جزئیات آتش سوزی مسجد ساری

حسین خانی | آتش‌سوزی گسترده در تاریخی‌ترین مسجد شهر ساری پس از سه ساعت عملیات نفسگیر امدادگران آتش‌نشانی مهار شد. شعله‌های آتش در این مسجد که از آن به‌عنوان قدیمی‌ترین مسجد دیار علویان نام برده می‌شود ساعت ۴۵: ۱۹ دقیقه، روز پنجشنبه ساعتی قبل از اذان مغرب وعشا زبانه کشید.

این مسجد در منطقه مرکزی شهرستان ساری و در وسط بازار بزرگ نرگسیه واقع شده است. کارشناسان دلیل اولیه این آتش‌سوزی را اتصال برق اعلام کردند. کابل برق مسجد که از سقف وارد می‌شد، براثر گرما و فشار مضاعف ناشی از کولر دچار اتصال شد و آتش گرفت و به‌دلیل چوبی بودن سقف بنا و گرمای هوا، شعله‌های آتش بسرعت به مغازه‌های مجاور نیز سرایت کرد که با حضور بموقع یگان‌های آتش‌نشانی از گسترش آتش جلوگیری شد.

هنوز آتش‌نشانی ساری در مورد علت این اتفاق به‌طور دقیق اظهار نظر نکرده است. دراین حادثه به ۷ مغازه و فروشگاه‌های اطراف نیز خسارت وارد شده است. ۲۵ نفر نیز مصدوم شدند. مرکز فوریت‌های پزشکی استان اعلام کردکه ۱۲ نفر از مصدومان در محل به‌صورت سرپایی درمان شدند و خراشیدگی سطحی، مشکلات تنفسی ناشی از دود غلیظ از جمله عوامل مصدومیت افراد در این حادثه آتش‌سوزی اعلام شد.

محمد اسلامی استاندارمازندران به ایرنا گفت: با آتش گرفتن مسجد گروه‌های آتش‌نشانی شهرداری ساری بموقع وارد عمل شدند و از آتش‌نشانی شهرداری‌های نکا، بابل، قائمشهر و آمل نیز کمک گرفته شد که این گروه‌ها نیز با حضورشان توانستند با همیاری نیرو‌های مردمی از سرایت آتش به فروشگاه‌ها و اماکن اطراف جلوگیری کنند.

وی گفت: مرمت و بازسازی مسجد جامع شهر ساری به‌دلیل ثبت در فهرست آثار ملی تابع مقرراتی است که این کار از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دنبال خواهد شد. محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی نیز برای بررسی وضعیت مسجد به ساری سفر کرده است.

سیف‌الله فرزانه - مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران- نیز گفت: کارشناسان و یک تیم متخصص میراث فرهنگی کشور برای بررسی دقیق حادثه آتش‌سوزی مسجد جامع ساری و برآورد خسارت عازم مازندران شدند. اما برای بررسی‌های بیشتر کارشناسی و همچنین برآورد خسارت حادثه یک تیم کارشناسی روز جمعه به مازندران رفته است.

به‌دلیل چوبی بودن سقف بنای مسجد جامع، بسیاری از قسمت‌های سقف بنا و اشیای داخل ساختمان از بین رفته است، اما آسیب جدی به ساختمان و بنای خشتی آن وارد نشده است. تا زمان حضور کارشناسان میراث فرهنگی و بررسی دقیق حادثه کار آوار‌برداری انجام نخواهد شد.

تخریب ۱۰۰ درصدی مسجد
عباسعلی رضایی فرماندار ساری نیز با بیان اینکه آتش‌سوزی مسجد جامع ساری سبب تخریب صددرصدی تاریخ سه هزار ساله این خطه شده است گفت: به‌دلیل عمق بالای فاجعه نیرو‌های آتش‌نشانی از شهر‌های قائمشهر، نکا، بابل، بهشهر و شهر‌های همجوار برای امدادرسانی و اطفای حریق به محل وقوع حادثه اعزام شدند. براساس برخی اسناد گفته می‌شود قدمت این بنا به سه هزار سال قبل می‌رسد. برخی‌ها معتقدند این مسجد روی بنای یک آتشکده مربوط به دوران ساسانیان ساخته شده است.

مسجد جامع ساری در محله چناربن، در بازار نرگسیه قرار دارد که در هشتم اسفند ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۲۷۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

بنای کنونی مسجد جامع ساری حاصل بازسازی‌های مکرر در دوره‌های قاجار و پهلوی است. اما در قدمت و بنیان‌گذاری این مسجد اختلافاتی وجود دارد. اغلب این بنا را به دوران عباسیان منتسب می‌دانند و ساخت آن را به دوره پس از سقوط اسپهبد خورشید می‌رسانند، حتی داستانی مبنی بر ساخت این مسجد روی ویرانه‌های یک آتشکده وجود دارد.

میراثی که بر باد می‌رود

کریم رنجبر | بعدازظهر پنجشنبه ۲۱ تیر خبری در شهر پیچید که دردآور بود «مسجد جامع ساری، آتش گرفت...» خبر کوتاه، ولی بسیار دردناک بود.

علت آتش‌سوزی را گرم شدن بیش از حد سیم‌های برقی عنوان کردند که از روی چوب‌های خشک و قدیمی پشت بام مسجد رد می‌شد. با توجه به چوبی بودن سقف مسجد، آتش بسرعت فراگیر شد و همه بخش‌های مسجد را دربرگرفت.

در قدمت این مسجد اختلاف نظر است. عامه مردم آن را بناشده بر خرابه‌های آتشکده دوران ساسانیان می‌دانند، ولی اکثر مورخین در بنا شدنش در قرن پنجم (٤١١ هجری) همداستانند و از این‌رو این مسجد را که البته بار‌ها و بویژه در دوران قاجار و پهلوی اول بازسازی شده، کهن‌ترین مسجد مازندران می‌دانند که در نهایت در تاریخ ٨ اسفند ١٣٧٧ با شماره ٢٢٧٢ ثبت ملی شد.

سخن اینجاست که مسجدی با این قدمت و با این حساسیت - بواسطه قرارگرفتن در مرکز شهر - محله چناربن و در وسط بازار قدیمی معروف به «نرگسیه» - چرا اصول اولیه امنیتی در حفظ و نگهداری این اثر ملی رعایت نشده است؟ به‌عنوان مثال چرا باید سیم‌های برق آنقدر ناشیانه در پشت بام چوبی این کهن‌ترین مسجد رها شوند؟ چه نکاتی برای حفظ ایمنی مسجد، با توجه به سازه چوبی آن و گرمای بی‌سابقه امسال اندیشیده شد؟

اصلاً با توجه به موقعیت مکانی مسجد که در میانه بازار واقع شده و شلوغی و مشکلات خاص برای امدادرسانی وجود دارد، چه تمهیدی برای حفاظت از مسجد در برابر آتش اندیشیده شد؟ حتی مهار آتش در این شرایط امکانات و تجهیزات خاصی را می‌طلبد که در مورد مسجد جامع ساری، نبود این امکانات و تجهیزات کاملاً مشهود بود.

چگونه است که آثار ملی از دیرباز تا به دوران ما پایدارمانده‌اند و ما به همین سادگی فاتحه آن‌ها را می‌خوانیم؟ آیا آتش‌نشانی ساری که قدمتی ٤٤ ساله دارد، این خطر را پیش‌بینی کرده بود؟ آیا هشدار‌های لازم را به متولیان امر داده بود؟ آیا ایستگاه یا پست خاصی برای مهار آتش‌سوزی احتمالی درنظر گرفته بود؟

به‌نظر می‌رسد حتی باید در مورد نامگذاری سازمان‌های خودمان هم تجدیدنظر شود. به نام «سازمان میراث فرهنگی» دقت کنید. آیا هیچ نشانی از مسئولیت حفاظت از میراث فرهنگی در این عبارت دیده می‌شود؟ بهتر نیست که نام این سازمان به «سازمان حفاظت از میراث فرهنگی» تغییر کند تا شاید از میراث این میهن کهن، بیشتر و بهتر پاسداری شود.

امید که بیش از این شاهد از بین رفتن آثار باستانی و مذهبی‌مان نباشیم.

منبع: روزنامه ایران