از «موتّای‌نای» در زندگی چه می دانید؟!

«موتای نای» فلسفه‌ای ژاپنی است که افراد را به اسراف نکردن و استفاده از وسایل بازیافتی تشویق می‌کند. موتّای‌نای «mottainai»، عبارتی که ریشه در فرهنگ ژاپن دارد و به آسانی نمی‌توان آن را ترجمه کرد، اما نزدیک‌ترین عبارت به معنی لغوی آن را می‌توان عبارت «چه حیف؟!» دانست.

«موتای‌نای» در واقع نه تنها یک کلمه، بلکه یک سبک زندگی در ژاپن هم به شمار می‌آید. ژاپنی‌ها به این باورند که هر چیزی یک روح و هدف دارد و اجسام تا زمانی که قابل استفاده هستند، باید از آن‌ها بهره برد و اسراف نکرد.

در زمان قدیم و در دوران ادو (۱۶۰۳-۱۸۶۸) که ژاپن با کشور‌های خارجی قطع رابطه کرده بود، واردات پارچه کاهش چشمگیری یافت و بنابراین مردم شروع به وصله کردن پارچه‌ها به هم یا استحکام بخشیدن به لباس‌ها با گلدوزی کردند.

همچنین کارگران مزرعه، چون عمدتا قشر فقیر جامعه بودند، لباس کار خود و ملافه‌ها را با پارچه‌هایی به همدیگر وصله می‌کردند و این اصلا عجیب نیست که در دوران اِدو، لباس‌ها و کت‌های وصله‌دار پیدا شود. این سبک زندگی در زندگی امروزی ژاپنی‌ها هم مشهود است. به کودکان آموزش داده می‌شود در بشقاب خود حتی یک دانه برنج هم باقی نگذارند. زیرا «حیف است»!

آن‌ها معمولا وعده‌های غذای کوچکی آماده می‌کنند تا مطمئن شوند که اسراف نمی‌شود. اگر هم چیزی باقی بماند دوباره از آن استفاده می‌کنند. مثلا برنج اضافه را اونیگیری (کوفته برنجی ژاپنی) می‌کنند. «موتای نای» در زندگی امروزی فقط به غذا بسنده نشده و در مد و فشن هم دیده می‌شود.

مثلا بعضی از شرکت‌ها، پارچه‌های قدیمی را بریده و آن‌ها را به لباس‌های جدید، مبلمان و... متصل می‌کنند. این کارنه تنها سازگار با محیط زیست است، بلکه پارچه‌های زیبا و جدید با الگوی منحصر به فرد ایجاد می‌کند.

حتی بعضی از مارک‌های معروف لوازم آرایشی و زیبایی که به استفاده از مواد اورگانیک و قدیمی معروف هستند، مورد توجه نه تنها مصرف‌کنندگان آسیایی، بلکه مشتریان اروپایی و آمریکایی قرار گرفته است و بازار‌های غربی نیز مشتاق این محصولات هستند.

همانطور که مد روز به مفهومی منسوخ تبدیل می‌شود، شعار «کاهش زباله، استفاده مجدد، بازیافت» برای بیشتر مصرف‌کنندگان معنا پیدا می‌کند.

از سال ۲۰۱۷، شرکت «موجی» و «یونیکلو» دو شرکت‌های مد و پوشاک ژاپنی، از اولین شرکت‌هایی بودند که از فلسفه موتای نای با شعار «بازیافت، کاهش پلاستیک‌ها و استفاده مجدد از منابع» برای تولید محصولات خود استفاده کردند و با ترویج سبک مینیمالیستی، در اروپا نیز مورد توجه قرار گرفتند و گسترش یافتند.

اگرچه این مارک‌ها به عنوان مد روز شناخته می‌شوند، تحت فلسفه سنتی «موتای نای» به تولید و طراحی محصولات می‌پردازند.

امروزه این فلسفه از سوی فعالان محیط زیست نیز مکررا مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک فعال محیط زیست کنیایی به نام «وانگاری ماتای»، در سال ۱۹۷۰ جنبشی به نام «جنبش کمربند سبز» را باهدف آموزش بانوان در زمینه جنگلداری، فرآوری مواد غذایی و استفاده مجدد از منابع ایجاد کرد و در سال ۲۰۰۴ با عنوان کردن شعار «موتای نای» در سازمان ملل توانست جایزه صلح نوبل را بدست آورد. او اولین زن آفریقایی بود که این جایزه را بدست آورد.