اختلال خلقی فصلی؛ شناخت و راه درمان
با فرا رسیدن فصل سرما و کوتاه‌تر شدن روز‌ها آثار اختلال خلقی فصلی (SAD) بار دیگر پدیدار میشوند.
کد خبر :
۵۸۲۴۳
بازدید :
۲۰۵۵
زمستان در پیش است. با فرا رسیدن فصل سرما و کوتاه‌تر شدن روز‌ها آثار اختلال خلقی فصلی (SAD) بار دیگر پدیدار میشوند. نور، متغیری کلیدی در تنظیم سیستم‌های بدن انسان از بیدار شدن صبحگاهی تا تحت تاثیر قرار دادن پیام رسان‌های شیمیایی در مغز که شرایط خلق و خو، اشتها، و انرژی را کنترل می‌کنند، محسوب میشود.
اختلال خلقی فصلی چیست؟
اختلال خلقی فصلی نوعی افسردگی با الگویی ویژه است. این اختلال هر سال به طور منظم در پاییز و زمستان شروع می¬شود و در بهار و تابستان پایان می‌یابد. به همین دلیل گاهی به آن «افسردگی زمستانی» هم گفته می شود.
علائم SAD نسبت به علامتهای افسردگی کمی متفاوت هستند. در اختلال افسردگی غیرفصلی افراد معمولا کمتر غذا می‌خورند و خوابشان کم میشود، در حالی‌که در اختلال خلقی فصلی اغلب خواب و اشتهای فرد بیشتر میشود.
اگر به اختلال خلقی فصلی مبتلا باشید در صبحهای زمستان به سختی از خواب بیدار می‌شوید و در طول روز هم خواب‌آلود هستید. ممکن است بیشتر دلتان بخواهد شکلات و مواد غذایی که کربوهیدرات بیشتری دارند مثل نان سفید و شیرینی‌جات بخورید. در این حالت دلتان نمی‌خواهد که فعالیت‌های بدنی انجام دهید و به همین خاطر در طول زمستان وزنتان اضافه میشود.
افسردگی فصلی در فصل بهار بهتر میشود. در حقیقت حدود یک سوم افراد مبتلا به اختلال خلقی فصلی در فصل تابستان و بهار خلقشان کمی از حد معمول بالاتر می‌رود
اگر به اختلال خلقی فصلی مبتلا باشید در صبحهای زمستان به سختی از خواب بیدار می‌شوید و در طول روز هم خواب‌آلود هستید. ممکن است بیشتر دلتان بخواهد شکلات و مواد غذایی که کربوهیدرات بیشتری دارند مثل نان سفید و شیرینی‌جات بخورید. در این حالت دلتان نمی‌خواهد که فعالیت‌های بدنی انجام دهید و به همین خاطر در طول زمستان وزنتان اضافه میشود.
افسردگی فصلی در فصل بهار بهتر میشود. در حقیقت حدود یک سوم افراد مبتلا به اختلال خلقی فصلی در فصل تابستان و بهار خلقشان کمی از حد معمول بالاتر می‌رود
خلق پایین و افسرده (معمولا صبحها بدتر است.)
کمبود انرژی
بعد از بیدار شدن مدتی طول میکشد تا بتوان فعالیت روزانه را آغاز کرد.
فرد نسبت به زندگی علاقه کمتری دارد.
فرد از امور و مسائل لذتبخش احساس لذت نمی کند.
تحریک پذیری
کم شدن دیدار‌ها و ملاقات با سایرین
کم شدن علاقه فرد نسبت به رابطه جنسی
چه افرادی دچار اختلال خلقی فصلی می شوند؟
مثل سایر انواع افسردگی، این اختلال بیشتر در زنان در سنین باروری دیده می شود. اختلال افسردگی فصلی در زنان سه برابر شایعتر از مردان است. این اختلال در کودکان و افراد مسن هم رخ می دهد، ولی بروز آن در این گروههای سنی نسبتا نادر است.
این اختلال در افرادی که مناطقی استوایی زندگی می کنند شایع نیست و هرچه از خط استوا دورتر شویم، احتمال شیوع آن بیشتر می شود.
به نظر می رسد که کمبود این نور میتوان بر نحوه کار کردن سروتونین در مغز تاثیر بگذارد و ما را بیشتر در معرض خطر افسردگی قرار دهد
اختلال خلقی فصلی چقدر معمول است؟
بسیاری از ما ممکن است در زمستان علائم مختصری پیدا کنیم، کمی احساس خستگی کنیم، کمی بیشتر بخوابیم و وزنمان کمی بیشتر شود. این حالت تا حدودی شبیه خواب زمستانی در حیوانات است. اگر علائم شما آنقدر شدید هستند که زندگی روزمرهتان را دچار مشکل می کنند، ممکن است دچار SAD شده باشید. در انگلستان سه نفر از هر صد نفر علامتهای شدید افسردگی زمستانی را دارا هستند.
چه عواملی باعث ایجاد اختلال خلقی فصلی میشوند؟
به نظر میرسد که علت آن کمبود نور روزانه در زمستان باشد. امروزه ما بیشتر در فضا‌های سربسته زندگی می کنیم و کمتر با نور خورشید مواجه هستیم. به نظر می رسد که کمبود این نور میتوان بر نحوه کار کردن سروتونین در مغز تاثیر بگذارد و ما را بیشتر در معرض خطر افسردگی قرار دهد.
سایر اثرات SAD
بعصی از علامتهای اختلال خلقی فصلی می توانند مشکلاتی تولید کنند که فرد مبتلا احساس بدتری پیدا کند.
یک حلقۀ معیوب:
اگر دائما احساس خستگی کنید، احتمالا کمتر کار و فعالیت می کنید، فعالیت بدنی کمتر، افسردگی را تشدید می کند.
اگر بیشتر غذا میخورید، افزایش وزن بیشتری هم خواهید داشت.
خواب آلودگی، کم شدن انگیزه و تحریک پذیری می توانند باعث مشکلات بیشتری در خانه، اجتماع و محل کار شوند. فرد مبتلا به SAD هرچقدر که کمتر از عهدۀ وظایفش بربیاید، بیشتر تحت فشار قرار می گیرد.
برخی از موارد خودیاری که در پایین به آن‌ها اشاره میشود می توانند مانع از تشکیل حلقۀ معیوب علائم و تشدید مشکلات فرد شوند.
مدیریت SAD
خودیاری
اگر دائما احساس خستگی کنید، احتمالا کمتر کار و فعالیت می کنید، فعالیت بدنی کمتر، افسردگی را تشدید می کند.
اگر بیشتر غذا میخورید، افزایش وزن بیشتری هم خواهید داشت.
خواب آلودگی، کم شدن انگیزه و تحریک پذیری می توانند باعث مشکلات بیشتری در خانه، اجتماع و محل کار شوند. فرد مبتلا به SAD هرچقدر که کمتر از عهدۀ وظایفش بربیاید، بیشتر تحت فشار قرار می گیرد.
برخی از موارد خودیاری که در پایین به آن‌ها اشاره میشود می توانند مانع از تشکیل حلقۀ معیوب علائم و تشدید مشکلات فرد شوند.
مدیریت SAD
خودیاری
این نکات و موارد خودیاری معمولا برای کمک به درجات خفیف SAD مفید است، ولی البته باید در موارد شدیدتر SAD هم به کار گرفته شود.
در طول ماههای تاریکتر تا جایی که ممکن است بیشتر بیرون بروید تا بیشتر نور روز را ببینید.
هر نوع ورزشی را که به طور معمول انجام می دادید را ادامه دهید، بهترین نوع ورزش، ورزشی است که بیرون از منزل انجام شود تا بیشتر در معرض نور خورشید قرار بگیرید.
با خانواده و دوستان خودتان در این مورد صحبت کنید تا در مورد شرایط شما اطلاع پیدا کنند و شاید بتوانند شما را بیشتر حمایت کنند.
به خودتان یادآوری کنید که بعد از دی ماه روز‌ها رفته رفته طولانی‌تر می شوند و بهار در راه است.
در طول ماههای تاریکتر تا جایی که ممکن است بیشتر بیرون بروید تا بیشتر نور روز را ببینید.
هر نوع ورزشی را که به طور معمول انجام می دادید را ادامه دهید، بهترین نوع ورزش، ورزشی است که بیرون از منزل انجام شود تا بیشتر در معرض نور خورشید قرار بگیرید.
با خانواده و دوستان خودتان در این مورد صحبت کنید تا در مورد شرایط شما اطلاع پیدا کنند و شاید بتوانند شما را بیشتر حمایت کنند.
به خودتان یادآوری کنید که بعد از دی ماه روز‌ها رفته رفته طولانی‌تر می شوند و بهار در راه است.
اختلال افسردگی فصلی در زنان سه برابر شایعتر از مردان است
نوردرمانی
این کار با یک جعبۀ نور ۳ انجام می شود تا کمبود نور روز را در زمستان جبران کند. نور تولید شده شبیه نور خورشید است، ولی اشعۀ فوق بنفش ندارد به همین دلیل برای پوست و چشم مضر نیست.
از زمانی که علائم در فصل پاییز آغاز میشوند، باید از جعبه نور به مدت ۳۰ دقیقه تا یک ساعت در روز استفاده کنید. اگر از جعبه صبحها در زمان صبحانه استفاده شود، بیشترین تاثیر را خواهد داشت. نوردرمانی بسیار سریع اثر می کند. اگر این درمان برای فرد موثر باشد، اغلب در هفته اول درمان تا حدودی متوجه بهبود علائم خواهد شد.
خوشبختانه عوارض جانبی این روش درمانی خفیف هستند. ممکن است متوجه شوید که دچار سردرد، تهوع یا تاری دید شدهاید. این علائم با کمی فاصله گرفتن از جعبه نور قابل رفع هستند، ولی باید توجه داشته باشید که خیلی از آن دور نشوید.
هرچقدر چشمتان از جعبه دورتر باشد، نور کمتر درخشان به نظر میرسد به همین خاطر باید مدت طولانی تری از آن استفاده کنید تا همان تاثیر را داشته باشد. معمولا بهتر است ازجعبۀ نور از ساعت پنج بعدازظهر به بعد استفاده نکنید، چون ممکن است باعث شود که شب به راحتی خوابتان نبرد.
از زمانی که علائم در فصل پاییز آغاز میشوند، باید از جعبه نور به مدت ۳۰ دقیقه تا یک ساعت در روز استفاده کنید. اگر از جعبه صبحها در زمان صبحانه استفاده شود، بیشترین تاثیر را خواهد داشت. نوردرمانی بسیار سریع اثر می کند. اگر این درمان برای فرد موثر باشد، اغلب در هفته اول درمان تا حدودی متوجه بهبود علائم خواهد شد.
خوشبختانه عوارض جانبی این روش درمانی خفیف هستند. ممکن است متوجه شوید که دچار سردرد، تهوع یا تاری دید شدهاید. این علائم با کمی فاصله گرفتن از جعبه نور قابل رفع هستند، ولی باید توجه داشته باشید که خیلی از آن دور نشوید.
هرچقدر چشمتان از جعبه دورتر باشد، نور کمتر درخشان به نظر میرسد به همین خاطر باید مدت طولانی تری از آن استفاده کنید تا همان تاثیر را داشته باشد. معمولا بهتر است ازجعبۀ نور از ساعت پنج بعدازظهر به بعد استفاده نکنید، چون ممکن است باعث شود که شب به راحتی خوابتان نبرد.
ساعتهای شبیه سازی کنندۀ سپیدۀ صبح :
از این ساعتها هم میتوان کمک گرفت. این ساعتها به تدریج از یک ساعت قبل از بیدار شدن فرد شروع به تولید نور می کنند و این نور به تدریج درخشانتر می شود. این ساعتها خصوصا در مواردی که صبحهای زمستانی بیدار شدن از خواب برایتان سخت است مفید هستند.
سایر وسایل نوری شامل:
چراغ مطالعه برای کسانی که پشت میز کار می کنند.
کلاه لبه دار مولّد نور : این وسایل شبیه کلاه بیسبال هستند که توسط چراغهای کوچکی نور را به چشمها می تابانند.
دارو:
درمان شناختی رفتاری (CBT):
بهترین درمان کدام است؟
سایر وسایل نوری شامل:
چراغ مطالعه برای کسانی که پشت میز کار می کنند.
کلاه لبه دار مولّد نور : این وسایل شبیه کلاه بیسبال هستند که توسط چراغهای کوچکی نور را به چشمها می تابانند.
دارو:
دارو‌های ضدافسردگی عموما برای درمان SAD مفید هستند. باید از مصرف هر نوع دارویی که موجب احساس خستگی و خوابآلودگی می شود خودداری کرد، به همین خاطر بیشتر از دارو‌های SSRI استفاده میشود.
(اطلاعات بیشتر در بروشور دارو‌های ضدافسردگی موجود است.) بهترین شواهد در مورد مصرف سرترالین ۶، سیتالوپرام ۷ یا فلوکستین ۸ موجود است. برای درمان اختلال خلقی فصلی معمولا دارو را در پاییز آغاز و در بهار قطع می کنند.
(اطلاعات بیشتر در بروشور دارو‌های ضدافسردگی موجود است.) بهترین شواهد در مورد مصرف سرترالین ۶، سیتالوپرام ۷ یا فلوکستین ۸ موجود است. برای درمان اختلال خلقی فصلی معمولا دارو را در پاییز آغاز و در بهار قطع می کنند.
درمان شناختی رفتاری (CBT):
شواهدی وجود دارد که نشان می دهند درمان شناختی رفتاری می تواند برای درمان افسردگی زمستانی و پیشگیری از عود آن در زمستان سال‌های آینده مفید باشد. برای اطلاعات بیشتر به بروشور CBT مراجعه کنید.
بهترین درمان کدام است؟
برای علائم خفیف معمولا اقدامات خودیاری که در همین بروشور توضیح داده شد، کافی هستند.
برای موارد شدیدتر جعبۀ نور یا دارو‌های ضد افسردگی گزینه های درمانی هستند. بر اساس موارد زیر یکی از این دو روش درمانی انتخاب می شوند:
کدامیک از این دو روش بیشتر در دسترس هستند، استفاده از کدامیک برای فرد راحتتر است و او کدام را ترجیح می دهد.
مطالعات اندکی نوردرمانی را با دارو‌های ضدافسردگی مقایسه کرده اند، ولی به نظر می رسد که هر دو روش درمانی به خوبی عمل می کنند. در مواردی که یک درمان کافی نباشد از نوردرمانی و درمان دارویی به طور توام استفاده میشود.
برای موارد شدیدتر جعبۀ نور یا دارو‌های ضد افسردگی گزینه های درمانی هستند. بر اساس موارد زیر یکی از این دو روش درمانی انتخاب می شوند:
کدامیک از این دو روش بیشتر در دسترس هستند، استفاده از کدامیک برای فرد راحتتر است و او کدام را ترجیح می دهد.
مطالعات اندکی نوردرمانی را با دارو‌های ضدافسردگی مقایسه کرده اند، ولی به نظر می رسد که هر دو روش درمانی به خوبی عمل می کنند. در مواردی که یک درمان کافی نباشد از نوردرمانی و درمان دارویی به طور توام استفاده میشود.
آیا پیشگیری از اختلال خلقی فصلی ممکن است؟
تحقیقات درباره‌ی پیشگیری از افسردگی فصلی، پراکنده است. با این حال، شواهدی وجود دارد که نوردرمانی می‌تواند به جلوگیری از افسردگی فصلی در افراد دارای سابقه‌ی قبلی این وضعیت کمک کند. اگر نگران هستید که ممکن است زمستان امسال به افسردگی فصلی مبتلا شوید، با پزشک‌تان درباره‌ی راهکار‌های پیشگیری از آن صحبت کنید. هم‌چنین یک سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید - پرخوری در تعطیلات، خرج بیش از حد و انگیزه‌ی پایین می‌توانند افسردگی فصلی را تشدید کنند.
اگر افسردگی فصلی را تجربه می‌کنید، لازم نیست ماه‌ها بدبختی بکشید. افسردگی فصلی یکی از قابل درمان‌ترین انواع افسردگی است، و با مراقبت درست، می‌توانید طی چند هفته، یا حتی چند روز احساس بهتری داشته باشید.
تحقیقات درباره‌ی پیشگیری از افسردگی فصلی، پراکنده است. با این حال، شواهدی وجود دارد که نوردرمانی می‌تواند به جلوگیری از افسردگی فصلی در افراد دارای سابقه‌ی قبلی این وضعیت کمک کند. اگر نگران هستید که ممکن است زمستان امسال به افسردگی فصلی مبتلا شوید، با پزشک‌تان درباره‌ی راهکار‌های پیشگیری از آن صحبت کنید. هم‌چنین یک سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید - پرخوری در تعطیلات، خرج بیش از حد و انگیزه‌ی پایین می‌توانند افسردگی فصلی را تشدید کنند.
اگر افسردگی فصلی را تجربه می‌کنید، لازم نیست ماه‌ها بدبختی بکشید. افسردگی فصلی یکی از قابل درمان‌ترین انواع افسردگی است، و با مراقبت درست، می‌توانید طی چند هفته، یا حتی چند روز احساس بهتری داشته باشید.
۰
