دادخواست چیست و چگونه باید یک دادخواست تنظیم و تقدیم شود؟

دادخواست چیست و چگونه باید یک دادخواست تنظیم و تقدیم شود؟

دادخواست عبارت است از تقاضای کتبی و رسمی خواهان از دادگاه برای رسیدگی به پرونده قضایی در قالبی خاص و با شرایطی که قانون پیش‌بینی کرده است.

کد خبر : ۵۹۱۸۳
بازدید : ۲۳۲۹

دادخواست چیست؟

شرایط دادخواست

ضمانت اجرایی دادخواست

بهای خواسته

بهای خواسته و شیوه تعیین و اعتراض به آن

مدعی چه چیزی را باید از دادگاه درخواست کند؟

دادخواست در چند نسخه ارائه می‌شود ؟

پرداخت هزینه دادرسی

چه کسانی می توانند دادخواست را تقدیم نمایند

تفاوت دادخواست و درخواست

دادخواست چیست؟

دادخواست عبارت است از تقاضای کتبی و رسمی خواهان از دادگاه برای رسیدگی به پرونده قضایی در قالبی خاص و با شرایطی که قانون پیش‌بینی کرده است.


دادخواست باید به صورت کتبی و بر روی برگه‌های چاپی مخصوصی که از طرف دادگستری تهیه شده است، تنظیم شود. از نظر حقوقی، کسی که دادخواهی می‌کند، «خواهان»، طرف مقابل او «خوانده» و آنچه از دادگاه تقاضا شده است، «خواسته» نامیده می‌شود.

دادخواست چیست و چگونه باید تنظیم و تقدیم شود؟

عریضه نویسی شیوه سنتی نوشتن دادخواست

اقامه دعوا با تقدیم دادخواست به عمل می آید و دادگاه در صورتی می تواند به دعوای مدنی و یا جنبه مدنی دعوای کیفری رسیدگی نماید که دادخواست تقدیم شده باشد. پس بدون تقدیم دادخواست نمی توان اقامه دعوا نمود. طبق قسمت آخر ماده ۴۹ تاریخ رسید دادخواست به دفتر دادگاه تاریخ اقامه دعوا محسوب می شود. پس باید با مفهوم و شرایط تقدیم دادخواست آشنا شویم.

شرایط دادخواست

طبق ماده ۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی شروع رسیدگی در دادگاه مستلزم تقدیم دادخواست است. بنابراین دادگاه در صورتی می تواند به دعوا رسیدگی کند که خواهان دادخواست داده باشد. در قانون آیین دادرسی مدنی تعریفی از دادخواست ارائه نشده است اما می توان دادخواست را برگه ای دانست که به وسیله آن دادخواهی انجام می شود.

دادخواست باید به زبان فارسی و بر روی برگه های چاپی مخصوص تنظیم گردد. دادخواست دهنده باید دادخواست را امضا کند و در صورتی که نتواند امضا کند اثر انگشت او باید زیر دادخواست باشد اگر این شرایط وجود نداشته باشد چنین برگی بی اثر است و به عنوان دادخواست ثبت نمی گردد.

ضمانت اجرایی دادخواست

شرایطی که ضمانت اجرای آن ها رد فوری دادخواست است: یعنی دادخواست بدون اخطار قبلی به خواهان رد می گردد.

نام و اقامتگاه خواهان: به موجب بند ۱ ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و حد الامکان شغل خواهان باید در دادخواست نوشته شود. در صورتی که دادخواست توسط وکیل تنظیم گردد مشخصات وکیل نیز باید درج گردد. خواهان می تواند شخص حقیقی یا شخص حقوقی باشد. نام و مشخصات و اقامتگاه شخص حقوقی نیز به همان ترتیب که در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت شده است باید در دادخواست نوشته شود.

خواهان ممکن است بیشتر از یک نفر باشد که در این صورت باید نام و مشخصات تمامی آن ها در دادخواست نوشته شود.

طبق ماده ۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی هرگاه در دادخواست، خواهان یا محل اقامت او معلوم نباشد ظرف ۲ روز از تاریخ رسید دادخواست به دفتر دادگاه به موجب قراری که مدیر دفتر صادر می کند رد می گردد. همان طور که گفته شد قرار مزبور ظرف ۲ روز از تاریخ رسید دادخواست به دفتر دادگاه صادر می‌گردد بنابراین در مدت مزبور خواهان می تواند با مراجعه به دفتر دادگاه نسبت به تکمیل دادخواست اقدام نماید این حق برای او تا پیش از صدور قرار رد دادخواست وجود دارد.

هرآنچه که باید درباره دادخواست بدانید

مواردی که باید در دادخواست ذکر شود

شرایطی که ضمانت اجرای آن ها توقیف دادخواست است: یعنی اگر دادخواست این شرایط را نداشته باشد پذیرفته می گردد اما توقیف می شود و به جریان افتادن آن مستلزم رفع نقص در موعد مقرر است. بنابراین اگر دادخواست شرایط این دسته را نداشته باشد مدیر دفتر دادگاه ظرف ۲ روز نقص یا نقایص را به طور کتبی و مشروح به موجب اخطاریه رفع نقص به خواهان ابلاغ می کند و از تاریخ ابلاغ به مدت ۱۰ روز به او مهلت داده می شود تا نقص یا نقایص را رفع نماید اگر خواهان در مهلت مقرر اقدام به رفع نقص نماید دادخواست از توقیف خارج می شود و به جریان می افتد اما اگر خواهان در مهلت مقرر رفع نقص نکند دادخواست رد می شود این قرار به خواهان ابلاغ می شود و او می تواند ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ به همان دادگاه شکایت نماید در صورتی که دادگاه قرار رد دادخواست فسخ نماید دادخواست به جریان ما افتد.

1- نام و مشخصات خوانده

به موجب بند ۲ ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی نام، نام خانوادگی، اقامتگاه و شغل خوانده باید در دادخواست قید گردد. خوانده شخصی است که دعوا علیه او اقامه شده است. خوانده نیز مانند خواهان ممکن است شخص حقیقی یا حقوقی باشد و نیز ممکن است یک شخص یا اشخاص متعدد باشند که در این صورت باید مشخصات همه آن ها نوشته شود.

طبق ماده ۷۴ قانون آیین دادرسی مدنی چنانچه دعوا علیه اهالی محل معین، اعم از ده، شهر یا بخشی از شهر که عده آن ها نامحصور است باشد باید افزون بر اینکه اهالی محل به همین صورت کلی در قسمت مربوط دادخواست به عنوان خوانده نوشته شود نام یک یا چند شخص و نیز دهدار، شهردار یا ... در همین قسمت نوشته شود.

بیشتر بخوانید: اموال منقول و غیرمنقول چیست؟

نوشتن اقامتگاه خوانده در دادخواست الزامی است اما چنانچه خواهان از آن آگاه نباشد می تواند مراتب را به دفتر دادگاه اعلام نماید در این صورت دادخواست به هزینه خواهان از طریق روزنامه ابلاغ می شود. در واقع اگر خواهان نشانی خوانده را نداند قانون گذار این امر را مانع جریان دادرسی ندانسته است. به موجب ماده ۷۳ قانون آیین دادرسی مدنی در این شرایط مفاد دادخواست یک نوبت در یکی از روزنامه های کثیر الانتشار به هزینه خواهان آگهی خواهد شد. تاریخ انتشار آگهی تا جلسه رسیدگی نباید کمتر از ۱ ماه باشد. البته این مورد صرفا در خصوص اشخاص حقیقی مصداق پیدا می کند.

2- تعیین خواسته و بهای آن

خواسته خواهان باید در دادخواست و در قسمت مربوط به آن به صورت دقیق مشخص گردد (به عنوان مثال محکومیت خوانده به پرداخت یکصد میلیون ریال یا اعلام وجود رابطه زوجیت)

اگر خواهان خواسته خود را به طور دقیق و مشخص بیان نکند دادگاه در اتخاذ تصمیم دچار مشکل می گردد به عنوان مثال اگر دعوا در خصوص مال غیر منقول باشد خواهان باید مشخص کند که خلع ید را درخواست دارد یا تخلیه، هر یک از این خواسته ها در تصمیم گیری دادگاه موثر است. دادگاه مکلف است به تمام خواسته های خواهان توجه کند و در خصوص تمامی آن ها رای صادر کند.

3- بهای خواسته

علاوه بر اینکه خواسته باید به طور روشن و صریح در دادخواست قید گردد بهای آن نیز باید در دادخواست قید گردد مگر اینکه تعیین بهای خواسته ممکن نباشد یا اینکه خواسته مالی نباشد.

بهای خواسته در واقع به معنای مشخص نمودن ارزش ریالی خواسته یا تقویم آن به ریال است. بنابراین وقتی خواسته وجه رایج ایران باشد نوشتن مبلغ مورد تقاضا کفایت می‌کند به عنوان مثال در صورتی که خواسته مبلغی به عنوان دین، اجاره بها و... به ریال باشد در این صورت درخواست صدور حکم محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ مورد نظر خواسته و بهای خواسته را تامین می کند. تقویم خواسته در دعاوی غیر مالی منتفی است.

هرآنچه که باید درباره دادخواست بدانید

نمونه دادخواست مطالبه نفقه

بهای خواسته

قانون گذار در ماده ۶۱ قانون آیین دادرسی ۲ اثر مهم را در خصوص تعیین بهای خواسته پیش بینی نموده است که عبارتند از:

  • هزینه دادرسی بر مبنای بهای خواسته محاسبه می گردد.
  • تعیین بهای خواسته مبنای تشخیص قابلیت تجدید نظر و قابلیت فرجام از رای خواهد بود. به موجب ماده ۳۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی در دعاوی مالی اگر خواسته یا ارزش آن از سه میلیون ریال متجاوز باشد حکم صادره قابل تجدید نظر است. یعنی اگر شما بهای خواسته را بیش از سه میلیون ریال تعیین کنید حکم صادره قابل تجدید نظر است در غیر این صورت حکم صادره قطعی است.

بهای خواسته توسط خواهان تعیین می‌گردد اما خوانده نیز می‌تواند نسبت به بهای خواسته تعیین شده اعتراض کند.

مواردی که تعیین بهای خواسته لازم نیست

  • خواسته دعوا غیر مالی باشد در این خصوص تقویم و تعیین بهای خواسته منتفی است مثل دعوای تمکین
  • در صورتی که خواسته مالی باشد ولی تقویم آن ممکن نباشد نیازی به تقویم نیست و مبلغ ۱۵۰۰۰۰۰ ریال طبق بودجه ۱۳۹۶ کشور تمبر به عنوان هزینه دادرسی به طور موقت پرداخت می شود.

شیوه تعیین بهای خواسته

خواسته پول باشد: اگر خواسته پول رایج ایران باشد به موجب بند ۱ ماده ۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی بهای خواسته عبارت از مبلغ مورد مطالبه است. اگر خواسته پول خارجی باشد به نرخ رسمی بانک مرکزی در تاریخ تقدیم دادخواست ارزیابی می شود.

خواسته مال غیر پول باشد: در این صورت به موجب بند ۴ ماده ۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی بهای خواسته مبلغی است که خواهان به دلخواه در دادخواست معین می کند. البته خوانده حق اعتراض دارد. در این دسته از دعاوی امکان تجدید نظر از رای دادگاه با توجه به همین مبلغ تعیین می گردد و جز در دعاوی راجع به اموال غیر منقول، پول خارجی و سکه طلا هزینه دادرسی نیز بر مبنای همین مبلغ محاسبه می گردد. در این دسته از دعاوی کم یا زیاد تعیین کردن بهای خواسته اثری در اصل و میزان حق ندارد چون در صورت ذی حق بودن خواهان، دادگاه خوانده را به دادن خواسته محکوم می نماید نه بهای خواسته پس اگر خواسته خواهان تحویل یک دستگاه خودرو با مشخصات معین باشد که ارزش واقعی آن ۱ میلیارد ریال است و خواهان خواسته را ۲۱ میلیون ریال تقویم کند اثری در اصل و میزان حق ندارد.

اعتراض به بهای خواسته

اعتراض به بهای خواسته فقط در دعاوی راجع به اموال به جز پول مصداق دارد در دعاوی راجع به پول خارجی نیز اعتراض به بهای خواسته امکان پذیر نیست زیرا براساس نرخ رسمی بانک مرکزی محاسبه می‌گردد.

اعتراض باید تا اولین جلسه دادرسی ارائه شود: منظور از عبارت تا اولین جلسه دادرسی مقطعی است که از زمان تقدیم دادخواست شروع شده و اولین اقدام ذینفع در نخستین جلسه دادرسی را نیز شامل می گردد البته در مواردی در رویه قضایی دیده شده که این مقطع را تا پایان جلسه اول هم تعمیم داده اند.

اعتراض باید در قابلیت تجدیدنظر و فرجام خواهی موثر باشد: با توجه به ماده ۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی قانون گذار بهای خواسته را ملاک تجدیدنظر خواهی قرار داده است یعنی اگر رای صادر شده با توجه به تقویم اولیه خواهان قابل اعتراض نباشد خوانده می تواند برای قابل تجدید نظر و فرجام بودن رای به بهای خواسته تعیین شده توسط خواهان اعتراض کند.

هرآنچه که باید درباره دادخواست بدانید

دادخواست طلاق توافقی

آنچه را که مدعی از دادگاه درخواست دارد

در این قسمت خواهان درخواست های خود به جز خواسته اصلی را ذکر می کند. به عنوان مثال مواردی از قبیل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل، درخواست دستور موقت، تامین خواسته، تامین دلیل و ... در این قسمت شرح داده می شود. درخواست های مذکور باید در قسمت شرح دادخواست نوشته گردند.

بیشتر بخوانید: نفقه چیست و در چه شرایطی به زن تعلق می گیرد؟

ادله اثبات دعوا: خواهان باید تمام دلایلی را که برای اثبات ادعای خود دارد مثل اسناد، شهادت شهود، اطلاع مطلعین و ... را در دادخواست بنویسد. اگر دلایل معلوم نباشد اثبات ادعا امکان پذیر نخواهد بود زیرا هر ادعایی مستلزم ارائه مدارک و مستندات است. در ارتباط با نوشتن ادله در دادخواست آنچه منجر به صدور اخطار رفع نقص می شود برای مثال این است که خواهان به شهادت شهود استناد کرده اما مشخصات آن ها در دادخواست ذکر نشده است و الا استناد کردن یا نکردن به هر دلیلی در اختیار خواهان است و مدیر دفتر دادگاه کاری ندارد که شما به کدام دلیل استناد کرده اید.

پیوست های دادخواست: اگر خواهان به سندی استناد نماید این سند باید به دادگاه تقدیم شود. البته لازم نیست اصل سند پیوست دادخواست گردد بلکه کافی است رونوشت گواهی شده سند پیوست دادخواست گردد. مقصود از گواهی آن است که دفتر دادگاهی که دادخواست به آن جا داده می شود یا دفتر یکی از دادگاه های دیگر یا یکی از ادارات ثبت اسناد یا دفتر اسناد رسمی و در جایی که هیچ یک از آن ها نباشد بخشدار محل یا یکی از ادارات دولتی مطابقت رونوشت سند را با اصل آن گواهی نماید در صورتی که رونوشت سند در خارج از کشور تهیه شده باشد باید مطابقت آن با اصل در دفتر یکی از سفارتخانه ها و یا کنسولگری های ایران گواهی شده باشد.

اگر اسناد به زبان فارسی نباشد باید علاوه بر رونوشت گواهی شده سند به همان زبان، ترجمه گواهی شده آن نیز پیوست دادخواست گردد.

تعداد نسخ دادخواست و پیوست های آن

دادخواست و پیوست های آن باید به تعداد خواندگان به اضافه یک نسخه تهیه و تقدیم دادگاه گردد اگر این ترتیب رعایت نگردد دادخواست توقیف می گردد.

پرداخت هزینه دادرسی

خواهان باید در ابتدای امر هزینه دادرسی را به دولت پرداخت نماید اما اگر در دعوا پیروز شود با حکم دادگاه به درخواست وی هزینه دادرسی از خوانده گرفته می شود. به موجب بند ۱ ماده ۵۳ قانون آیین دادرسی مدنی اگر به دادخواست و پیوست های آن تمبر الصاق نشده و یا هزینه های مقرر پرداخت نشده باشد دادخواست توقیف می گردد. در این صورت مدیر دفتر دادگاه اخطار رفع نقص صادر می کند و هزینه ای را که دادخواست دهنده باید در موعد مقرر بدهد را تعیین می کند.

هرآنچه که باید درباره دادخواست بدانید

تعرفه‌های مصوب خدمات قضایی در سال 97

چه کسانی می توانند دادخواست را تقدیم نمایند

دادخواست علاوه بر ایجاد تکلیف برای دادگاه مبنی بر رسیدگی و تصمیم گیری نسبت به آن خوانده را نیز ملزم به پاسخگویی می کند بنابراین هر شخصی نمی تواند دادخواست بدهد. در خصوص سن اقامه دعوا قانون گذار صراحتا اشاره ای نکرده است اما اشخاص سفیه (اشخاصی که توانایی اداره امور مالی خود را ندارند) در امور غیر مالی همچون طلاق می توانند اقامه دعوا کنند و یا از خود دفاع نمایند. سایر اشخاص در صورتی که عاقل ( مجنون نباشند) و بالغ ( به سن بلوغ رسیده باشند) می توانند اقامه دعوا کنند. همچنین تقدیم دادخواست توسط وکیل، ولی، وصی، ورثه، قیم، مدیر تصفیه و ... نیز امکان پذیر است.

تفاوت دادخواست و درخواست

در مقابل دادخواست مفهومی به نام درخواست وجود دارد که با آن متفاوت است درخواست خواسته ای از دادگاه است که خیلی از مراحل و شرایط دادخواست را ندارد و نیازی به نوشتن آن روی فرم های چاپی مخصوص نیست به طور کلی ماهیت درخواست اصولاً شکایتی و دعوایی نیست ولی ماهیت دادخواست شکایتی است یعنی دادخواست برای حل یک مرافعه است.

۰
نظرات بینندگان
اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    تازه‌‌ترین عناوین
    پربازدید