سانتسا؛ سر بریده جنگجوی آمازونی در آمریکا

بررسی‌ها نشان داده است شیئی که دهه‌ها در دانشگاهی در ایالت جورجیای آمریکا در معرض نمایش بود سر دشمنی است که یک جنگجوی آمازونی حدود یک قرن قبل بریده بود و اکنون در راه بازگشت به همان جایی است که از آن آمده بود.

پژوهشگران دانشگاه مرسر در شهر میکن جورجیا می‌گویند آزمایش‌ها نشان داده است این سر، که در زبان آمازونی سانتسا خوانده می‌شود، واقعی است و با روشی پرزحمت کوچک شده است. در این روش گوشت و جمجمه از سر جدا می‌شد، چشم‌ها و دهان دوخته، جوشانده و سپس با سنگ و ماسه داغ پر می‌شد.

در سال ۲۰۱۹، دانشگاه مرسر این سانتسا را که اصالت آن تایید شده بود به کنسولگری اکوادور در آتلانتا بازگرداند. هنوز مشخص نیست این سر به اکوادور بازگشته است یا خیر، اما پژوهشگران امیدوارند در نهایت، به موزه برسد و از آن نگهداری شود.

در قرن نوزدهم، سر‌های کوچک‌شده از یادگاری‌ها و اشیاء نادر پرطرفدار در بخش‌هایی از دنیای غرب بودند، و نمونه‌های تقلبی زیادی درست شدند تا پاسخگوی تقاضای بازار باشند. برخی از آن‌ها را غیرقانونی با اجسادی که از گورستان‌ها و سردخانه‌ها می‌دزدیدند، درست می‌کردند. همین مسئله سبب شده بود تصور شود سانتسای دانشگاه مرسر نیز احتمالا تقلبی است.

بنابراین، پس از این‌که دانشگاه مرسر به این نتیجه رسید شاید این سر کوچک‌شده اهمیت فرهنگی داشته باشد و دولت اکوادور نیز در مورد امکان بررسی اصالت آن سوال کرد، گروهی از پژوهشگران دانشگاه مرسر با استفاده از شیوه‌های گوناگون از جمله پرتونگاری مقطعی رایانه‌ای و سی‌تی‌اسکن، آن را بررسی کردند.

به این ترتیب، طرح سه‌بعدی سانتسا را با موی بلند و بی‌مو بازآفرینی کردند. تصاویر سی‌تی‌اسکن نشان داد که سر زیر مو‌ها شکافته شده تا جمجمه برداشته شود و دوباره دوخته شده است.

آزمایش‌ها نشان داد که این سر کوچک‌شده ۳۰ ویژگی از ۳۲ ویژگی سانتسا‌های واقعی را داراست، از جمله مو‌های ریز روی پوست و پره‌های بینی و همچنین مدل موی سه‌پله‌اش، که آن زمان میان ساکنان منطقه آمازون اکوادور رایج بود.

این سانتسا را جیم هریسون، استاد زیست‌شناسی دانشگاه مرسر، در سال ۱۹۴۲ هنگامی که در جنگ جهانی دوم در ارتش خدمت می‌کرد، در سفر به منطقه‌ای دورافتاده در آمازون اکوادور به دست آورد. پس از مرگ هریس در سال ۲۰۱۶، این سانتسا بخشی از مجموعه و دارایی دانشگاه مرسر شد.

تصور می‌شود که روال و تشریفات ساخت سانتسا‌ها از خصومت‌های دیرینه و خونین میان برخی ساکنان جنگل‌های آمازون نشات می‌گیرد؛ به نظر می‌رسد هدف این بوده است که روح جنگجوی کشته‌شده را در سر کوچک‌شده گیر بیندازند تا نیروی فراطبیعی‌اش به قبیله پیروز منتقل شود.

جالب این‌جاست که در سال ۱۹۷۹، از سانتسای هریسون در فیلم خون خردمندانه (Wise Blood) ساخته جان هیوستن استفاده شد و آن را روی یک تنه چسباندند، که آسیب ناشی از آن برای پژوهشگران قابل مشاهده است.

دانشگاه‌ها و موزه‌ها اغلب سعی دارند بسیاری از بقایای انسانی را که زمانی در مجموعه‌های باستان‌شناسی و انسان‌شناسی در معرض دید عموم قرار داشت به موطن و خاستگاهشان بازگردانند.

موسسه اسمیتسونیان آمریکا از دهه ۱۹۸۰، بقایای انسانی و سایر اشیایی را که اهمیت فرهنگی دارند، به ویژه برای جوامع بومی آمریکا، بازگردانده است. این موسسه تاکنون بیش از شش هزار شیء از جمله چند سانتسا را پس داده است.

منبع: ایندیپندنت