در بازار پوشک چه می‌گذرد؟

شهرزاد همتی | تصویر اول جایی در خیابان بهار جنوبی است؛ مرکز اصلی فروش سیسمونی و وسایل مورد نیاز نوزاد. در روز عید غدیر بیشتر مغازه‌ها به خاطر عید شیعیان تخفیف دارند و در شبکه‌های مجازی هم اطلاع‌رسانی کردند.

فروشگاه بزرگ و مشهوری که از همه مغازه‌ها شلوغ‌تر است، مقصد اصلی خرید ماست. طبقه اول این فروشگاه نمونه بیشتر اجناس را می‌فروشد، طبقه دوم مختص اسباب‌بازی‌های برند اصلی است و طبقه سوم که از همه طبقات بزرگ‌تر است همه آنچه فکر می‌کنید را می‌فروشد.

بخش انتهایی فروشگاه در طبقه سوم متعلق به محصولات سلولزی است. اینجا هم به مناسبت عید غدیر تخفیف پنج‌درصدی را برای مشتریان اختصاص داده‌اند. روی میز‌های گردان و قفسه‌های انتهای فروشگاه، بسته‌های سبزرنگ مولفیکس با نقش پسر کوچکی خودنمایی می‌کند.

تجمع بیشتر مردم هم همان‌جاست... زنی از کنار پوشک‌ها می‌گذرد و به صندوق‌دار مستأصل نگاه می‌کند و می‌گوید: خانم این پوشک‌ها پنج دقیقه پیش یک قیمت دیگه‌ای داشت. من تا رفتم دور بزنم، قیمتش عوض شده. خواهش می‌کنم به همون قیمت قبلی بفروشید... به گفته زن، پوشک‌ها در عرض پنج دقیقه جهش قیمت هشت هزارتومانی داشتند.

تصویر دوم متعلق به فروشگاه شهروند بیهقی است. قفسه‌های محصولات سلولزی هم در انتهای سالن است. پوشک‌های بچه‌ها با قیمت ۸۵ هزار تومان عرضه می‌شود و خانواده‌های نگران از افزایش مجدد، چرخ‌های خریدشان را انباشته از پوشک می‌کنند. اوضاع قفسه نواربهداشتی هم تعریف چندانی ندارد. از برند‌های خارجی پرمصرف که خبری نیست، از برند‌های پرمصرف ایرانی هم خبری نیست و بقیه برند‌ها هم فقط یک یا دو مدلشان موجود است.

واکنش وزارت غذا و دارو به گرانی سرسام‌آور پوشک در حد یک جمله است. سخنگوی سازمان غذا و دارو با تشریح جدیدترین وضعیت کمبود دارو در کشور درباره افزایش و همچنین کمبود پوشک و نواربهداشتی؛ این مسئله را در حیطه وظایف وزارت صنعت عنوان کرد و گفت: طبق دستور رئیس‌جمهور آن تسهیلی که باید در حوزه دارو صورت می‌پذیرفت، انجام نشد.

۷۰ درصد مواد اولیه تولید پوشک خارجی است
نعیم ابراهیمیان، مدیر تأمین محصولات غیرخوراکی یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور، به تشریح اتفاقی که در زمینه گرانی پوشک افتاده پرداخته، در پاسخ به این سؤال که آیا ایران نمی‌تواند مواد سلولزی تولید کند، گفت: ما مشکلی در تولید پوشک و نواربهداشتی نداریم و تولیدات کاملا داخلی است.

بگذارید درباره این ماجرا توضیح مختصری بدهم: وضعیت پوشک از نواربهداشتی جدی‌تر است؛ جدی‌تر از این منظر که هم پرفروش‌تر است و هم گران‌تر. من از برند پوشک مولفیکس سایز چهار برایتان مثال می‌زنم که پرفروش‌ترین برند پوشک ایران است.

این پوشک در ایران تولید می‌شود، اما ۷۰ درصد از مواد اولیه تولید این محصول، خارجی است. قیمت‌ها و تاریخ‌ها را برایتان با مثال می‌گویم پوشک مولفیکس تا دی‌ماه ۹۶ قیمتی حدود ۳۵ هزار تومان داشت، یک بسته ۴۰ عددی مولفیکس ۴۵ هزار و ۲۰۰ تومان بود. اتفاقی که در دی‌ماه افتاد این بود که پوشک مولفیکس از گمرک واردات معاف بود و این معافیت از زمان احمدی‌نژاد که گمرک مالیاتی برای مواد اولیه پوشک نمی‌گرفت، به یکباره برداشته شد.

در برج ۱۰، هفت درصد مالیات به پوشک اضافه شد و قیمت کالا هم هفت درصد افزایش داشت و به حدود ۳۸ هزار تومان رسید. اتفاق دیگر این بود که مثل همیشه اواخر سال به اندازه‌ای که دولت حقوق را بالا می‌برد و روی قیمت اجناس هم تأثیر می‌گذارد، حدود ۱۸ درصد قیمت پوشک افزایش پیدا کرد و به ۴۵ هزار تومان رسید.

این افزایش قیمت تا اینجا عادی بود. اما در ماه‌های دوم، سوم و چهارم سال جدید که بحران ارزی شروع شد، قیمت ارز دولتی حدود ۱۵ درصد افزایش پیدا کرد و آنجا قیمت پوشک به ۵۳ هزار تومان رسید.

یعنی در واقع ما دو افزایش قیمت ۱۷-۱۸ درصدی در کمتر از پنج ماه داشتیم. اتفاق بدتر این بود که دولت دلار چهارهزارو ۲۰۰ تومانی را به مواد اولیه پوشک و مواد سلولزی اختصاص نداد و با توجه به اینکه ۷۰ درصد مواد اولیه پوشک حتی برای اجناس کم‌کیفیت، خارجی است، اینجا حدود ۶۰ درصد افزایش قیمت داشتیم. یعنی پوشک از ۵۳ هزار تومان به ۸۵ هزار تومان رسید که الان هم با همین قیمت در دسترس است.

وی در ادامه افزود: مسئله ما تولید پوشک نیست، من با تأمین‌کننده‌ها حرف زدم و ایراد آن‌ها این بود که اجازه ترخیص اجناس به آن‌ها داده نمی‌شود؛ یعنی مولفیکس و دیگر برند‌ها واردات را انجام داده بودند، اما، چون دولت نمی‌خواست به آن‌ها دلار تخصیص دهد اجازه واردات نمی‌داد. اینجا بود که کالا کمبود پیدا کرد.

مسئله پوشک برای مردم بسیار جدی است و معمولا کسی پوشک را روزانه نمی‌خرد و معمولا مردم پوشک را برای دو، سه ماه ذخیره می‌کنند و این کالا، چون کالای گرانی است یک‌جا خرید می‌کنند.

در چنین شرایطی که عرضه و تقاضا دچار مشکل می‌شود مردم احساس نگرانی می‌کنند و خرید را زیاد می‌کنند و با بالارفتن تقاضا، عرضه به مشکل می‌خورد و این شائبه نبودن پوشک باعث به‌هم‌خوردن تقاضا می‌شود و نوسانات عرضه و تقاضا شائبه‌ها را بیشتر می‌کند و به صورت کلی و به خودی‌خود افراد سودجو هم همیشه وجود دارند و ممکن است با احتکار پوشک نوسانات را بیشتر کنند.

مردم به قیمت پوشک حساس هستند
ابراهیمیان در پاسخ به این سؤال که آیا قیمت پوشک به شرایط عادی بازخواهد گشت، گفت: امکان ندارد و اگر قیمت ارز دولتی باز هم بالا برود، ما باز روی همین ۸۵ هزار تومان هم جهش خواهیم داشت. مگر بتوانند قیمت دلار را کنترل کنند. اثر اجتماعی این اتفاق به خوبی حس می‌شود.

برای کسانی که بچه دارند، تقریبا هر خانواده اگر هفته‌ای یک بسته پوشک مصرف کند، می‌شود چهار بسته در ماه و ماهانه حدود ۴۰۰ هزارتومان هزینه پوشک بچه یا بزرگ‌سال خواهد شد و شما فرض کنید در خانواده‌ای با درآمد ماهانه دومیلیون تومان، ۴۰۰ هزارتومان چقدر عدد بزرگی است.

پوشک کالایی است که حساس به قیمت است و مردم به‌شدت از آن تأثیر می‌پذیرند، حتی عده زیادی از مردم گرانی و ارزانی کالا‌ها را با پوشک می‌سنجند.

مردم به قیمت پوشک حساس‌اند، توجه داشته باشید نواربهداشتی کالای ارزان‌تری است. درست است که مصرف نواربهداشتی بیشتر است، اما، چون نواربهداشتی ارزان‌تر است خیلی حس نمی‌شود و تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد، اما افزایش قیمت و درصدش شبیه آن است.

این کارشناس در پایان اضافه کرد: کالای سلولزی کالای پرتخفیفی است، چون درخواستش زیاد است. سال گذشته که تولیدکنندگان درخواست افزایش قیمت کردند دولت قبول نکرد و گفت: به‌جای افزایش قیمت، تخفیف‌ها را کم کنید. اتفاقی که افتاد، ما مجبور شدیم تخفیف را کم کنیم و من با قاطعیت می‌گویم با این اتفاق مصرف تمام مواد سلولزی مثل تیشو، دستمال توالت و دستمال‌کاغذی به‌شدت کاهش پیدا کرد.

ایرج حریرچی، سخنگوی سازمان غذا و دارو، نیز در نشست هفتگی خود با خبرنگاران در مورد قیمت‌های بالا و کمبود پوشک در داروخانه‌ها عنوان کرد: این موضوع ارتباط مستقیمی با وزارت بهداشت ندارد، اما جلسه‌ای با سازمان غذا و دارو در این رابطه برگزار و اعلام آمادگی کردیم در تفاهم‌نامه‌ای با وزارت صنعت و معدن و تجارت برای تهیه و تأمین پوشک اقدام کنیم.

ما نمی‌توانیم در حوزه تولید و توزیع اقلام دیگر، از جمله پوشک ورود کنیم، اما تلاش می‌کنیم زمینه حل مشکل واردات مواد اولیه از گمرک را فراهم کنیم.