل سنگ کلیه‌ی کلسیم اگزالات می‌شوند.
قند این نوشابه‌ها، از جمله فروکتوز (و شربت ذرت با فروکتوز بالا در نوشابه)، نیز مشکل‌ساز است. رژیم غذایی سرشار از قند می‌تواند شما را در معرض ابتلا به سنگ کلیه قرار دهد، زیرا قند پیوند مواد معدنی را در بدن شما با تداخل کلسیم و جذب منیزیم به هم می‌زند.
مصرف قندهای ناسالم و نوشابه‌های گازدار توسط کودکان، یکی از دلایل اصلی ابتلای کودکان ۵ ساله به سنگ کلیه است. قند می‌تواند سایز کلیه را نیز افزایش دهد و تغییرات پاتولوژیک-مثل تشکیل سنگ کلیه- در کلیه‌ی شما ایجاد کند.
یک مطالعه نشان داد احتمال تشکیل مجدد سنگ کلیه، در کسانی که سنگ کلیه داشتند و نوشابه‌های گازدار را از برنامه‌ی غذایی‌شان حذف کردند، تا ۱۵ درصد کاهش یافت.
۷. والدین‌تان
اگر سابقه‌ی ابتلا به سنگ کلیه در خانواده‌تان وجود دارد، خطر ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. اعتقاد بر این است که عدم توانایی جذب موثر اگزالات می‌تواند یک ویژگی ارثی باشد.
۸. بیماری التهابی روده (آی‌بی‌دی)
اگر مبتلا به آی‌بی‌دی هستید، از جمله بیماری کرون یا کولیت زخمی، ریسک ابتلا به سنگ کلیه در شما زیاد است، به این دلیل که چنین اختلالاتی اغلب باعث اسهال می‌شوند و اسهال احتمال دهیدراته شدن بدن‌تان (یکی از فاکتورهای اصلی خطر تشکیل سنک کلیه) را افزایش می‌دهد.
۹. عفونت مکرر دستگاه ادراری (یوتی‌آی‌ها)
در برخی موارد یوتی‌آی‌ها می‌توانند نشانه‌ی سنگ کلیه باشند، زیرا ممکن است سنگ، جریان ادرار را مسدود کرده باشد و همین باعث بروز یوتی‌آی‌ها شده باشد. اگر مکررا مبتلا به یوتی‌آی می‌شوید بدون این‌که علت آن را بدانید، باید برای احتمال وجود سنگ کلیه معاینه بشوید (ممکنه است سنگ کلیه داشته باشید و خودتان ندانید.)
۱۰. سوءِ استعمال ملین‌ها
استفاده‌ی بیش از اندازه از ملین‌ها در توانایی بدن شما برای جذب و مصرف مواد مغذی تداخل ایجاد می‌کند، و ممکن است منجر به عدم تعادل الکترولیت شود و به این ترتیب ریسک تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد. سوءِ استعمال ملین‌ها باعث دهیدراته شدن بدن نیز می‌شود: یکی از دیگر از عوامل موثر در تشکیل سنگ کلیه!
۱۱. داروهای میگرن
داروی میگرن تویپرامات (توپوماکس) سطح پ هاش را در دستگاه ادراری افزایش می‌دهد و همین ممکن است باعث افزایش ریسک ابتلا به سنگ کلیه شود.
۱۲. چاقی
عاقلانه غذا بخورید! ریسک ابتلا به سنگ کلیه در زنانی که بیش از ۲۲۰۰ کالری در روز می‌خورند، تا ۴۲ درصد بیش‌تر است، در حالی که خود چاقی نیز ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد. اعتقاد برا این است که اضافه وزن می‌تواند منجر به تغییراتی در دستگاه ادراری‌تان شود و این تغییرات احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال، تغییر در سطح پ هاش ادرار افراد چاق می‌تواند ریسک تشکیل سنگ کلیه‌ی اسید اوریکی را افزایش دهد.
۱۳. جراحی کاهش وزن
لازم به ذکر است که هرچند چاقی ریسک تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد، اما جراحی کاهش وزن که دستگاه گوارش شما را تغییر می‌دهد، ایجاد سنگ کلیه را شایع‌تر می‌کند. بعد از جراحی کاهش وزن، سطح اگزالات معمولا بسیار بالاتر است (اگزالات شایع‌ترین نوع کریستال سنگ کلیه است).
منبع: مرکولا
ترجمه: سایت بازده
درد مربوط به سنگ کلیه می‌تواند آزاردهنده باشد و حتی در مواردی شما را برای درمان به اورژانس بکشاند. هرچند بیش‌تر سنگ کلیه‌ها بدون این‌که آسیب جدی وارد کنند، خود به خود دفع می‌شوند، اما اگر هیچ تغییری صورت نگیرد، در ۵۰ درصد از آدم‌ها ممکن است بعد از ۵ سال دوباره رخ بدهد.
سنگ کلیه دقیقا چیست؟
سنگ کلیه توده‌هایی از مواد معدنی، معمولا کلسیوم و اگزالات است، که در دستگاه ادراری شما تشکیل می‌شوند. معمولا، ترکیباتی که در ادرارتان وجود دارد، مانع تشکیل شدن این کریستال‌ها می‌شوند.
سنگ کلیه در برخی از آدم‌ها زمانی شکل می‌گیرد که مواد کریستال‌سازی مانند کلسیوم و اسید اوریک در ادرارشان بیش‌تر از آن است که مایع موجود بتواند آن را رقیق کند. اگر سنگ برای ایجاد التهاب و انسداد، به اندازهی کافی بزرگ باشد، عموما منجر به درد شدیدی خواهد شد. این درد ممکن است به جاهای مختلف انتقال پیدا کند و شدت آن نیز کم و زیاد شود، زیرا سنگ‌ها حرکت می‌کنند.
دیگر نشانه‌های سنگ کلیه عبارتند از:
درد شدید در پشت و پهلو و زیر دنده‌ها
دردی که به بخش زیرین شکم و کشاله‌ی ران گسترش می‌یابد
دردی که موجی است و شدت آن نوسان دارد
درد هنگام ادرار کردن
ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
ادرار کف‌آلود یا بسیار بدبو
حالت تهوع و استفراغ
نیاز مداوم به ادرار کردن
تکرر ادرار
تب و لرز در صورتی که عفونت وجود داشته باشد
حجم بسیار کم ادرار
چه چیزی باعث می‌شود برخی افراد بیش‌تر از سایرین مستعد ابتلا به سنگ کلیه باشند؟ چند فاکتور خطر عجیب و غریب وجود دارد که باید از آنها آگاه باشیم. این فاکتورها اخیرا توسط "تایم" گردآوری شده‌اند:
۱. کافی نبودن کلسیم
بیش‌تر سنگ کلیه‌ها از کلسیم ساخته می‌شوند، بنابراین به نظر می‌رسد که مصرف بیش از اندازهی کلسیم می‌تواند مشکل‌ساز باشد. اما بر خلاف آن‌چه گفته شد، کسانی که برنامه‌ی غذایی‌شان حاوی میزان کلسیم کمی است، بیش‌تر از کسانی که کلسیم زیادی مصرف می‌کنند، در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند.
مشخص شده‌است که کلسیم در دستگاه گوارش به موادی شیمیایی به نام اگزالات از غذای‌تان متصل می‌شود، و از ورود آنها به دستگاه ادراری و جریان خون‌تان و تشکیل سنگ در آنها ممانعت می‌کند.
لازم به ذکر است که کلسیمی که از مواد غذایی دریافت می‌کنید، برای بدن مفید است- نه مکمل‌های کلسیم. در واقع تحقیقات نشان داده‌اند این مکمل‌ها ریسک ابتلا به سنگ کلیه را تا ۲۰ درصد در شما افزایش می‌دهد.
۲. وسواس در مصرف سبزیجات برگ‌دار
سبزیجات برگ‌دار به ویژه اسفناج اگزالات زیادی دارند. این مواد شیمیایی به کلسیم متصل می‌شوند و باید از طریق دستگاه ادراری دفع شوند، اما اگر غلظت آنها بالا برود می‌توانند در ادرارتان تجمع بیابند و سنگ کلیه تشکیل بدهند.
سبزیجات برگ‌دار قطعا از سالم‌ترین موادی هستند که می‌توانید بخورید، اما اگر با سنگ کلیه دست به گریبان هستید، شاید بهتر باشد جای سبزیجات غنی از اگزالات مثل اسفناج را با سبزجاتی که اگزالات کم‌تری دارند (کلم کالی) عوض کنید.
۳. مصرف بیش از اندازهی نمک فرآوری شده
نمک، به ویژه نوع طبیعی فرآوری نشده‌ی آن، به طور غیرمنصفانه‌ای به عنوان ریشه‌ی بیماری‌های مزمن تعریف شده‌است. هرچند، مصرف بیش از اندازهی سدیم می‌تواند میزان کلسیم دفع‌شده توسط کلیه‌ها را افزایش دهد، و همین به نوبه‌ی خود ریسک تشکیل سنگ کلیه را افرایش می‌دهد.
شما نباید از اضافه کردن کمی نمک فرآوری‌نشده به غذا پرهیز کنید. در عوض، غذاهای فرآوری شده را از برنامه‌ی غذایی‌تان حذف کنید؛ قسمت اعظم نمک فرآوری شده در این غذاها پنهان است.
۴. مصرف کم مرکبات (و به همه نوع سبزیجات)
مرکبات حاوی سیتریک اسید هستند، ترکیبی که می‌تواند ریسک ابتلا به سنگ کلیه را در شما کاهش دهد. اضافه کردن چند قطره آب لیمو به آب‌تان می‌تواند مفید باشد، هرچند شما می‌توانید مصرف میوه و سبزیجات خود را نیز افزایش بدهید.
مطابق با یافته‌های یک پژوهش، سطح مواد شیمیایی که سبب تشکیل سنگ کلیه می‌شوند در ادرار کسانی که معمولا از خوردن سبزیجات پرهیز می‌کردند، با افزایش مصرف سبزیجات بعد از ۷ ماه کاهش یافت. خوردن سبزیجات به میزان فراوان، تضمین می‌کند که به اندازهی کافی منیزیوم که خود عنصر سودمندی است، وارد بدن‌تان می‌شود.
منیزیوم نقش مهمی در جذب کلسیم در بدن‌تان ایفا می‌کند. اگر شما کلسیم زیادی را بدون منیزیوم کافی مصرف کنید، کلسیوم مازاد می‌تواند سمی شود و باعث بروز مشکلاتی مثل سنگ کلیه شود.
۵. مصرف بیش از اندازهی چای سرد
چای سیاه منبع غنی اگزالات است، بنابراین مصرف بیش از اندازهی آن می‌تواند ریسک تشکیل سنگ را افزایش دهد. اوایل امسال، ژورنال پزشکی نیو‌انگلند گزارشی ارائه داد از یک مرد ۵۶ ساله که روزانه ۱۶ لیوان ۲۴۰ میلی‌لیتری چای سرد می‌نوشید. او در اثر نارسایی کلیه در بیمارستان بستری و مشخص شده‌بود که در ادرارش به میزان فراوانی"کریستال کلسیم اگزالات" وجود دارد.
۶. نوشیدن نوشابه‌های گازدار
نوشیدن نوشابه‌های گازدار با سنگ کلیه مرتبط است، احتمالا به این دلیل که فوسفورو اسیدی که در آنها است ادرارتان را اسیدی می‌کند و احتمال تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد. به علاوه، پژوهشی که در افریقای جنوبی انجام شد، نشان می‌دهد که نوشیدن نوشابه‌های گازدار باعث بدتر شدن اوضاع ادرار شما می‌شود و به این ترتیب منجر به تشکیل سنگ کلیه‌ی کلسیم اگزالات می‌شوند.
قند این نوشابه‌ها، از جمله فروکتوز (و شربت ذرت با فروکتوز بالا در نوشابه)، نیز مشکل‌ساز است. رژیم غذایی سرشار از قند می‌تواند شما را در معرض ابتلا به سنگ کلیه قرار دهد، زیرا قند پیوند مواد معدنی را در بدن شما با تداخل کلسیم و جذب منیزیم به هم می‌زند.
مصرف قندهای ناسالم و نوشابه‌های گازدار توسط کودکان، یکی از دلایل اصلی ابتلای کودکان ۵ ساله به سنگ کلیه است. قند می‌تواند سایز کلیه را نیز افزایش دهد و تغییرات پاتولوژیک-مثل تشکیل سنگ کلیه- در کلیه‌ی شما ایجاد کند.
یک مطالعه نشان داد احتمال تشکیل مجدد سنگ کلیه، در کسانی که سنگ کلیه داشتند و نوشابه‌های گازدار را از برنامه‌ی غذایی‌شان حذف کردند، تا ۱۵ درصد کاهش یافت.
۷. والدین‌تان
اگر سابقه‌ی ابتلا به سنگ کلیه در خانواده‌تان وجود دارد، خطر ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. اعتقاد بر این است که عدم توانایی جذب موثر اگزالات می‌تواند یک ویژگی ارثی باشد.
۸. بیماری التهابی روده (آی‌بی‌دی)
اگر مبتلا به آی‌بی‌دی هستید، از جمله بیماری کرون یا کولیت زخمی، ریسک ابتلا به سنگ کلیه در شما زیاد است، به این دلیل که چنین اختلالاتی اغلب باعث اسهال می‌شوند و اسهال احتمال دهیدراته شدن بدن‌تان (یکی از فاکتورهای اصلی خطر تشکیل سنک کلیه) را افزایش می‌دهد.
۹. عفونت مکرر دستگاه ادراری (یوتی‌آی‌ها)
در برخی موارد یوتی‌آی‌ها می‌توانند نشانه‌ی سنگ کلیه باشند، زیرا ممکن است سنگ، جریان ادرار را مسدود کرده باشد و همین باعث بروز یوتی‌آی‌ها شده باشد. اگر مکررا مبتلا به یوتی‌آی می‌شوید بدون این‌که علت آن را بدانید، باید برای احتمال وجود سنگ کلیه معاینه بشوید (ممکنه است سنگ کلیه داشته باشید و خودتان ندانید.)
۱۰. سوءِ استعمال ملین‌ها
استفاده‌ی بیش از اندازه از ملین‌ها در توانایی بدن شما برای جذب و مصرف مواد مغذی تداخل ایجاد می‌کند، و ممکن است منجر به عدم تعادل الکترولیت شود و به این ترتیب ریسک تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد. سوءِ استعمال ملین‌ها باعث دهیدراته شدن بدن نیز می‌شود: یکی از دیگر از عوامل موثر در تشکیل سنگ کلیه!
۱۱. داروهای میگرن
داروی میگرن تویپرامات (توپوماکس) سطح پ هاش را در دستگاه ادراری افزایش می‌دهد و همین ممکن است باعث افزایش ریسک ابتلا به سنگ کلیه شود.
۱۲. چاقی
عاقلانه غذا بخورید! ریسک ابتلا به سنگ کلیه در زنانی که بیش از ۲۲۰۰ کالری در روز می‌خورند، تا ۴۲ درصد بیش‌تر است، در حالی که خود چاقی نیز ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد. اعتقاد برا این است که اضافه وزن می‌تواند منجر به تغییراتی در دستگاه ادراری‌تان شود و این تغییرات احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال، تغییر در سطح پ هاش ادرار افراد چاق می‌تواند ریسک تشکیل سنگ کلیه‌ی اسید اوریکی را افزایش دهد.
۱۳. جراحی کاهش وزن
لازم به ذکر است که هرچند چاقی ریسک تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهد، اما جراحی کاهش وزن که دستگاه گوارش شما را تغییر می‌دهد، ایجاد سنگ کلیه را شایع‌تر می‌کند. بعد از جراحی کاهش وزن، سطح اگزالات معمولا بسیار بالاتر است (اگزالات شایع‌ترین نوع کریستال سنگ کلیه است).
منبع: مرکولا
ترجمه: سایت بازده
۰
