"کرونا" رفتار دیجیتالی کاربران را تغییر داد

میترا جلیلی | شیوع کرونا در جهان و اجبار مردم به ماندن در قرنطینه و خانه‌نشینی، تغییرات رفتاری دیجیتالی آن‌ها را به دنبال داشته است. محققان مؤسسات پژوهشی مختلف ازجمله Hootsuite با ارائه گزارش‌هایی درباره میزان حضور کاربران در اینترنت، نحوه استفاده آنان از شبکه‌های اجتماعی و... در روز‌های کرونایی، معتقدند این ویروس زندگی کاربران را دستخوش تغییر و تحولات قابل توجهی کرده و حالا دیگر گوشی‌های هوشمند و وسایل دیجیتال سیار ازجمله لپ تاپ و تبلت برای آن‌ها معنای دیگری دارد.

نگاهی به آمار جهانی
Hootsuite یکی از مؤسسات پژوهشی واقع در کالیفرنیا، عملاً پلتفرمی برای مدیریت و رصد میزان فعالیت در شبکه‌های اجتماعی جهان را در اختیار دارد. این مؤسسه برای کل سال ۲۰۲۰ پیش‌بینی‌هایی دارد وعلاوه بر آن، به طور مجزا دوران کرونایی را زیر ذره‌بین قرار داده و به ارائه گزارش‌هایی در این بازه زمانی نیز پرداخته است.

طبق تازه‌ترین گزارش این مؤسسه، درحال حاضر ۴.۵۴ میلیارد کاربر در سراسر جهان به اینترنت دسترسی دارند که نسبت به سال ۲۰۱۹ افزایش ۷ درصدی نشان می‌دهد یعنی حدود ۲۹۸ میلیون کاربر تازه به این جمع افزوده شده است.

همچنین اکنون حدود ۶۰ درصد مردم دنیا آنلاین هستند و بیش از نیمی از مردم جهان در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند. انتظار می‌رود تا پایان سال ۲۰۲۰، کاربران جهان معادل ۱.۲۵ میلیارد سال در اینترنت حضور داشته باشند که البته گوشی‌های هوشمند و سایر وسایل دیجیتال سیار بیش از نیمی از این همراهی را با کاربران خواهند داشت.

البته باید گفت که همچنان حدود ۴۰ درصد مردم جهان از دسترسی به اینترنت بی‌بهره هستند که بخش عمده این افراد را زنان تشکیل می‌دهند. بیشتر این شکاف جنسیتی را می‌توان در جنوب آسیا دید که شامل کشور‌های افغانستان، پاکستان، بنگلادش، نپال، بوتان، هند و مالدیو می‌شود.

همچنین طبق این گزارش، درحال حاضر تعداد کاربران شبکه‌های اجتماعی ۳.۸ میلیارد نفر است که نشان از افزایش ۹ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۹ دارد و نشان می‌دهد ۳۲۱ میلیون کاربر تازه هم به جمع کاربران شبکه‌های اجتماعی افزوده شده است.

در این گزارش همچنین آمده است: کاربران به طور متوسط روزانه ۲ ساعت و ۲۴ دقیقه یعنی حدود یک سوم از کل زمان حضور در اینترنت را در شبکه‌های اجتماعی به سر می‌برند که این رقم در دوران کرونا و خانه‌نشینی بالاتر رفته است.

افزایش ۷۶ درصدی زمان استفاده از گوشی
مؤسسه Hootsuite در تازه‌ترین تحقیق خود وضعیت رفتار دیجیتال کاربران در روز‌های قرنطینه را مورد بررسی قرار داده است. البته این مؤسسه برای این پژوهش از آژانس بریتانیایی خلاق We Are Social و همچنین آژانس سنگاپوری Kepios نیز کمک گرفته و گزارش نهایی را ارائه کرده است.

در این گزارش ۱۷ کشور جهان ازجمله امریکا، مکزیک، کانادا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، اسپانیا، ایتالیا، نیوزیلند و استرالیا مورد بررسی قرار گرفته و تغییرات رفتار دیجیتال کاربران آن‌ها را در دوران قرنطینه و تا آوریل ۲۰۲۰ رصد شده است.

در این گزارش آمده است میزان استفاده از دنیای دیجیتال در جهان از آوریل ۲۰۱۹ تا آوریل ۲۰۲۰ رشدی عجیب داشته است. با این که کل جمعیت جهان تنها (۸۲ میلیون نفر) ۱۱ درصد رشد داشته است، اما تعداد کاربران تلفن همراه در همین مدت رشدی ۲.۵ درصدی (۱۲۸ میلیون نفر) را نشان می‌دهد و در نهایت تعداد این کاربران به ۵.۱۹ میلیارد نفر رسیده است.

این وضعیت در سایر شاخص‌ها هم با رشد مواجه بوده و با توجه به بالا بودن میزان استقبال کاربران از دنیای دیجیتال در دوران کرونا انتظار می‌رود سال ۲۰۲۰ را با رشدی فراتر از انتظار به پایان ببریم.

اما تغییر رفتار کاربران چگونه بوده است؟ در این گزارش آمده است که ۳ نفر از هر ۴ کاربر حاضر در کشور‌های مورد مطالعه یعنی حدود ۷۶ درصد از کاربران اینترنت، زمان بیشتری را نسبت به روز‌های قبل از کرونا در گوشی هوشمند خود سپری می‌کنند. همچنین ۴۵ درصد آن‌ها در لپ تاپ و ۲۲ درصد هم در تبلت خود زمان بیشتری را نسبت به گذشته می‌گذرانند.

تفریح و خرید دیجیتال در دوران کرونا
اما این زمان‌ها در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی چگونه صرف می‌شود و عملاً کاربران در ساعات رو به رشد آنلاین بودن خود، در فضای مجازی چه می‌کنند؟ طبق این گزارش ۳۵ درصد از کاربران نسبت به دوران قبل از شیوع کرونا، زمان بیشتری را به گیم و بازی‌های ویدئویی و کامپیوتری اختصاص دادند و بیش از نیمی از کاربران این ۱۷ کشور که مورد مطالعه قرار گرفته‌اند هم بیش از قبل در شبکه‌های اجتماعی و سرویس‌های پیام‌رسان حضور داشته‌اند که این ارقام به ترتیب ۴۷ درصد و ۴۶ درصد بوده است.

همچنین ۴۷ درصد از افراد حاضر در این مطالعه تحقیقاتی گزارش داده‌اند که در هفته‌های اخیر، زمان بیشتری را به خرید آنلاین اختصاص داده‌اند که این خرید‌ها هم به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. طبق این گزارش، یک سوم این کاربران یعنی ۳۳ درصد آنها، از فرصت خرید آنلاین برای مواد غذایی و تره‌بار استفاده کرده‌اند و ۲۹ درصد آن‌ها هم عنوان کردند که در دوران کرونا لوازم مورد نیاز و ضروری خانه‌شان را به صورت آنلاین خریداری کرده‌اند و از آن رضایت کامل دارند به گونه‌ای که در دوران پساکرونا هم احتمالاً همین روند را ادامه خواهند داد.

البته افزایش خرید آنلاین در ۶ هفته نخست سال ۲۰۲۰، سبب افزایش ترافیک ۲۵۱ درصدی در سوپرمارکت‌ها شد. اما در مقابل، به دلیل شیوع کرونا و محدودیت‌های سفر، شاهد کاهش ۷۱ درصدی خرید از وب سایت‌های مربوط به گردشگری بودیم که شامل بلیت، رزرو هتل، رستوران، وسایل نقلیه و... می‌شود.

کاربران به دنبال محتوای فیلم و موسیقی
طبق گزارش مشترک مؤسسه Hootsuite و سایر مؤسسات، کاربران در این ۱۷ کشور در دوران کرونا و قرنطینه با توجه به سلیقه و عقیده خود به دنبال محتوا‌هایی خاص در شبکه‌های اجتماعی و اینترنت و... نیز بودند که همین موضوع به افزایش تولید محتوا در زمینه‌های مختلف نیز کمک کرد و طبق گزارش این مؤسسات، میزان تولید محتوا در دوران کرونا از پیشرفت قابل توجهی برخوردار شده است چراکه شرکت‌های مختلف فرصت را غنیمت شمردند و به تولید محتوای مورد علاقه کاربران پرداختند.

حدود ۳ نفر از هر ۵ کاربر یعنی حدود ۵۷ درصد آن‌ها از طریق سرویس‌های دیجیتال پخش فیلم به تماشای فیلم‌ها و آهنگ‌های مورد علاقه خود پرداخته‌اند و یکی از هر سه کاربر حاضر در این گزارش هم بیش از قبل از سرویس‌های دیجیتال پخش موسیقی استفاده می‌کند که این رقم معادل ۳۶ درصد می‌شود.

حدود نیمی از کاربران مورد مطالعه هم متقاضی تأمین محتوا در زمینه فیلم بودند که این افراد را می‌توان با توجه به جنسیت هم طبقه‌بندی کرد چرا که ۴۷ درصد آن‌ها را زنان و ۵۰ درصد را نیز مردان تشکیل می‌دهند. طبق این گزارش، همچنین تقریباً یک سوم یعنی ۳۵ درصد زنان و ۳۰ درصد مردان به دنبال محتوا‌هایی همچون برنامه‌های تلویزیونی کلاسیک بوده‌اند و تنها ۱۱ درصد کاربران از بلاگر‌ها (bloggers) و ولاگر‌ها (vloggers) تقاضای آپدیت‌های بیشتر را داشتند.

(ولاگر در اصطلاح به کسی گفته می‌شود که با ساخت و اشتراک گذاری ویدئو‌هایی در حوزه‌های مختلف قصد دارد تا موضوع‌های مختلف ازجمله مد و زیبایی، آرایشی و بهداشتی، تغذیه، گردشگری، تکنولوژی، سرگرمی و... را به نمایش بگذارد و در شبکه‌های اجتماعی که بیشتر در بستر پخش ویدئو هستند مثل یوتیوب فعالیت می‌کنند. تفاوت عمده بین بلاگر‌ها و ولاگر‌ها در محتوای منتشر شده از جانب آنهاست. بلاگر‌ها به تولید محتوا و عکس برای اهداف تبلیغاتی و اطلاع‌رسانی می‌پردازند در حالی که ولاگر‌ها همان کار را در قالب ویدئو انجام می‌دهند).

دنیای دیجیتال در جهان پساکرونا
آیا با پایان گرفتن دوران قرنطینه باز هم رفتار کاربران تغییر می‌کند و به دوران پیش از کرونا نزدیک می‌شود؟ طبق این گزارش، از میان هر ۵ کاربر تنها یک نفر از افراد حاضر در این تحقیق یعنی حدود ۲۰ درصد کاربران تصمیم دارند پس از پایان گرفتن قرنطینه نیز همچنان ساعات بیشتری را به تماشای فیلم از طریق سرویس‌های دیجیتال پخش فیلم اختصاص دهند.

۱۵ درصد از کاربران هم تصمیم دارند در دوران پساکرونا همچنان زمان بیشتری را در شبکه‌های اجتماعی سپری کنند و ۱۶ درصد کاربران نیز تصمیم دارند در سرویس‌های پیام‌رسان حضور بیشتری داشته باشند. همچنین تنها یکی از هر ۱۰ کاربر یعنی حدود ۱۰ درصد آن‌ها تصمیم دارند به دنبال پایان گرفتن کرونا همچنان زمان زیادی را به استفاده از اپلیکیشن‌های موبایل اختصاص دهند و بازی کامپیوتری یا ویدئویی انجام دهند.

منبع: روزنامه ایران