آموزش سواد مالی به کودکان؛ لازم و ضروری!

الهام میرمحمدی | هنوز برای خیلی از بزرگ‌تر‌ها پول و امور مالی یک تابو محسوب می‌شود. بسیاری از آن‌ها خود در معرض آموزش‌های مالی نبوده‌اند و به همین دلیل تجهیز کودکان به دانش و مهارت‌های مالی برایشان مسوولیتی سنگین و دشوار به نظر می‌آید. در حالی که کودکان ذهنی منعطف و آماده دارند و مدام از والدین الگوبرداری می‌کنند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهد، عادت‌های پولی و مالی از سه سالگی در کودکان ایجاد می‌شود. دِرا بروستین، مدرس و نویسنده چهارمین جلد از مجموعه ۲۷ جلدی داستان‌های سواد مالی است که در آکادمی هوش مالی و توسط انتشارات قدیانی منتشر شده است. او در آمریکا زندگی می‌کند و کتاب «حساب و کتابِ جیب من» را در سال ۲۰۱۲ نوشته است.

در این کتاب کودکان با مفاهیم مهم مالی از جمله پس‌انداز کوتاه‌مدت و بلندمدت و بودجه‌بندی و هزینه‌فرصت آشنا می‌شوند. همه ما افرادی را در زندگی‌مان می‌شناسیم که پس‌انداز می‌کنند تا در آینده بتوانند از میان گزینه‌های موجود، بهترین را انتخاب کنند.

در دنیای واقعی هم کودکان مدام در شرایطی قرار می‌گیرند که باید میان یک لذت زودرس و هدفی بزرگ‌تر و بلندمدت تصمیم‌گیری کنند؛ بنابراین آشنایی با مفاهیمی مانند هزینه‌فرصت، مدیریت پول و برنامه‎‌ریزی برای آینده باید از همان کودکی شروع شود.

اما از نگاه بیشتر پدر و مادرها، این مفاهیم خشک و کسالت‌بار است. به همین دلیل آن‌ها زمان کافی برای آموزش مفاهیم مالی به کودکانشان صرف نمی‌کنند. شخصیت اصلی داستان «حساب و کتابِ جیب من» سانی سنجابه است که به همراه دوستش آهو دِیزی برای تعطیلات تابستان برنامه‌ریزی می‎کند.

آن‌ها متوجه می‌شوند برای تماشای فیلم در سینما و خرید اسباب‌بازی پول نیاز دارند. اعضای خانواده‌شان به آن‌ها پیشنهاد می‌دهند به ازای کمک در کار‌های خانه پول توجیبی بگیرند. این اولین پول توجیبی آنهاست؛ اما برای فعالیت‌های مورد نظرشان کافی نیست!

سانی سنجابه و دِیزی متوجه می‌شوند که با بودجه‌بندی و پس‌انداز بلندمدت می‌توانند برنامه‌هایشان را محقق کنند. اما سیدنی، مار خوش‌خط و خال داستان، دِیزی را وسوسه می‌کند به جای پس‌انداز برای یک هدف بلندمدت، همین امروز آب‌نبات بخرد و خود را از لذت حال محروم نکند.

لزوم آموزش مهارت‌های مالی به کودکان
دِرا بروستین می‌گوید: «از همان کودکی والدینم مرا با امور مالی شخصی و موضوعاتی مانند درآمد در ازای کار‌های خانه آشنا کردند. من مدام در معرض آموزش‌های مالی بودم و پس از آنکه دوره دبیرستان را به اتمام رساندم و به دانشگاه رفتم، زندگی مستقل خود را شروع کردم.

در آن سال‌ها رکود اقتصادی تازه آغاز شده بود و من متوجه شدم بیشتر همسن و سال‌های من به آموزش‌های مالی و ابزار‌های لازم برای رسیدن به استقلال کامل مجهز نیستند. خیلی از آن‌ها حقوق خوبی داشتند؛ اما نمی‌دانستند باید برای روز مبادا پولی کنار بگذارند.

شاید هم این نوع آینده‌نگری از نگاه آن‌ها بی‌اهمیت بود. البته این موضوع فقط به دوستان و همکلاسی‌های من محدود نمی‌شد و به نظر می‌آمد که مسأله‌ای جهانی بود.»

او ادامه می‌دهد: «همیشه درباره بازآموزی مهارت‌های مالی به بزرگسالان تردید داشتم. به نظرم تغییر عادت‌ها در افرادی که شخصیتشان شکل گرفته، کار سختی است. با دیدن همکلاسی‌هایم به این نتیجه رسیدم که مأموریتم در این دنیا آموزش مهارت‌های مهم مالی به کودکان است.

این کتاب را نوشتم و به عنوان مدرس سواد مالی فعالیت خود را شروع کردم تا با کاشت بذر آینده‌نگری در ذهن‌های آماده کودکان، آن‌ها را برای زندگی بزرگسالی‌شان آماده کنم. «حساب و کتابِ جیب من» اولین کتاب از مجموعه شش جلدی داستان‌های سواد مالی است و پنج کتاب دیگر در دست انتشارند.

وقتی متوجه شدم آموزش درس‌های مالی از نظر والدین موضوعی کم‌اهمیت یا دشوار است، تصمیم گرفتم این مجموعه را گردآوری و به نسل‌های آینده کمک کنم. در پایان هر کتاب، بخشی به عنوان راهنما برای والدین در نظر گرفته شده که فرآیند آموزش را ساده‌تر می‌کند؛ بنابراین یکی از مزیت‌های این کتاب‌ها این است که والدین و کودکان، در کنار هم در معرض دانش مالی قرار می‌گیرند.»

توصیه‌هایی به پدر و مادر‌ها
از نگاه دِرا بروستین مهم است که پدر و مادر‌ها برای خرید مواد غذایی و انجام امور بانکی فرزندانشان را همراه خود ببرند و اجازه دهند آن‌ها در امور مالی مشارکت داشته باشند. خوب است مسوولیت‌های کوچکی به آن‌ها سپرده شود و این فرصت برایشان فراهم آید تا با مقایسه قیمت‌ها، معامله‌های خوبی انجام دهند.

برقراری ارتباط میان کودکان و فروشنده بسیار مهم است و آن‌ها می‌آموزند به ازای منابعی که در اختیار دارند چه میزان محصول و کالا به دست می‌آورند.

این نویسنده داستان‌های سواد مالی می‌گوید: «حتی مهم است که بزرگسالان درباره مسائل و موضوعات شغلی و انجام امور مالی خانواده و پس‌انداز با کودکان مشورت کنند و از آن‌ها راه‌حل بخواهند. این فرآیند به آن‌ها کمک می‌کند درک بهتری از موضوعاتی، چون ارزشِ پول، منابع، هزینه‌ها و بودجه‌بندی داشته باشند.»